به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، پناهگاه حیات وحش میاندشت در خراسان شمالی با گستره ۸۴ هزار و ۴۳۵ هکتاری در ۱۰ کیلومتری شرق شهرستان جاجرم قرار دارد که حدود ۱۶ هزار هکتار از پهنه آن ۲ سال پیش، به دلیل ازدیاد جمعیت آهو، به عنوان پارک ملی ضامن آهو اعلام شد.
پناهگاه میاندشت با پارک ملی گلستان ۱۰۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده قرخود در شهرستان مانه و سملقان ۸۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده خار توران شاهرود ۷۵ کیلومتر و با منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین ۳۰ کیلومتر فاصله دارد.
در سال‌های گذشته، با تلاش محیط بانان، اقدامات آموزشی مناسبی برای جوامع محلی اطراف این زیستگاه منحصر به فرد انجام شد و به گفته دوست داران محیط زیست، سبب افزایش جمعیت آهو و رشد زاد و ولد یوزپلنگ در این منطقه بوده، اما در سال‌های اخیر، این پتانسیل‌ها در حال از بین رفتن است.
میاندشت جاجرم، تنها زیستگاه مولد یوز، خوانده می‌شود، منطقه‌ای که در آن، حیات و ممات این گونه ارزشمند و زیبا، دستخوش تغییرات نگران‌کننده شده است. دوست داران محیط‌زیست می‌گویند این منطقه به سوی بیابانی شدن، پیش می‌رود، این در حالی است که در سال‌های پیش، حال و روز این منطقه، بسیار بهتر از حال بود.
در این میان، انگشت ملامت حال ناخوش میاندشت جاجرم، به سمت مسئولان و بی‌توجهی آنان نشانه رفته است، مسوولانی که به محیط‌بانان بی‌توجه بوده و آنان را بی‌انگیزه کرده‌اند.
دوستداران محیط‌زیست می‌گویند، محیط‌بانان این منطقه کم است، همان تعداد اندک محیط بان که کار حفاظت از میاندشت را بر عهده دارند، به خوبی حمایت نمی‌شوند و بی‌توجهی‌ها به آنان سبب شده تا انگیزه و رغبتی برای انجام تکالیف نداشته باشند.
یکی از دوست داران در این باره گفت: وضعیت میاندشت جاجرم نگران‌کننده است، حال و روز این منطقه که قلمرو یوزها به شمار می‌رود، خوب نیست، در این سال‌ها، هیچ یوزی در میاندشت مشاهده نشده است، و این نشان از نبود امنیت در این زیستگاه است.
محمد یزدانی اظهار کرد: اداره‌کل محیط‌زیست سرمایه‌گذاری مناسبی در این منطقه انجام نداده و وضعیت آن نسبت به سال‌های گذشته، نامناسب شده است. اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اعلام کرده است که مشاهده نشدن یوز، دلیل بر کاهش جمعیت این گونه ارزشمند و زیبا نیست، این در حالی است که مشاهده شدن گونه وحشی توسط افراد محلی، خود ملاکی برای امن بودن زیستگاه و پویایی آن دارد.
وی خاطرنشان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست، هیچ آماری از مشاهدات یوز به وسیله دوربین‌های تله‌ای در سال گذشته و امسال ارائه نکرده است، معلوم نیست دوربین تله‌ای در این منطقه کارگذاشته شده است یا نه، اگر کار گذاشته شده و تصویری از یوز ثبت نشده، فاجعه برای این گونه وحشی است و اگر هیچ دوربینی کارگذاشته نشده، نشان از نبود اهمیت و توجه به این گونه ارزشمند است.
نگرانی از بیابانی شدن میاندشت
مدیرعامل جمعیت دوست داران طبیعت سبز کره زمین هم در این باره گفت: پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم که تا قبل از سال ۸۱ به علت تخریب و بهره‌برداری‌های غیراصولی و نامتعارف دستخوش پدیده ویرانگر بیابان شدن غیرطبیعی شده بود، در سال ۸۱ تا ۸۴ به خاطر اجرای پروژه زیست‌محیطی بازسازی و قرق، مبتنی بر مشارکت مردم و جوامع محلی، نجات یافت و در زمره زیستگاه‌های برجسته طبیعی قرار گرفت.
سیدحمید کشمیری اظهار کرد: اما اکنون چند سالی است که به خاطر ضعف مدیریت و بی‌توجهی‌ها و بی‌مهری‌ها، به ظرفیت‌های فراوان این منطقه شاهد عقب‌گرد میاندشت به سوی بیابان شدن غیرطبیعی هستیم.
وی افزود: برای برون رفت از این مشکل، استفاده از توانمندی‌های ممتاز جوامع محلی ساکن در پیرامون پناهگاه حیات وحش میاندشت و جلب همکاری و همراهی و مشارکت دادن آنان در احیا و حفاظت منطقه و کمک به نجات گونه‌های نادر و جلوگیری از انقراض، ضروری است.
کشمیری گفت: تقویت جایگاه مشارکت ذی نفعان اصلی یعنی ساکنان در زیستگاه‌های پروامون منطقه، به حداقل رساندن تعارض موجود در منطقه، افزایش نیرو و امکانات حفاظتی در منطقه و تلاش برای تقویت روحیه جهادی محیط بانان، از دیگر راهکارها است.
مدیرعامل جمعیت دوست داران طبیعت سبز کره زمین با بیان این‌که میاندشت جاجرم، ظرفیت‌های بسیار برای توسعه گردشگری دارد، گفت: برنامه‌ریزی برای برقراری صنعت گردشگری و اکوتوریسم در این منطقه با رعایت تمام شرایط منطبق بر اصل توسعه پایدار، می‌تواند سود و منفعت زیادی را برای مردم به همراه داشته باشد.
بی‌توجهی به میاندشت
رئیس هیات‌مدیره جمعیت دوستداران طبیعت سبزکوه زمین هم در این‌باره گفت: ضعف مدیریت و بی‌توجهی به میاندشت جاجرم، به عنوان یک منطقه حساس، سبب شده تا تمام زیسمندان این منطقه بویژه مردم ساکن در محل و حتی گونه‌های نادر و منحصر بفرد نظیر یوزپلنگ آسیایی با مشکلات جدی روبه رو باشد و شاهد کاهش جمعیت و حرکت در مسیر انقراض روبه رو شوند.
دکتر محمدحسین انصاری مود اظهار داشت: حفاظت از پناهگاه حیات وحش میاندشت مورد توجه جدی دست اندرکاران و مسئولان نیست و این رویه سبب شده تا این اکوسیستم ارزشمند حال و روز خوبی نداشته باشد و شمارش معکوس برای برگشت به وضعیت نابسامان و مخاطره انگیز ۲ دهه قبل آغاز شود.
وی افزود: چنانچه این روند پیش رود، در آینده نه چندان دور شاهد بروز مخاطرات ناگوارزیست میحطی خواهیم بود، به دنبال آن بحران‌های اجتماعی اقتصادی و بر هم خوردن امنیت زیستی در منطقه و به هم ریختگی پیوست اجتماعی و رفاه روستاییان و مهاجرت آنان رخ خواهد داد.
شکارچیان در لباس شکاربان
یکی از دوستداران محیط‌زیست در شهرستان جاجرم هم در این باره گفت: دست پنهان که در محیط‌زیست نفوذ دارند، سبب شده تا وضعیت این پناهگاه نامناسب باشد، افرادی روی کار آمده‌اند که خود، در تخلف‌های‌زیست محیطی، دست دارند و این امر لطمه جبران ناپذیر به محیط‌زیست زده است.
محرم شاهوردی اظهار کرد: بی‌توجهی محیط زیست، تاحدی است که افرادی سال‌های پیش، توله یوزپلنگ را به سرقت بردند و برای فروش به تهران بردند، اما آب از آب، تکان نخورد.
وی افزود: در این سال‌ها، یوزی در میاندشت مشاهده نشده است، فسادهای هست اما کسی نیست پیگیری کند، در این سال‌ها هم تعداد آهوان منطقه کم شده و اثری از یوز هم نیست، آمار در دست خودشان است، شمار آهوان را بیش از هزار راس عنوان می‌کنند اما در عمل، تعداد کمتر از این است.
بی‌مهری به محیط بانان
دیگر دوست دار محیط‌زیست هم در این باره گفت: وضعیت میاندشت جاجرم اصلا رضایت بخش نیست، مدیر محیط‌زیست شهرستان، به جای این‌که با خود محیط بانان، تعامل داشته باشد با شخصی تعامل دارد که پرونده تخلف دارد.
محمد پوررضوان اظهار کرد: محیط‌زیست شهرستان، محیط بان را می‌رنجاند، و شخصی که سابقه شکار دارد و گوشت مورد نیاز بسیاری از تامین می‌کند، همراهی دارد، معلوم نیست، چطور بها می‌دهد و چگونه وارد عرصه شده‌اند این افراد، شکارچی قهار منطقه هستند، که وارد عرصه شده‌اند.
وی افزود: دامداران منطقه میاندشت می‌گویند، در ۲ سه سال قبل یوز دیده می‌شد اما در این مدت، نه یوز هست و نه آهو مثل سابق دیده می‌شود.
شمار محیط بانان در میاندشت جاجرم اندک است
مدیرکل اسبق حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی هم در این باره گفت: میاندشت جاجرم، منطقه بسیار مهم زیستی است که در سال‌های قبل پیگیر آن به پارک ملی بودیم اما هنوز محقق نشده است.
محسن شهریاری اظهار کرد: در صورت ارتقای منطقه، می‌توان اقدامات بهتری برای حفاظت و صیانت از آن محل انجام داد.
وی افزود: منطقه میاندشت در جاجرم، زیستگاه امن برای زادآوری یوزپلنگ بوده و زیستگاه مهم برای‌زیست آهوان است، اما در این سال‌ها، به علت برداشت‌های زیاد از منابع آب زیرزمین، دچار مشکل شده است، کشاورزان منطقه به دلیل ایجاد باغ در حاشیه منطقه میاندشت، آب زیادی برداشت می‌کنند و این امر سبب شد تا گیاهان که ریشه‌های کم عمق دارند، تحت تاثیر قرار گیرد.
وی گفت: بیابان زایی در منطقه گرمه، جاجرم و ناحیه توران استان سمنان زیاد شده است، که در این زمینه، برداشت آب از منابع زیر زمینی، تغییرات آب و هوایی، حضور دام و چرای بی‌رویه، چرای قبل موعد، سبب می‌شود که پوشش گیاهی از بین می‌رود.
زایشگاه یوز ایران محیط‌بان کم دارد
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: شمار محیط‌بانان در پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم، هشت نفر است که برای رسیدن به وضعیت مطلوب و استاندارد باید این میزان به سه برابر فعلی افزایش یابد.
حسین هراتی اظهار کرد: اگر حتی چهار نفر محیط بان به شمار نیروها در میاندشت جاجرم اضافه شود، بخش زیادی از مشکلات در این پناهگاه حل می‌شود.
وی در باره نگرانی‌ها از وضعیت میاندشت جاجرم اظهار کرد: یکی از نگرانی‌های دوست داران محیط‌زیست این است که در سال‌های اخیر، یوزی در این منطقه مشاهده نشده است.
هراتی خاطرنشان کرد: البته یوز در میاندشت جاجرم حضور دارد زیراکه این گونه زیبا و قلمرو طلب همواره بین استان‌های سمنان و این منطقه در رفت و آمد است.
وی در باره کارگذاشتن دوربین‌های تله‌ای در میاندشت گفت: مردادماه سال ۹۸ دوربین‌های تله‌ای در آن منطقه کارگذاشته شد و تا سه ماه فعال بود، اما این دوربین‌ها، تصویری از یوز ثبت نکردند.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی گفت: حفاظت از قلمرو یوزها در میاندشت جاجرم، نیاز به تقویت نیروهای محیط بان دارد و علاوه بر آن، باید جوامع محلی در طرح‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری مشارکت داده شوند.
وی بیان کرد: برای پایش منطقه میاندشت با کمبود تجهیزات همچون موتورسیکلت و یا سوخت مورد نیاز خودروها روبه رو هستیم.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان شمالی خاطرنشان کرد: یکی از دغدغه‌ها در میاندشت جاجرم، حضور دام و چرای بیش از حد در مراتع این منطقه است، حضور سگ‌های چوپانان هم سبب ناامن شدن زیستگاه یوزپلنگ می‌شود که در این زمینه برنامه‌هایی در دست پیگیری است تا از شمار دام‌ها کاسته شود.
به گزارش ایرنا، منطقه حفاظت شده میاندشت با گستره ۸۵ هزار هکتار، از امن‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی است که در سال ۱۳۵۲ زیر حفاظت قرار گرفته است.
این منطقه پوشیده از دشت‌های وسیع با اقلیمی خشک، نیمه خشک و تراکم گیاهی نسبتا مطلوب است و عبور کالشور از آن سبب شده تا این منطقه حتی در خشکسالی‌ها چندان مشکل کم آبی را احساس نکند.
پناهگاه حیات وحش میاندشت در شهرستان جاجرم یکی از قدیمی‌ترین مناطق چهارگانه کشور به شمار می‌رود. میاندشت دارای یکی از غنی‌ترین و متراکم‌ترین گونه‌های جانوری در بین زیستگاه‌های استپی کشور است.
پناهگاه میاندشت با پارک ملی گلستان ۱۰۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده قرخود در شهرستان مانه و سملقان ۸۰ کیلومتر، با منطقه حفاظت شده خار توران شاهرود ۷۵ کیلومتر و با منطقه حفاظت شده سالوک اسفراین ۳۰ کیلومتر فاصله دارد.
نظر شما