همشهری آنلاین: گستراندن سفره‌های افطاری و نذری، برگزاری جلسات ختم قرآن کریم، برپایی مراسم عزاداری در شب‌های نوزدهم و بیست و یکم و شب‌زنده‌داری درشب‌های قدر از مهم‌ترین آیین‌های مردم استان فارس در ماه رمضان است. با این وجود مردم این استان رسم‌های دیگری برای این ماه دارند.
کلوخ‌اندازان
شیرازی‌ها آخرین جمعه ماه شعبان را «کلوخ‌اندازان» یا «کلوک‌اندازون» می‌گویند. برخی رسم دارند در این روز به گردشگاه‌های اطراف شهر بروند و آن روز را با خوشی سپری کنند. غروب روز کلوخ‌اندازان مردم از کوچک و بزرگ، کلوخی در دست می‌گیرند و رو به قبله می‌ایستند و دعا می‌خوانند. آنها ضمن طلب بخشش و ابراز خوشنودی از آمدن ماه رمضان، کلوخی برمی‌دارند و آن را محکم به زمین می‌زنند تا خرد شود زیرا عقیده دارند با شکستن کلوخ، تمام اعمال بد آنها شکسته و نابود می‌شود.
آیین استقبال از ماه رمضان
در استان فارس چند روز قبل از ماه مبارک رمضان، زنان خانه‌دار به فکر تهیه خواربار، انواع ترشی و ادویه، عرقیات و چاشنی‌های گوناگون می‌افتند. همچنین برخی هم به خانه‌تکانی و نظافت می‌پردازند. تهیه عرقیات برای ماه رمضان نیز در همین روزها انجام می‌شود. عرق «گل گاوزبان» معمولا پرطرفدارترین عرقیات مردم استان است که آن را هنگام افطار می‌خورند.
دادن جایزه به روزه اولی‌ها
برخی مردم مناطق روستای فارس رسم دارند جوایزی از قبیل بز، گوساله و بزغاله را به کودکان خود که به سن تکلیف رسیده و اولین روزه‌شان را گرفته‌اند هدیه بدهند.
بیدار باش
«بیدارباش» رسم دیرینه‌ای است که در ماه مبارک رمضان دو ساعت قبل از اذان صبح اجرا می‌شود. مؤذن‌ها به مساجد می‌روند و مردم را با آواز خوش «بیدار باش! بیدار باش! بنده خدا، بیدار باش! بنده مؤمن بیدار باش!» بیدار می‌کنند.
رسم روزْوالون
شیرازی‌ها برای ماه رمضان رسمی دارند که به آن «روزْوالون» می‌گویند. این رسم مربوط به نوعروسانی است که تازه به خانه بخت رفته‌اند. در رسم والون خانواده عروس در اولین ماه مبارک رمضان بعد از عروسی دخترشان موظف هستند که یک افطاری کامل تهیه کنند و همراه با گل و شیرینی و هدیه‌ای مثل گوشواره، انگشتری، سینه‌ریز، النگو و غیره به خانه داماد بفرستند.
خوراکی‌های مردم فارس در ماه رمضان
مردم استان فارس در ماه مبارک رمضان غذاها و حلواهای سنتی متنوعی آماده می‌کنند که معمول آن رنگینک، ترحلوا، شله‌زرد، کوفته هلو، مرصع‌پلو، شیش‌انداز، قنبرپلو و آش‌های گوناگون است. به‌طور کلی خوراک‌هایی که چاشنی داشته باشند مانند رنگینک، ترحلوا، کوفته هلو، کشمش‌پلو و قنبرپلو در این ماه بیشتر مصرف می‌شوند.
همچنین فالوده سنتی گراشی یکی از دسرهایی است که بیشتر در ایام ماه مبارک رمضان سر سفره افطار روزه‌داران جای می‌گیرد.
افطاری دادن در خنج
در شهرستان خنج از توابع فارس خانواده‌هایی که به‌تازگی عروس یا داماددار شده‌اند یا فرزندی در خانواده‌های آنها متولد شده است، شب‌های رمضان با سفره‌های افطاری از خویشان و همسایگان خود پذیرایی می‌کنند.
افطاری جهرمی‌ها
جهرمی‌ها شب دهم ماه عدس‌پلو می‌خورند و روز هفدهم را با کله‌پاچه و شب نوزدهم را هم با نان خشک و گل آبشن (آویشن) افطار می‌کنند. شب بیست‌وسوم گل آویشن و نان جو پیاز می‌خورند و برای همسایگان هم می‌فرستند.
عزاداری در فارس
در شب‌های نوزدهم تا بیست‌وسوم و بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان به‌یاد مولا علی(ع) شب‌زنده‌داری می‌کنند و در این شب به دعا و نیایش و عزاداری می‌پردازند. از بیستم ماه مبارک رمضان نیز نماز قیام، هر شب از ساعت ۱۲ شب تا نزدیک سحر، در مساجد برپا می‌شود. در این نماز نمازگزار باید هر شب ۳ جزء از قرآن را تلاوت کند یا به تلاوت امام جماعت گوش بسپارد.
در ماه مبارک رمضان در مساجد بعد از نماز عشا، ۲۳ رکعت نماز سنت تراویح و وَتر خوانده می‌شود. نماز تراویح که ۲۱ رکعت است بسیار طولانی است، چون امام جماعت در هر رکعت ربع یک جزء قرآن را بعد از سوره حمد تلاوت می‌کند و بدین‌ترتیب نمازگزاران در طول ماه رمضان چندین‌بار قرآن را در نماز ختم می‌کنند. نمازگزاران بعد از نماز تراویح، ۳ سه بار نماز وَتر می‌خوانند که یک رکعت است.
آیین ختم قرآن
مردم فارس به‌همراه قاریان یا افراد آشنا به تلاوت قرآن کریم، در روزهای ماه مبارک رمضان قرآن تلاوت می‌کنند که به آن «دوره» می‌گویند. در روستاهای کازرون، چون تلاوت قرآن به پایان رسید، شخص یا اشخاصی که نذر ختم قرآن را داشته باشند گوسفندی ذبح می‌کنند و گوشتش را بین خانواده‌های نیازمند تقسیم می‌کنند که به آن «خون‌ریزی سی‌پاره» می‌گویند.
مراسم شب‌های برات
مراسم «شب‌های برات» هم از رسم‌های ویژه ماه رمضان در خنج فارس است که در شب‌های ۱۵، ۱۷، ۲۱، ۲۳ و ۲۷ رمضان برگزار می‌شود و بین مردم خنج از حرمت ویژه‌ای برخوردار است. در این شب‌ها مردم با دادن نذورات و صدقه در مساجد مراسم خاص برگزار می‌کنند.
مراسم الوداع
شیرازی‌ها به آخرین جمعه ماه رمضان «جمعه الوداعی» یا «جمعه الودی» می‌گویند. روز جمعه الوداعی مسجد جمعه(مسج جامع عتیق) شیراز بسیار شلوغ می‌شود. در استهبانات هم روز جمعه آخر ماه مردم چهل «ان‌یکاد» می‌نویسند و برای سلامتی به گردن فرزندانشان می‌اندازند.
نماز عید فطر
صبح عید فطر همه مردم شیراز به مساجد می‌روند و نماز مخصوص این روز را می‌خوانند و افراد خیّر به تقسیم صبحانه، که شامل نان و پنیر و سبزی است بین مردم می‌پردازند.
نظر شما