این اخبار به ظاهر ساده در واقع بیانگر فاجعه‌ای بزرگ بود که نه تنها جنگل‌های شمال که سایر مناطق جنگلی کشور را تهدید می‌کرد، تا آنجا که کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست هشدار دادند چنانچه برای دفع این آفت چاره اندیشی نشود به‌زودی بخش عمده‌ای از مناطق جنگلی و باغ‌های کشور قربانی خواهد شد.
در خبری که در همین زمینه در همشهری به چاپ رسید (27/4/87) ضمن هشدار درباره این آفت به طرحی برای دفع آن اشاره شد. آنچه درپی می‌آید نوشتاری است درباره پروانه برگخوار سفید و پیامدهای حمله این آفت به مناطق جنگلی و نیز چگونگی مقابله با آن.
پروانه برگخوار سفید آمریکایی ( Hyphantria cunea) یکی از مهم‌ترین آفات گیاهی است که تاکنون شناخته شده است. این آفت، آفت بومی آمریکای شمالی بوده و پس از جنگ جهانی دوم در سراسر اروپا گسترش پیدا کرد و امروزه در بسیاری از کشورها در زمره آفات درجه اول محسوب می‌شود.
لاروهای آفت از برگ‌ها و جوانه‌های گیاهان میزبان که بیش از 636 گونه گیاهی اعم از باغی، زراعی و جنگلی را شامل می‌شود تغذیه می‌کنند و باعث لخت شدن و بی‌برگی کامل درختان میزبان شده و درنتیجه خسارت شدید و غیرقابل جبرانی را به کشاورزان و روستاییان وارد می‌سازند. به علاوه با لخت کردن درختان زینتی در حاشیه جنگل، پارک‌های جنگلی و نیز پارک‌ها و فضای سبز شهری، منظره زشتی ایجاد می‌کند.
توت از میزبان‌های مرجح این آفت است که برگ‌ها و جوانه‌های برگی آن به شدت مورد تغذیه لاروهای آفت قرار می‌گیرد، بنابراین در مناطقی از استان‌های شمالی کشور که صنعت نوغانداری رواج دارد، گسترش آفت می‌تواند خسارت قابل توجه و شدیدی را به نوغانداران وارد سازد. این آفت که تا قبل از سال 1381 درزمره آفات قرنطینه خارجی محسوب می‌شد، اولین بار در تابستان 1381 از لشت نشا در استان گیلان گزارش شد، اما طی سال‌های اخیر با وجود اقدامات قرنطینه، در مناطقی از شمال کشور، استان‌های مازندران و سپس اردبیل گسترش یافت.
چه باید کرد؟
با گسترش آفت به مناطق مختلف در استان گیلان و نیز استان‌های همجوار اردبیل و مازندران، باید بپذیریم که این آفت در کشور استقرار پیدا کرده و چاره‌ای نداریم جز اینکه آن را به‌عنوان عضو جدیدی از اکوسیستم مناطق آلوده بپذیریم و با آن تعامل کنیم. باید کلمه مهار آفت را جایگزین قلع و قمع کرد و برنامه‌ریزی‌ها نیز با همین رویکرد صورت پذیرد.از سوی دیگر، هم مسئولان، هم کارشناسان و هم کشاورزان و باغداران باید به این نکته توجه داشته باشند که هم اکنون آفت در کشور مستقر شده و در سطح نسبتا وسیعی گسترش یافته است. براین اساس، تصور اینکه مناطق آلوده عاری از این آفت شود، تقریبا غیرممکن است، ولی به‌عنوان یک آفت قرنطینه‌ای داخلی باید با اقدامات کنترلی شدید مانع گسترش آن به سایرمناطق شد.
ضرورت تدوین راهبرد ملی
ضروری است با تدوین راهبرد ملی از انتشار و گسترش این آفت به سایر مناطق کشور جلوگیری شود. با توجه به اینکه دستگاه‌های مختلفی از جمله سازمان حفظ نباتات، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور و مدیریت‌های جهاد کشاورزی استان‌های مربوط در این‌خصوص دخیل هستند، نبود مدیریت واحد در اعمال راهبرد واحد برای کنترل و مهار آفت، فرصتی را برای گسترش آن فراهم می‌سازد. بنابراین لازم است دستگاه‌های اجرایی مسئول با همفکری،
هم اندیشی و همکاری بیش از پیش براساس نظرات کارشناسی و با توسل به شیوه‌ها و روش‌های مؤثر و سازگار با طبیعت و استقرار شبکه‌های بازدید پیش‌آگاهی، مانع از گسترش آفت به مناطق غیرآلوده کشور شوند.
برنامه‌های تحقیقاتی برای مدیریت کنترل آفت
به‌منظور کنترل پایدار آفت، لازم است مؤسسات و مراکزتحقیقاتی و دانشگاه‌ها با تدوین یک طرح تحقیقاتی منسجم و همه سو نگر، تحقیقات جامعی را به انجام برسانند که دستاوردهای آن بتواند این آفت را به‌طور پایدار مهار کند.
با اجرای چنین طرح جامع تحقیقاتی، اطلاعات جدیدی از جنبه‌های زیستی، رفتاری، اکولوژیک، عوامل زنده و غیرزنده تاثیر‌گذار روی جمعیت آفت و دشمنان طبیعی آن به دست می‌آید. افزون بر آن، باید روش‌های گوناگون و آزمایش شده روی این آفت در سایر کشورها را بررسی و نتایج این طرح‌های تحقیقاتی را در برنامه مدیریتی آینده وارد کرد تا براساس آن تراکم و انبوهی آفت به پایین‌تر از سطح زیان اقتصادی کاهش داده شود. برای دستیابی به این هدف، گروه تحقیقات حمایت و حفاظت مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با مشارکت مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور اقدام به تدوین این طرح جامع و زیرطرح‌های آن کرد و در پی آن طرح تحقیق برای مدیریت کنترل تلفیقی پروانه برگخوار سفید آمریکایی به‌منظور دستیابی به اهداف کنترل پایدار آفت تدوین شد.
تنگناها
از آنجا که تامین اعتبار برای اجرای طرح‌های تحقیقاتی همیشه با تنگناهایی همراه است به ویژه آنکه درسال‌های اخیر که مشتری‌دار بودن طرح‌های تحقیقاتی مد نظر است، بنابراین اعتبارات لازم برای اجرای چنین طرح‌های تحقیقاتی که وظیفه حاکمیتی دولت است باید توسط سازمان‌ها و دستگاه‌های ذی‌ربط تامین شود؛ از این رو، با توجه به اهمیت موضوع انتظار می‌رود با تخصیص اعتبار مورد نیاز، شرایط لازم برای عملیاتی شدن این طرح فراهم آید تا بیش از این مناطق جنگلی آسیب نبیند.
