تاثیر ماسک زدن بر ارتباطات میان‌فردی در دوران بیماری همه‌گیر کرونا | یافته‌های یک پژوهش علمی

همشهری آنلاین - مهدی فروتن*: اینجا ما با بررسی نقش حالت‌های چهره در ارتباط نشان می‌دهیم ماسک صورت چگونه می‌تواند جلوی ارتباط میان‌فردی را بگیرد. علاوه بر این، ما راهبردها و مهارت‌هایی ارائه می‌دهیم که می‌تواند به برقرار شدن ارتباط ما در دوران همه‌گیری امروز و همه‌گیری‌های آینده حتی با وجود داشتن ماسک بسیار کمک کند.

دیباچه

بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ شیوه ارتباط برقرار کردن مردم را با یکدیگر به شدت تحت تأثیر قرار داده است. اقدام‌های احتیاطی برای جلوگیری از شیوع گسترده‌تر ویروس باعث دگرگونی الگوی ارتباطی در سلام کردن و دست دادن شد. این شرایط مردم را ناچار می‌کرد سلام‌هایی را بپذیرند که نیاز به تماس جسمی ندارند؛ از جمله با نشان آشتی، دست روی سینه و نمسته (سلام هندی). جز این، تأکید بر فضاهای شخصی و فاصله اجتماعی به شکلی چشمگیر افزایش یافت و ارتباط از راه دور بسیار بیشتر شد. از این رو، جلسه‌های کاری، گردهمایی‌ها و فعالیت‌های آموزشی به ارتباطات مجازی با استفاده از برنامه‌های اجتماعی چون زوم، مایکروسافت تیمز، سیسکو وبکس و اسکایپ منتقل شده است.

ارتباطات رو-در-رو هم به شکلی ویژه تحت تأثیر همه‌گیری قرار گرفت. نیاز به زدن ماسک بر چهره به عنوان یک اقدام مهم ایمنی و پیشگیرانه برای کاهش شیوع ویروس بر ارتباطات میان‌فردی تأثیر زیادی گذاشت. حالت‌ها و حرکت‌های چهره نقشی عمده در آسان کردن ارتباطات میان‌فردی، درک مطلب و ارائه پیام‌های مورد نظر دارد. به این ترتیب، استفاده از ماسک جلوی توانمندی افراد را برای دیدن و درک سخنان دیگران در جریان گفتگوها می‌گیرد و تأثیر مطالب منتقل‌شده را کاهش می‌دهد.

در این بخش ما نقش حالت‌های چهره را در برقرار کردن ارتباط بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم ماسک چگونه می‌تواند بر آن تأثیر بگذارد. به علاوه، راهکارهای مقابله‌ای افزایش کیفیت ارتباطات میان‌فردی را هنگام استفاده از ماسک محافظ ارائه می‌دهیم.

نقش حالت چهره در ارتباطات

حالت‌های چهره نقشی برجسته در برقرار شدن ارتباط و انتقال احساس بین افراد دارد. مردم حالت چهره یکدیگر را درک می‌کنند و این به آنها اجازه می‌دهد رویدادها و موقعیت‌ها را پیش‌بینی کنند و به آنها واکنش نشان دهند. می‌توان چهره را به عنوان یک عضو کالبدشناسانه به قسمت‌های بالا، میانه و پایین تقسیم کرد که هر کدام نقشی مهم در بیان احساس و خلق و خوی افراد دارند. برای مثال، کارهایی چون لبخند زدن و اخم کردن ساختارهای زیرین از جمله دهان، لب‌ها و گونه‌ها را درگیر می‌کنند و بیشتر در گفتگوهای روزانه ما کاربرد دارند.

حالت یا بیان چهره از احساس‌های مختلف شامل واحدهای کنش یا دگرگونی‌های ابتدایی در ظاهر است که نظام رمزگذاری اقدام چهره آن را شناسایی می‌کند؛ نظامی که کار آن دسته‌بندی حرکت‌های چهره انسان بر اساس ظاهر است. مجموعه‌ای از ماهیچه‌ها این حالت‌های بیان چهره را ایجاد می‌کنند. بخش میانی چهره شامل چین و چروک بینی است، یک واحد اقدام که چروک به وجود می‌آورد و پوست را در راستای کناره‌های بینی بالا می‌کشد تا بیان نفرت و انزجار را نشان دهد. بخش پایینی چهره شامل چند واحد اقدام است و شامل بالا کشیدن چانه، کشیدگی لب، سفت‌کننده لی، بخش لب و افتادگی فک می‌شود. هر کدام از این بخش‌ها با مجموعه‌ای از ماهیچه‌های چهره مرتبط هستند و احساسی ویژه را منتقل می‌کنند. حالت‌دهنده چانه بالای چانه و لب پایین را سمت بالا هل می‌دهد، در حالی که سفت‌کننده لب باعث باریک‌تر نشان دادن لب‌ها و هر دو واحد اقدام برای انتقال خشم استفاده می‌شود. تخت لب لب‌ها را افقی دراز و قسمت لب آنها را تا حد محدود جدا می‌کند و استفاده هر دو واحد اقدام، انتقال ترس است. علاوه بر این، افتادن فک لب‌ها را به گونه‌ای از هم جدا می‌کند که فضای بین دندان‌ها دیده شود و از این برای نشان دادن شگفتی استفاده می‌شود.

بخش‌های میانی و پایینی چهره در شناخت عاطفی بسیار تاثیرگذارند. کستنباوم با بررسی شیوه‌های پردازش بیان عاطفی در کودکان نشان داد از دهان می‌توان برای تشخیص بیان خنثی بهره برد و دهان برای تشخیص احساس خوشبختی بهترین است. گاگنون و همکاران توانایی کودکان را در تشخیص دادن ترس، شگفتی، انزجار و خشم بر اساس داده‌های چهره بالایی، میانی و پایینی بررسی کرد و دریافت کودکان می‌توانند ترس، شگفتی و خشم را با بیان چهره بخش پایینی و نفرت را با بیان بخش میان چهره شخیص دهند. در حالی که بخش بالایی چهره در به وجود آوردن بیان‌های احساسی نقش اساسی دارد اما نقش بخش‌های میانی و پایینی چهره را هم نمی‌توان نادیده گرفت.

پوشاندن ارتباطات چهره‌ای

سرایت‌پذیری بالای SARS-CoV-۲ و افزایش نرخ آلوده شدن به کووید-۱۹ پزشکان و کارشناسان بهداشت را بر آن داشت تا استفاده از ماسک را در دوران همه‌گیری بیماری پیشنهاد دهند. این کار همراه با فاصله‌گذاری اجتماعی و شستن دست‌ها به کاهش سرعت انتقال ویروس و کاهش انتقال آن کمک می‌کند، به ویژه بین افرادی که نشانه‌هایی از ابتلا ندارند و ناقل بدون نشان هستند. مطالعات پیشین در مقایسه کردن ماسک‌های محکم‌نشونده P۲، ماسک‌های جراحی و کسانی که ماسک نمی‌زنند در مبارزه خانواده‌ها با آنفلوانزا نشان داده بود ماسک‌ها می‌توانند انتقال ویروس را در همه‌گیری کاهش دهند.

با وجود نقش مهم محافظتی، ماسک در ارتباطات رو-در-رو و روزانه چالش‌هایی به وجود می‌آورد. ارتباطات میان‌فردی یعنی تعامل میان دو فرد یا بیشتر از راه ارتباط شفاهی یا جسمی (اشاره). از سوی دیگر، اگر ماسک درست استفاده شود، دهان و بینی را می‌پوشاند، صدا را خفه و درک گفتار و برخی صداهای گام بلند را دشوار می‌کند. علاوه بر این، ماسک‌های محافظ نقش بخش‌های میانی و پایینی چهره را در بیان احساس از بین می‌برند و واحدهای اقدام آن را برای افراد دریافت‌کننده نامرئی می‌سازد. برای مثال، در رابطه پزشک و بیمار، حالت‌های مثبت چهره نقشی مهم در کاستن از اضطراب بیمار دارد. از این رو، ارتباط میان پزشک با بیمار در شرایطی که هر دو ماسک بر چهره دارند تحت تأثیر قرار می‌گیرد. پوشاندن چهره، توانایی شناسایی احساس و عواطف بیمار را کاهش می‌دهد و بر واکنش تعیین‌شده پزشک در این موقعیت تأثیر می‌گذارد. در عوض، بیمار هم نمی‌تواند درکی از ابراز همدردی پزشک داشته باشد. ضمن اینکه افراد دارای نیازهای ویژه و کم‌شنوا برای برقرار کردن ارتباط به زبان اشاره وابسته‌اند. پوشاندن بخش پایینی چهره (بینی، گونه‌ها، دهان، دندان‌ها و چانه) بر درک آنها از داده‌های منتقل‌شده تأثیر منفی می‌گذارد و باعث می‌شود بیشتر احساس ناتوانی و کمبود کنند. در نتیجه، درک احساسی کاهش و نقش بخش بالایی چهره در بیان احساسی بیشتر اهمیت می‌یابد.

تصویر شماره یک: ماسک بخش‌های میانی و پایینی چهره را می‌پوشاند. به این ترتیب، حرکت‌های چهره در بخش‌های دهان، لب‌ها، دندان‌ها و بینی در جریان ارتباط‌های میان‌فردی پوشانده می‌شود. (A) شادی معمولاً زمانی حس می‌شود که گوشه لب‌ها بالا بروند. هنگام زدن ماسک می‌توان شادی را با تمرکز بر چین و چروک لبه چشم روی چهره آورد. (B) اندوه در حرکت ابروها، چین‌های بینی و گوشه لب‌ها نمایان است. با این حال، دو مورد آخر با ماسک پوشانده شده‌اند. (C) خشم با حرکت رو به پایین و مرکزی ابروها، چشم‌های درخشان و باریک شدن گوشه‌های روی چهره می‌آید، در حالی که ماسک مورد دوم را می‌پوشاند. (D) حالت‌های شگفتی و شوک معمولاً با بالا انداختن ابروها و بالا رفتن لب بالا نشان داده می‌شود. اینجا مورد دوم با ماسک پوشانده شده است. (E) چین و چروک بینی و بالا آمدن لب بالا احساس تنفر را منتقل می‌کند که اینجا ماسک هر دو را می‌پوشاند. (F) احساس گناه معمولاً با اندکی روی هم انداختن ابروها و کشیدن دهان نشان داده می‌شود، در حالی که ماسک دومی را پوشانده است.

ارتباطات غیر کلامی مانند حرکت‌ها و حالت‌های چهره ۵۵ درصد ارتباطات کلی ما را تشکیل می‌دهد. چشم و دهان دو اندام اصلی در خواندن چهره دیگران هستند. با زدن ماسک بر چهره، تمایل افراد بیشتر روی چشم‌ها متمرکز می‌شود تا بتوانند حالت‌های چهره را درک کنند. از تماس چشمی می‌توان برای نشان دادن همدلی و توجه به دیگران، مدیریت احساس، ابراز علاقه یا کمک به برقرار کردن ارتباط بهره برد. با این حال، تماس طولانی‌مدت چشمی گاهی منجر به بروز احساس ناراحت‌کننده می‌شود، چرا که می‌تواند علاقه واقعی به مطالب منتقل‌شده را بیش از اندازه نشان دهد یا نشانه‌های پرخاشگری را منتقل کند.

هستند در جهان جمعیت‌هایی که به دلایل مذهبی یا فرهنگی چهره را می‌پوشانند. از اوایل قرن بیستم هم در چند کشور شرق آسیا ماسک‌های جراحی یا پارچه‌ای استفاده می‌شد. در دوران همه‌گیری آنفلوانزای ۱۹۱۸، ماسک معمولاً در سراسر جهان استفاده می‌شد و پس از زلزله بزرگ کانتو ژاپن در ۱۹۲۳، توفان‌های آتش و دود غلیظ و خاکستر در هوا زدن ماسک‌های محافظ را ضروری کرد. سنگاپور و هنگ‌کنگ در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ دچار همه‌گیری آنفلوانزا شدند و شیوع سارس در اوایل دهه ۲۰۰۰ به ویژه برای چین، هنگ‌کنگ و تایوان دردسرساز شد. در این دوران، استفاده از ماسک نشانه فرهنگی احترام گذاشتن و قرارداد اجتماعی با دیگران بود. با این وجود، پوشاندن بینی، دهان و گونه‌ها در غرب هنگام برقرار کردن ارتباط میان‌فردی سازگاری بیشتر را به یک ضرورت تبدیل کرده است.

تقویت ارتباط با ماسک چهره

با توجه به اهمیت ماسک در کاهش شیوع کووید-۱۹، برای سازگار شدن با شرایط عادی تازه تنظیم‌های ارتباطی نیاز است. اینجا ما کارهایی را برمی‌شمریم که می‌تواند کیفیت ارتباط میان‌فردی را هنگام استفاده از ماسک افزایش دهد:

۱. بالا بردن آگاهی درباره استفاده از ماسک و تایید چالش‌های ارتباطی که در پی آن به وجود می‌آید
برای کارشناسان مهم است که مشکلات و نگرانی‌های مربوط به ماسک را همزمان با برجسته کردن اهمیت آنها را به عنوان پوشش ایمنی در برابر عفونت ویروسی مطرح کنند. این امر پذیرش و تعهد مردم به ماسک را آسان می‌کند. دانشمندان و کارشناسان می‌توانند با گسترش آگاهی درباره چند چالش و موضوع بهداشتی از طریق رسانه‌های اجتماعی، مصاحبه‌ها و پادکست‌ها از گسترش دانسته‌های نادرست جلوگیری کنند و افراد را توانمند سازند.

۲. بهره بردن و تشخیص دادن بخش بالایی چهره با ابروها، چشم‌ها و گونه‌ها در جریان ارتباطات میان‌فردی
برای مثال، بستن چشم هنگام موافقت و بالا بردن ابرو هنگام مخالفت می‌تواند در محیط میان‌فردی به کار گرفته شود. ابروها به ویژه در تحقیقات ارتباطی چندان جدی گرفته نشده‌اند. کارهای گذشته نقش ابروها را در بیان عاطفی، ارتباطات غیرکلامی، زیبایی چهره و دودیسی جنسی بررسی کرده‌اند. برای تشخیص چهره، ابروها ممکن است حداقل به اندازه چشم‌ها تأثیرگذار باشند. نبودن ابرو حتی در چهره‌های آشنا به اختلال چشمگیر در عملکرد تشخیص می‌انجامد. در حقیقت، تشخیص دادن چهره در فردی که ابرو ندارد بسیار سخت‌تر از چهره‌ای است که چشم ندارد.

۳. تأکید بر اهمیت ارتباطات غیرکلامی مانند زبان بدن در جریان ارتباط
برای مثال، افراد می‌توانند ایده‌های خود را با استفاده از حرکت دست و تسهیل فرایند ارتباط بیان کنند. ارتباط غیر کلامی در تسهیل فرایند ارتباط ضروری است، تأثیری گسترده بر محیط اجتماعی دارد و می‌تواند به شکل‌های مختلف مانند بیان چهره، حرکات بدن و پیام‌های چشمی ایجاد شود و ارتباط کلامی را پشتیبانی یا جایگزین کند.

۴. توجه بیشتر در موقعیت میان‌فردی و رویارویی مستقیم با شریک ارتباطی
این اطمینان را به وجود می‌آورد که ارتباط‌دهنده توجه گیرنده را دارد و چیزی جلوی میدان بینایی میان آنها را نمی‌گیرد. ارتباط همزمان یک نوع ارتباط مستقیم و هدفمند و بر جلب توجه و انتقال پیام متمرکز است. گفته می‌شود افرادی که از راه ارتباط همزمان مانند تماس تلفنی یا حضوری ارتباط برقرار می‌کنند، فوری بودن یک وضعیت را زودتر از کسانی درک می‌کنند که پیام‌های رسمی را از کانال‌های ناهمزمان مانند پیام‌های متنی دریافت کرده‌اند.

۵. در محیط‌های آرام‌تر بلندتر و کندتر حرف بزنید
سخن گفتن با صدای بلندتر در یک محیط آرام به ارتباط‌گیرنده کمک می‌کند بر صدای خفه‌شده ناشی از زدن ماسک چیره شود. فرضیه سلسله‌مراتب ادعا می‌کند وقتی فردی ابتدا از راه ارتباط به اهداف اجتماعی نرسید، به تلاش برای دستیابی به آنها ادامه می‌دهد اما میزان گفتار و شدت صدا را دگرگون می‌کند.

۶. برای ارتباط‌های میان‌فردی بیشتر به ارتباط راه دور تکیه کنید
پیشرفت‌های فناوری می‌تواند نقشی مهم در آسان کردن ارتباط و تعامل‌های زنده بین افراد ایفا کند. ارتباطات راه دور با اسکایپ، زوم، فیس‌تایم و سیسکو وبکس در زنده نگه داشتن بخش‌های آموزشی، اقتصادی و بهداشتی در دوران شیوع بیماری نقش کلیدی داشت.

۷. تولید ماسک و شیلد شفاف
مردم با استفاده از ماسک شفاف می‌توانند حالت‌ها و احساس یکدیگر را بدون تهدید سلامتی خود ببینند. این امر همچنین به افراد با نیازهای ویژه اجازه می‌دهد راحت با هم ارتباط برقرار و مکالمه‌ها را درک کنند. افراد مسن یا دارای اختلال شنوایی به شدت برای برقرار کردن ارتباط به حالت چهره وابسته‌اند. ماسک‌های پارچه‌ای و جراحی اجازه نمی‌دهد آنها بتوانند مکالمه‌های معنی‌دار را درک کنند. استفاده از ماسک شفاف به افراد کمک می‌کند لب‌ها را بخوانند و گفتگوهای مناسب داشته باشند.

۸. انجام نظرسنجی‌های مقطعی برای بررسی تأثیر ماسک بر ارتباطات
این امر به اندازه‌گیری کمی و کیفی تاثیر همه‌گیری و استفاده از ماسک بر ارتباطات میان‌فردی کمک می‌کند. پژوهش‌ها باید تفاوت های فرهنگی در ارتباطات و تأثیر ماسک بر گروه‌های مختلف اجتماعی را در نظر بگیرند.

تصویر شماره دو: ماسک محافظ چهره و شیلد اهمیت حالت چهره را در جریان ارتباطات میان‌فردی حفظ می‌کند. احساس شادی(A)، ناراحتی (B)، خشم (C)، شگفتی (D)، انزجار (E) و ترس (F) را می‌توان راحت در واکنش‌ها و حالات چهره افراد دید.

نتیجه‌گیری

همزمان با ادامه یافتن تلاش‌های ما برای جلوگیری از گسترش بیشتر کووید-۱۹، ماسک‌ها هم آمده‌اند که بمانند. با این وجود، شناسایی مشکل‌ها و چالش‌هایی که بر ارتباط سالم هنگام استفاده از ماسک تأثیر می‌گذارد، برای سازگاری بهتر با این هنجار تازه بسیار مهم است. ضمن اینکه گسترش راهبردها و مهارت‌های مقابله‌ای که می‌تواند ارتباط را با ماسک آسان‌تر کند، در تلاش‌های ما برای پیمایش همه‌گیر کووید-۱۹ و همه‌گیری‌های دیگر که شاید در آینده فوران کند، بسیار اهمیت دارد.

*: دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت رسانه

Nour Mheidly1, Mohamad Y. Fares2,3,4, Hussein Zalzale2 and Jawad Fares5*

1Department of Communication and Journalism, Autonomous University of Barcelona, Barcelona, Spain

2Faculty of Medicine, American University of Beirut, Beirut, Lebanon

3College of Medical, Veterinary and Life Sciences, University of Glasgow, Glasgow, United Kingdom

4Faculty of Medical Sciences, Neuroscience Research Center, Lebanese University, Beirut, Lebanon

5Department of Neurological Surgery, Feinberg School of Medicine, Northwestern University, Chicago, IL, United States