همشهری آنلاین: وقتی صدای پای نوروز می‌آید، مردم هرمزگان مانند سایر ایرانی‌ها خود را برای خرید عید، خانه‌تکانی، اجرای مراسم شب چهارشنبه‌سوری، نمایش حاجی فیروز، آیین نوروزخوانی، پختن سمنو و چیدن سفره هفت‌سین آماده می‌کنند. اگرچه بسیاری از آیین‌های نوروزی در هرمزگان با سایر نقاط ایران مشترک است، اما مردم این استان رسم‌های مخصوصی دارند که در ادامه معرفی می‌شوند.
مردم هرمزگان معتقد بودند قبل از تحویل سال نو باید شیرینی‌های محلی (کیک و کلوچه) و میوه در خانه آماده باشد. قدیمی‌ها آنها را در ظرفی به نام «کندوک» که از نخل خرما درست شده نگهداری می‌کردند. این مواد با این امید که خیر و برکت از خانه‌شان نرود تا صبح باید دست‌نخورده می‌ماند. افراد در آن شب نباید با شکم خالی بخوابند، چون مادر نوروز (برخی هرمزگانی‌ها بر این عقیده‌اند که نوروز مادر دارد) در آن شب به خانه‌ها سر می‌زند و کسی که با شکم سیر بخوابد روزی فراوان در سال می‌گیرد و شکم گرسنه از روزی در آن سال محروم می‌ماند.
پیش از این نیز اگر فردی امکان خرید لباس نو نداشت تکه‌ای نخ یا پارچه‌ای نو بر لباس خود سنجاق می‌کرد. همچنین زنان جوان با حنا به دست و پای خود نقش و نگار می‌بستند. پیرمردان و پیرزنان نیز سر خود را حنا می‌زدند. این رسم همچنان در بعضی از روستاهای هرمزگان برقرار است. دودکردن اسفند هنگام تحویل سال نیز از عادات نوروزی مردم استان است.
دیدو بازدید و خوردن ماهی سنگسر
هرمزگانی‌ها در روز عید در خانه بزرگ فامیل خانه پدری دور هم جمع می‌شوند و با خواندن دعای نوروزی در کنار سفره هفت‌سین و عیدی گرفتن کوچک‌ترها از بزرگ‌ترها و دید و بازدید از اقوام، همسایه‌ها و آشنایان این عید را به همدیگر تبریک می‌گویند. رسم است اعضای خانواده در صبح عید برای عیددیدنی نزد بزرگان و ریش‌سفیدان می‌روند و ناهار را که در این روز ماهی سنگسر است، با هم می‌خورند. همچنین خوردن حلوا یا رشته (بلالوت) همراه با تخم‌مرغ سرخ‌شده در روز عید از دیگر عادات مردم این استان است. پیاز و سوراغ (نوعی چاشنی)، چنگال(شیرینی محلی) از دیگر خوردنی‌های سنتی هستند که توسط بانوان هرمزگان در ایام عید پخته می‌شوند.
نوروزخوانی
یکی از آداب نوروزی هرمزگانی‌ها نوروزخوانی بود. در این رسم قدیمی، بچه‌ها سرودی می‌خواندند و از پدر و مادر و بزرگ‌ترها عیدی می‌گرفتند.
شعر:
«نوروز نو باز آمده/ بلبل به آواز آمده/ نوروز به صد ناز آمده/ بابا بده نوروزی‌ام، مادر بکن دلسوزی‌ام/ مادر به حق شیر تو/ در گردنم زنجیر تو/ شب‌ها بخوردم شیر تو/ بابا بده نوروزی‌ام، مادر بکن دلسوزی‌ام/ نوروزی‌ام ده شاهی است/ کمتر کنی یک شاهی است».
چیدن پشم گوسفندان
مردم نواحی مختلف هرمزگان هم رسم‌های نوروزی ویژه خود را داشتند که اکنون چندان بر اجرای آنها تلاشی نمی‌شود. در بعضی روستاهای هرمزگان یک روز قبل از سال تحویل مردم پیشانی دام‌های خود از جمله گاو، گوسفند، شتر و اسب و همچنین در و پنجره خانه‌ها را با «گِلک» نوعی خاک سرخ، رنگین می‌کردند و پشم و موی حیوانات خود را می‌چیدند.
در روز نخست عید مردم وسایل کهنه مانند کوزه‌های شکسته و حصیرهایی را که قابل استفاده نبودند بیرون از خانه می‌انداختند، و پدید آمدن رنگین‌کمان در آسمان را لحظه رقم خوردن سال تحویل می‌دانستند و در همان لحظه مردان کهنسال و زنان پیر موی خود را و زنان جوان دست و پای خود را حنا می‌زدند.
همچنین زنان در این روز نقاب(برقع) نو بر صورت می‌بستند که از نوع نقاب و رنگ آن می‌شد افراد مجرد، متاهل و حتی کسی که شوهرش مرده بود را تشخیص داد. مردان نیز لنگ(نوعی شلوار مردانه) می‌پوشیدند و بر چشمان خود سرمه می‌کشیدند.
رسم بر این بود که در لحظه تحویل سال همگی در خانه بزرگ‌ترین فرد فامیل یا پدر و مادر، گرد هم جمع می‌شدند و پدر بزرگ‌ها نیز قصه(چیچکا) تعریف می‌کردند.
به هنگام تحویل سال مردم برگ درختان انبه و زیتون(گواما) را به در خانه‌هایشان می‌زدند تا کهنگی درها از بین برود، از دیگر رسومی که توسط زنان انجام می‌شد رنگ‌آمیزی تخم مرغ‌ها با «گلگ» بود که آن را به کودکان هدیه می‌دادند. همچنین زنان نیز با گلک وسط ابروهای خود را رنگ می‌کردند و مانند زنان هندی وسط ابروهایشان را خال می‌گذاشتند.
سیزده بدر
هرمزگانی‌ها برای از بین بردن نحسی سیزده به باغ‌ها، روستاها، قدمگاه‌ها و زیارتگاه‌های اطراف شهر می‌روند و سبزه گره می‌زنند تا گره از کارشان باز شود. «سیزده به‌در/ چارده به تو/ درد و بلای ما توکوتو.»
نظر شما