با زیاد شدن اطلاعات بشر در مورد نقش باکتری‌ها و عوامل عفونی در بروز انواع بیماری‌ها، گرایش به سمت رعایت بیشتر بهداشت از سوی مردم بسیار افزایش یافته است؛ به‌طوری که حتی به‌نظر برخی دانشمندان، این گرایش در برخی مواقع شکل افراطی به‌خود گرفته است.
مشاهده چنین افراط‌گرایی‌ای از سوی برخی مردم، به‌خصوص شهرنشین‌ها، باعث شده مطالعاتی در مورد زیان‌های رعایت بیش از حد بهداشت هم انجام شود.
یکی از تازه‌ترین این مطالعات، درمورد رابطه رعایت بیش از حد بهداشت و نظافت، با گروهی از بیماری‌های گوارشی است که احتمالا منشا آن، ایمنی نابه‌جای بدن است. این بیماری‌ها، در دسته بیماری‌های التهابی روده (IBD) قرار می‌گیرند. به گزارش رویترز، در مطالعه جدید مشخص شده در خانواده‌های روستایی و خانواده‌های پرجمعیت‌تر، که وسواس کمتری برای تماس بچه‌ها با محیط بیرون و آلودگی‌های احتمالی آن وجود دارد، شیوع این دسته از بیماری‌ها هم کمتر است.
در این بیماری‌ها، که شامل 2 نوع کلی کولیت اولسرو (روده بزرگ ملتهب و زخمی) و کرون (مناطق التهابی در روده کوچک) است، هنوز علت قطعی شناخته نشده، اما به‌نظر می‌رسد سیستم ایمنی بدن این بیماران، نسبت به سلول‌های خودی واکنش نابه‌جا نشان می‌دهد و در نتیجه باعث بروز حالت التهابی و زخم در روده آنها می‌شود.
بررسی رابطه بیماری‌های با منشأ خودایمنی، با تماس با عوامل عفونی در کودکی، در دنیای تحقیقات بی‌سابقه نیست. می‌توان گفت سابقه ردگیری این رابطه، به سال‌های دهه 80 میلادی برمی‌گردد که ایده به شکل فرضیه‌ای بین محققان مطرح شد که فرضیه بهداشت نام گرفت. در این فرضیه این طور ادعا شده بود که تماس با انواع میکروارگانیسم‌ها، شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها، از دوران کودکی، می‌تواند در تکامل سیستم ایمنی بدن در این دوران مؤثر باشد و به این ترتیب مانع از بروز انواع بیماری‌های سیستم ایمنی، از جمله حساسیت بیش از حد (آلرژی‌ها) مانند آسم و اگزما، و همچنین بیماری‌های خودایمنی شود.
از آن زمان، مطالعات زیادی انجام شد تا درستی یا غلطی این فرضیه را نشان دهد. مطالعات روی بیماری‌های مختلف صورت گرفته و هنوز هیچ مطالعه‌ای آن قدر جامع و کامل انجام نشده که بتوان کل فرضیه را اثبات یا رد کرد. فعلا تنها شواهدی پراکنده در این باره به دست آمده که مطالعه جدید یکی از آنهاست.
به گفته محققان مجری این طرح، درصورتی که واقعا رابطه علت و معلولی بین این دو موضوع، یعنی رعایت بهداشت بیش از حد و بروز بیماری‌های التهابی روده به دست آید، انقلابی در پیشگیری و درمان این بیماری‌ها رخ خواهد داد اما فعلا نمی‌توان به خانواده‌ها توصیه کرد که برای پیشگیری از بیماری، کودک‌شان را وسط گل و لای خیابان‌ها و کوچه‌ها بزرگ کنند! تنها توصیه آنها این است که از آنجا که زمینه ژنتیک و خانوادگی این بیماری‌ها نیز پیش از این مشخص شده است، بهتر است خانواده‌هایی که در بین اعضای خود مواردی از این بیماری را داشته‌اند، بیشتر دقت کنند و اگر احساس می‌کنند که بیش از حد طبیعی و عرف جامعه در مورد تروتمیزی بچه‌ها یا محیط خانه اصرار می‌کنند، کمی حساسیت و اصرارشان را کمتر کنند و به رعایت حداقل استانداردها بسنده کنند. به این ترتیب شاید تا حدی بتوانند از احتمال بروز بیماری بکاهند. نتایج این مطالعه جدید، در شماره جولای نشریه بیماری‌های دستگاه گوارش منتشر شده است.
