خانه ما کجاست؟

همشهری آنلاین- سید محمد بهشتی: مفهومی هست به نام «ملیت» که دو جنبه دارد: درونی و بیرونی. زبان، نوع پوشش، آداب و رسوم جاری در زندگی روزمره و احیانا رنگ پوست و ویژگی‌های نژادی متعلق به جنبه بیرونی این مفهوم هستند اما جنبه درونی، معنایی صادف و ساده و صریح دارد: « من متعلق به این سرزمین هستم و خانه من اینجاست.» ناگفته پیداست که جنبه درونی حتی خیلی مهم‌تر از ویژگی‌های بیرونی است. وقتی کسی احساس کند در خانه‌ای اقامت دارد که متعلق به خودش است، حس می‌کند که امنیت دارد. طبیعی است که همچو آدمی از خانه‌اش مراقبت کند، در مقابل بیگانه به دفاع برخیزد و در آبادانی و تمیزی خانه‌اش بکوشد.

روان من و شما بیش از آن که فکر می کنید تحت تأثیر همچو نگرشی است. به عنوان مثال، اغلب مردم، حتی وقتی ازدواج می کنند و صاحب خانه‌ای مستقل می شوند، باز هم در عالم رؤیا خود را در خانه پدری می‌بینند. جایی که در آن به دنیا آمده‌اند و بزرگ شده‌اند. مدتی طول می‌کشد که آدم‌ها به خانه جدید عادت کنند و حس امنیت و آرامش خانه قبلی (معمولا پدری) در آنها ایجاد شود. بعضی‌ها تا آخر عمر هم‌چنان خواب می‌بینند که در خانه پدری هستند. این افراد باید به دقت وضعیت خود را بررسی کنند. چرا در خانه‌ فعلی، احساس تعلق و امنیت خاطر پیدا نکرده‌اند؟

از بحث دور نیفتیم. سفر را در نظر بگیرید. سفر چیز خوبی است. ماه است. همه این را می‌دانیم اما حتما کسانی را دیده‌اید که وقتی عازم سفرند، صندوق عقب اتومبیل‌شان در حال انفجار است، باربند را چنان سنگین کرده‌اند که چرخ‌ها به زمین چسبیده و هر خرت و پرتی را می‌شود در وسائلی که برداشته‌اند، پیدا کرد: ظرف و ظروف و گاز پیک‌نیک و پتو و قاشق و چنگال و نمکدان و چاقو و سیخ کباب و رختخواب و هر قُبُل منقلی را که بتوانید تصور کنید. حالا برای‌تان می‌گویم که این صحنه با موضوع این یادداشت چه ربطی دارد:

خانه بعضی از آدم‌ها تا جایی است که محدوده شهرشان تمام می شود! بعد آن، دیگر احساس تعلق ندارند و امنیتی هم احساس نمی‌کنند. باور کنید. سنگین بودن بار سفر چندان ارتباطی به وضعیت مالی مسافر یا خست طبع یا تلاش برای صرفه‌جویی یا دوراندیشی ندارد. چنین است که خارج از محدوده شهرشان، عده‌ای هستند که زباله می‌ریزند، دریا را می‌آلایند، جنگل را با تهدید آتش روبرو می‌کنند و خیلی کارهای بد دیگرانجام می‌دهند، چرا؟ چون غیر از شهرخودشان، بلاد دیگر را خانه خودشان حس نمی‌کنند!

بدتر از این هم هست. عده‌ای هستند که خانه خود را فقط تا سر کوچه معنا می‌کنند! طبیعی است که خارج از این محدوده کارهایی انجام می‌دهند که هرگز در خانه خودشان مرتکب نمی‌شدند و باز هستند افرادی که خانه را تنها چهارچوب منزل مسکونی خودشان می‌دانند! چنین است که می‌شود آنچه نباید بشود.