مریم جعفری-همشهری آنلاین:
شهر تاریخی بلاد شاپور یا هفت گنبد در ضلع جنوبی شهر دهدشت، مرکز شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد؛ شهری تاریخی با آب و هوای گرمسیری و معماری خاص. بلاد شاپور را تخت جمشید فراموش شده کهگیلویه و بویراحمد می‌دانند. شهر تاریخی بلاد شاپور توسط شاپور اول ساسانی پسر اردشیر بنا شده است و وجود آثاری از دوران ساسانی در اطراف شهرستان کهگیلویه این ارتباط را بیشتر مشخص می‌کند. این شهر در دوران صفویه به اوج پیشرفت تمدنی خود می‌رسد، با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی این شهر و اینکه کوتاه‌ترین راه میان بنادر جنوبی و اصفهان مرکز حکومت صفویان بود از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
درهم‌آمیختگی هنر و مذهب
بر اساس نوشته‌ها و اسناد تاریخی، شهر در اواخر دوره صفویه تجدید بنا، اما در زمان هرج و مرج دوران زندیه غارت و ویران شده است. حالا شهری جدید به نام دهدشت در کنار باقیمانده این شهر تاریخی بنا شده است. بلادشاپور شهری مذهبی و تجاری است که در آمیختگی هنر و مذهب موجب خلق شاهکارهای شگفت‌انگیزی در آن شده و وجود آثاری ارزشمند از جمله بقعه مطهر ۷ امامزاده، ۲ مدرسه، یک کاروانسرا، ۴ مسجد، حمام تاریخی کهیار، چاه تاریخی دلاور، بازاری بزرگ و منازل مسکونی گواهی بر این مطلب است.
بافت قدیمی بلاد شاپور با ۴۵ هکتار وسعت یکی از بزرگترین بافت‌های تاریخی ایران بود که در حال حاضر فقط ۳۷ هکتار از این شهر قدیمی باقی مانده است. وجود راه‌های سنگفرش شده و پل‌های متعدد و مرکزیت تجاری آن حکایت از این دارد که شاخه‌های فرعی جاده ابریشم از این شهر عبور می‌کرد. وجود ارگ قدیمی، ۲ هزار خانه، مسجدها، گرمابه‌ها، کاروانسرا، زیارتگاه‌ها و برج و باروی گرداگرد شهر مجموعه بناهای باقی مانده از این بافت تاریخی است که بخشی از آن بازسازی شده. سنگ لاشه، گچ، ساروج، خاک، نی و تنبوشه سفالی عمده‌ترین مصالح ساختمانی به کار رفته در بافت قدیم شهر دهدشت هستند.
ردیف اعتبار ملی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد حالا از ساماندهی مسجد ۴۵۰ ساله ابوذر غفاری در بافت تاریخی دهدشت یا بلادشاپور خبر می‌دهد و به همشهری می‌گوید: ۱۰ میلیارد تومان برای ساماندهی بناهای تاریخی بافت دهدشت تخصیص یافته است که تا امروز ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان آن را دریافت کرده‌ایم.
«مجید صفایی» با بیان اینکه این اعتبار برای اجرای پروژه‌های بافت تاریخی بلادشاپور تخصیص یافته و به پیمانکار ابلاغ شده است، می‌افزاید: ساخت جاده سلامت، محوطه‌سازی مسجد ابوذر غفاری و مرمت امامزاده جابر (ع) از پروژه‌های در حال اجرا در این بافت تاریخی است. وی تاکید می‌کند که ساماندهی بافت تاریخی بلادشاپور از اولویت‌های اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در سال‌های اخیر بوده است.
صفایی با بیان اینکه اعتبار بلاد شاپور از ردیف ملی ۲-۳ سال پیش مصوب و از سال ۹۹ وارد فاز اجرایی شده است، اظهار می‌کند: اولین بار است که برای بلاد شاپور اعتبار ملی دریافت می‌کنیم.
واگذاری ۲ بنا به بخش خصوصی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد بافت تاریخی بلاد شاپور را در جنوب کشور نادر می‌داند و می‌گوید: با هماهنگی صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی ۲ بخش از بناهای این بافت تاریخی یعنی کاروانسرا و حمام تاریخی کهیار به سرمایه‌گذار واگذار شده است. حمام کهیار و کاروانسرا باید زنده بماند. این ۲ بنا در مسیر جاده ترانزیتی خوزستان هستند، سالانه گردشگران زیادی به این منطقه سفر می‌کنند و احیای بناها می‌تواند به حضور بیشتر گردشگران و ماندگاری آن‌ها کمک کند.
صفایی همچنین تاکید می‌کند که با اعتبار دریافت شده ملی یکی از بهترین مساجد شهر هفت گنبد یا بلاد شاپور هم مرمت شده و در اختیار هیات‌های مذهبی شهرستان قرار گرفته است و در حال حاضر هیات‌های مذهبی در آن مشغول فعالیت هستند.
او می‌گوید: اگر بگوییم بافت تاریخی بلاد شاپور زنده شده است، اغراق نیست. امیدواریم بازسازی و مرمت‌ها امسال به سرانجام خوبی برسد. صفایی تاکید می‌کند که تیم‌های مجربی از باستان‌شناسان بر مرمت نظارت دارند که به آثار تاریخی آسیب نرسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ۲۸۰۰ اثر تاریخی استان اشاره می‌کند و می‌گوید: کهگیلویه و بویراحمد هنوز اثر جهانی ندارد و امیدوار هستیم با مرمت‌ها، بلاد شاپور را به سرانجام خوبی برای ثبت جهانی برسانیم. تاکنون بیش از ۷۰۰ اثر در استان ثبت ملی شده و حدود ۶۰ مورد هم در نوبت ثبت قرار دارند.
حمام کهیار، عروس بناهای شهر هفت‌گنبد
یکی از بناهایی که با واگذاری به بخش خصوصی قرار است مورد بهره‌برداری قرار گیرد، حمام کهیار است. حمام کهیار در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت به فاصله ۴۰ متری از کاروانسرا قرار دارد. این حمام دارای ۲ بخش سربینه و گرمخانه همراه با سردر، چاه آب و تون حمام است که با راهروهای پیچ‌دار به همدیگر راه دارند. در چهارگوشه صحن مرکزی و نیم گنبد آن رسم‌بندی‌های هندسی متقارنی وجود دارد که پلان چهار گوش را به گنبد تبدیل کرده و می‌توان گفت حمام کاروانسرا عروس بناهای شهر هفت گنبد است.
کاروانسرایی به جا مانده از عصر صفوی
کاروانسرای بلاد شاپور هم به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد قرار است بعد از مرمت مورد بهره‌برداری قرار گیرد. این کاروانسرا در ضلع غربی بافت تاریخی دهدشت از عصر طلایی صفویه به جا مانده است. این بنا دارای ۳۷ حجره و ۳۰ ایوان در جلوی حجره‌هاست که دور تا دور حیاط بنا شده‌اند. ۴ ایوان بزرگ در چهارگوشه آن به شکل متقارن وجود دارد که هر ایوان به سه یا چهار حجره راه دارد. این کاروانسرا محل بیتوته بازرگانان آن روزگار بوده است.
نظر شما