همشهری آنلاین: دُکُّر یا دُهُلَک در تمام نواحی بلوچستان از شمال تا جنوب متداول است. این ساز اندازۀ ثابتی ندارد، اما وجه اشتراک همۀ دُکُّرها در اندازۀ آنها در مقایسه با دهل بلوچی است و به همین دلیل، به آن دهلک، یعنی دهل کوچک، می‌گویند.
دُکُّر استوانۀ چوبی یکپارچه و گاهی فلزی‌ای است که بر سر آن پوست کشیده می‌شود. پوست را در هر طرف ابتدا دور طوقه‌ای می‌کشند و طوقۀ همراه پوست را با طناب به شکل خاصی به بدنه متصل می‌کنند.
اگرچه دست‌های چپ و راست در نواختن تکنیک‌های اجرایی دُکُّر و اندازۀ بزرگ‌ترش با هم تفاوتی ندارند، اما صدای پوست سمت راست، هم به خاطر نحوۀ نواختن و هم به خاطر بزرگ‌تر بودن دهانه و وسعت بیشتر پوست ــ در نمونه‌هایی که دهانه‌های هم‌اندازه ندارند ــ بم‌تر است. هنگام نواختن بر پوست سمت راست بیشتر از پاشنۀ دست (قسمت داخلی مچ)، کف و انگشت‌های دست راست استفاده می‌شود. پوست سمت چپ معمولاً صدای زیرتری دارد و با کف و بیشتر انگشت‌های دست چپ نواخته می‌شود. دُکُّر را هنگام نواختن به صورت افقی روی زمین می‌گذارند و در حالت نشسته می‌نوازند.
این پوست‌صدا ساز را گروه‌های موسیقی بلوچی به‌ویژه در سَوت (ترانه‌های شاد بلوچی) در مجالس عروسی و شادی استفاده می‌کنند.
«بدنۀ دُکُّر» از چوب توت یا فلز، «پوست» از پوست بز یا آهو و «طناب» از موی بز یا بند نخی است.
منبع:سازشناسی ایرانی، ارفع اطرایی و محمدرضا درویشی، ماهور، چاپ سوم: ۱۳۹۶
نظر شما