این ویروس جدید با وجود تلاش مقامات بهداشتی چین به پکن رسیده و اولین مورد مرگ بر اثر این ویروس در پایتخت چین هم ثبت شده است.
این ویروس مرگبار که بیشتر در جنوب این کشور شیوع پیدا کرده تاکنون جان دست کم 34 نفر را گرفته است که اکثر آنها را کودکان تشکیل می‌دهند. بیماری از اوایل ماه مارس گذشته در شهر فویانگ در شرق استان آنهوی گسترش بسیاری پیدا کرده و افراد زیادی را طعمه خود قرار داده است. البته تاکنون دست کم 25 هزار نفر با نشانه‌های این بیماری در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند.
طی هفته گذشته، تعدادی مهدکودک درشهرهای مختلف چین از جمله 2 مهدکودک در پکن، به‌علت مشاهده علایم مشکوک به بیماری در تعدادی از کودکان تعطیل شد. بیشترین شیوع دراستانهای آنهوی، گوانگدونگ، زجیانگ و پکن گزارش شده است.
هرچند که بنا به گزارش مقامات بهداشتی در چین، وقوع HFMD در شهر فویانگ در استان آنهوی که شدیدترین میزان شیوع را داشته، رو به کاهش گذاشته است؛ اما این کاهش تنها به این معنا بوده که برای نخستین بار در چند هفته اخیر، آمار مرخصشدگان از بیمارستان در آنهوی، از تعداد موارد جدید بستری شده، بیشتر بوده و همچنین موارد جدید بروز، علائمی به شدت بیماران قبلی نداشتند؛ در فویانگ نیز در چند روز اخیر موردی از مرگومیر دیده نشد در حالی‌که در روزهای قبل 22 مورد از قربانیان این بیماری در این شهر گزارش شده بود.
ویروس‌های روده‌ای
HFMD بر اثر ویروس‌های روده‌ای که شایعترین آنها EV71 و COXA16 است، ایجاد میشود؛ هر 2 نوع ویروس، توانایی ایجاد این بیماری رادارند. متخصصان بیماریهای عفونی اطفال، این ویروسها را روده‌ای مینامند زیرا که در روده تکثیر مییابند و با اینکه محل تکثیر آنها در روده است، ولی اسهال از نشانه‌های بروز این بیماری نیست.
HFMD اگر به شکل معمول و کلاسیک خود باشد یعنی از طریق ویروس کوکساکی (COXA16) ایجاد شود، کشنده نیست و بعد از یک هفته تا 10 روز بدون درمان خاصی رو به بهبودی خواهد رفت، اما کودکانی که توسط ویروسEV71 مبتلا میشوند، اغلب نشانه‌های شدیدتری را نشان می‌دهند؛ بیماری در آنها 7-3 روز پس از تماس با ویروس و با تبی خفیف آغاز میشود؛ 3-2 روز بعد نقطههایی قرمز همانند جوش، شروع به پدیدار شدن در کف دستها و پاها میکند، سپس تاول و زخمهایی دردناک و رو به گسترش در لب، گلو و زبان ایجاد میشود که مایع درون این تاولها حاوی ویروس زنده است و میتواند این بیماری را منتشر کند. حتی در بعضی از موارد حاد این بیماری در کودکان، ویروس میتواند سیستم عصبی مرکزی را مورد حمله قرارداده و منجر به مننژیت ویروسی (التهاب پرده پوشاننده مغز و نخاع)، التهابهای مغزی، ادم ریوی(جمع شدن آب در ریه)، فلج و حتی التهاب عضلات قلب شود.
البته همه کودکان بیمار تمام نشانه‌های بیماری را بروز نمی‌دهند. برای مثال بعضی از آنها ممکن است فقط زخم در گونه یا زبان داشته باشند، ولی اغلب آنها زخم در لب و دانههای قرمز دردناک را در کف دست و پاها دارند. به‌دلیل دردناک بودن دهان، کودکان بیمار معمولا از خوردن و یا نوشیدن، خودداری میکنند و بنابراین باید غذای این کودکان در حجم کم و به‌صورت قطعههای کوچک داده شود. همچنین والدین برای التیام درد زخمهای دهان کودکان، به آنها آب یخ یا قطعات یخ برای مکیدن می‌دهند. محققان هشدار می‌دهند که عطسه، سرفه، ترشحات مخاطی، مایع داخل تاولهای پوستی و مدفوع فرد بیمار میتواند در سرایت این بیماری نقش عمدهای داشته باشد. اگرچه تقریبا تمام مرگها مربوط به ویروس EV71 است، ولی هنوز مشخص نیست که چه تعدادی از کل موارد بروز بیماری، مربوط به آن باشد.
پیشگیری مهم‌تر از درمان
متخصصان عفونی اطفال می‌گویند علائم هشدار دهنده برای والدین، شامل این موارد است: امتناع از خوردن و آشامیدن؛ کم شدن حجم ادرار یا دفعات ادرار کردن؛ پایین آمدن سطح هوشیاری بهطور غیرعادی؛ عدم‌تمرکز، بیعلاقگی و احساس ضعف شدید؛ ادامه داشتن تب به‌مدت بیش از 5 روز؛ تنفس سریع یا تنفس مشکل؛ سرد شدن دستها یا پاها و تشنج. به این ترتیب اگر خیلی زود بیماری در کودک تشخیص داده شود، احتمال اینکه جان کودک درخطر قرار گیرد کمتر است. تا به حال جهشی در ویروسEV71 دیده نشده است و به همین دلیل ساخت واکسن برای این بیماری امکان‌پذیر است که البته ازآنجاکه تاکنون بیماری شایعی نبوده، ساخت واکسنی برای آن در اولویت تحقیقات نبوده است.
برای درمان این بیماری هم داروی خاصی وجود ندارد و اغلب داروهای تجویز شده از سوی پزشکان به‌منظور تسکین درد و کاهش تب است. البته تحقیقات بسیاری درمورد تهیه واکسن دربرابر این ویروس، دردست انجام است و محققان امیدوارند به‌زودی واکسن این بیماری در دسترس قرار گیرد. بیماری HFMD بیشتر در میان نوزادان و کودکان زیر 10 سال دیده میشود، البته گاهی هم بزرگسالان را مورد حمله قرار میدهد، ولی نوزادان، کودکان و نوجوانان، به‌دلیل داشتن آنتیبادی های کمتر و ایمنی پایینتر نسبت به بزرگسالان، احتمال ابتلای بیشتری را دارند. سؤالی که در ذهن بسیاری از افراد وجود دارد این است که آیا در فردی که به این بیماری مبتلا شده، احتمال بروز دوباره وجود دارد؟ محققان می‌گویند اگر فرد، آلوده به نوعی از این ویروس‌های روده‌ای شده باشد، نسبت به آنگونه از ویروس، ایمنی پیدا خواهد کرد ولی اگر در معرض گونه دیگری از ویروس‌های روده‌ای قرار بگیرد، احتمال ابتلای دوباره وجود خواهد داشت.
طبق گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها در آمریکا(CDC)، اگرچه این بیماری واگیردار است و میتواند هر فردی را مبتلا کند، ولی این به آن معنا نیست که هر کسی که به این ویروس آلوده شد، لزوما بیمار شود.
تهدیدی برای المپیک
گسترش سریع این بیماری در نواحی شرق و جنوب چین و همین‌طور شهر پکن - یعنی شهر میزبان بازیهای المپیک تابستانی- یادآور شیوع مرگبار سارس در سال 2003 است که از چین شروع شد و به کشورهای دیگر گسترش یافت. مسئولان بهداشتی ابتدا قادر به تشخیص بیماری نبودند و شاید تصور میکردند با شیوع دوباره سارس یا آنفلوانزای مرغی مواجه شده‌اند. این بیماری ابتدا با بیماری مشابهی که در بعضی حیوانات اهلی همانند گوسفند و خوک بروز کرده و دست و پاها را درگیر میکند، اشتباه گرفته میشد ولی به‌زودی معلوم شد این 2 بیماری هیچ ارتباطی با هم نداشته و با 2 نوع ویروس مختلف ایجاد میشوند و قابل انتقال از انسان به حیوان یا از حیوان به انسان نیستند. درابتدای شروع بیماری ویروسی جدید، آمار و گزارش‌های دقیقی درمورد آن گزارش نشد، تا جایی که WHO منابع بهداشتی محلی را به پوشش نهادن بر این بیماری در مراحل آغاز آن و همچنین عدم‌منعکس کردن وسعت هجوم این بیماری، متهم کرد.
اما مسئولان بهداشتی علت عدماطلاعرسانی و تاخیر در ارائه گزارش بیماری را، نشناختن علت دقیق آن در مراحل اولیه، اعلام کردند. این بیماری، در اوایل مارس، گسترش خود را در آنهوی آغاز کرده بود ولیکن اولین گزارشها درمورد همهگیری آن، هفته پیش در زینهوآ اعلام شد؛ البته نماینده WHO در چین اعلام کرد که در شروع این بیماری، نشانه‌های بارز آن دیده نشده و همین مسئله، دلیل واکنش دیرهنگام مقامات محلی به اپیدمی این بیماری بوده است. به گفته وی، ساختار مراقبتهای بهداشتی در چین، طی چند سال گذشته پیشرفت زیادی داشته ولی هنوز جای توسعه بیشتری دارد.
نگرانی چین در مورد این بیماری جدی است، چون تابستان فصلی است که در آن بیماریهای واگیردار احتمال پخش زیادی دارد و از این رو لازم است سطح اطلاعرسانی عمومی گسترش داده شود. نخست‌وزیر چین نیز به وزارت بهداشت این کشور توصیه کرده که توجه زیادی به مناطق روستایی شود و تدابیر ویژهای برای کنترل و پیشگیری از سرایت بیماری ویروسی جدید اتخاذ کنند.
شناسایی سریع بیماری در مراحل اولیه، درمان مناسب و جداسازی فرد بیمار از سایر افراد، برای کنترل این بیماری کافی‌است و معمولا طی یک هفته امکان‌پذیر است و چون این بیماری بسیار مسری است، به محض مشاهده علائمی مشکوک در کودک، باید از بردن وی به مهدکودک یا مدرسه خودداری شود و درضمن مربیان و والدین سایر بچهها را از احتمال انتقال بیماری آگاه کنند تا به محض ظاهر شدن نشانه‌های ابتدایی بیماری، بیدرنگ درپی کنترل بیماری باشند.
پزشکان متخصص کودکان در چین توصیه کردهاند که اطفال مبتلا به نشانه‌های بسیار خفیف این بیماری، بهتر است به‌منظور پیشگیری از ابتلا به عفونتهای ثانویه، در بیمارستان بستری نشوند؛ این کودکان میتوانند در منزل به خوبی پایش شوند و اگر پس از مصرف داروها، تب آنها فروکش نکرد، به بیمارستان منتقل شوند.
آنها تاکید کردند به‌منظور پیشگیری از بیماری، تردد کودکان در اماکن عمومی و پرازدحام کمتر شود؛ از استخرهای عمومی کمتر استفاده شود و در هنگام عطسه یا سرفه، حتما جلوی دهان پوشانده شود. به‌منظور آموزش مسئولان محلی درمورد روشهای مناسب پیشگیری، پزشکان و کارشناسانی داوطلب به 7 مرکز شهر، فرستاده شدند تا با پخش جزوه‌های آموزشی، مشاوره رایگان و آموزش کودکان در راستای رعایت نکات بهداشتی و شستن دستها، این بیماری ویروسی را مهار کنند.
