«جعفریه» جهان‌شهری کوچک در نزدیکی قم

بهسازی این مسیر از سال ۹۱ انجام شده و قرار بود در ۴ مرحله به پایان برسد که هنوز هم معطل بودجه‌های دولتی است. وارد جعفریه که می‌شوی، کوچه‌ و خیابان‌ها و میدان‌های خلوت و پیاده‌روهایی که انگار دارند زیر آفتاب خاک می‌خورند، شبیه به آرامش بی‌مثال همه شهرهای کوچک است. اینجا اما قدری تفاوت دارد. مهاجرپذیری موجب شده جعفریه لحاف چهل‌تکه‌ای باشد از سراسر کشور به علاوه اتباع که این موضوع چالش‌های خودش را پیش روی اهالی قرار داده است.

• گذشته جعفریه

«حجت جوکار» در یک نیم روز تابستانی مشغول فروختن تنقلات به کودکان در مغازه‌اش است. اصالتش یزدی است و پدرانش سال‌ها پیش به جعفریه مهاجرت کرده‌اند. او می‌گوید: بنیان‌گذاران این شهر جوکارها و موسوی‌ها هستند. آن زمان اینجا روستای کوچکی بود که آب خوبی داشت. اجداد ما از یزد به اینجا آمدند و ماندگار شدند. به گفته او، هسته اول شکل‌گیری جعفریه از سادات و علاقه‌مندان به اهل بیت علیهم السلام بوده که مسیر کاروان بانوی کرامت را به سمت قم طی می‌کردند، اما به هر دلیلی اینجا ماندگار شدند. جوکار می‌گوید: ۹۰ درصد مردم جعفریه یا کشاورز هستند یا دامدار. اگر هم شغل دیگری داشته باشند باز یکی از این دو کار را کنارش انجام می‌دهند. مشکل بزرگشان هم کم‌آبی است. وضعیت چاه‌ها به دلیل کم‌آبی وضعیت خوبی ندارد که البته امسال وضعیت آب بهتر بود، اما در مجموع مشکل کاهش سطح آب زیرزمینی داریم. جوکار می‌افزاید: محصولات کشاورزی این شهر مانند طالبی و انار به کرج، قزوین، سمنان صادر می‌شود و گندم هم که به سیلو می‌رود.

وی بیان می‌کند: جعفریه نسبت به شهرهای کوچک دیگر پیشرفت خوبی ندارد و امکانات بسیاری هست که مردم نیاز دارند، اما برای شهر تأمین نشده است. وی با اشاره به مشکل مهاجرت‌های بی‌رویه می‌گوید: با این حال، مردم اینجا از لحاظ پوشش و رفتار بسیار مذهبی هستند که این موضوع موجب شده فضای شهر با اصالت باقی بماند. در حال حاضر تقریبا نیمی از جمعیت شهر، اتباع خارجی هستند و مهاجران از دیگر شهرهای کشور نیز فراوان در جعفریه ملک خریده‌اند.

جوکار معتقد است، مشکل بزرگ جعفریه این است که نام شهر را بر خود دارد، اما خصلت شهر را ندارد و از نظر بسیاری از امکانات عقب است. مسئولان فقط وقتی می‌خواهند رأی جمع کنند به شهرهای کوچک سر می‌زنند و بعد از انتخابات دیگر کاری به مشکلات ما ندارند. در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل جوانان در جعفریه مسکن است. اقتصاد این منطقه فقط برای گذراندن روزمرگی جواب می‌دهد و برای تأمین خانه جوابگو نیست.

• کسب و کار با نگرانی

«محمد بیگ محمدی» قصاب ۵۰ ساله در جعفریه است که پدرش از شهریار به این شهر مهاجرت کرد.  او می‌گوید: جعفریه شهر خوبی است، اما متولی و مسئول ندارد. چون هر مشکلی که دارد سال‌ها باقی‌ می‌ماند و حل شدنی نیست. وی با اشاره به این‌که جعفریه قانون شهر را دارد، اما امکانات شهری ندارد اضافه می‌کند: در این شهر، کسی مریض شود باید فورا او را به تهران یا قم منتقل کنیم. درمانگاه شهر سال‌هاست که افتتاح شده اما چون امکانات ندارد مشکلی از مشکلات مردم را حل نمی‌کند. این هم وضعیت جاده جعفریه است. ۴ سال است که کار ساختن پل را شروع کرده‌اند، اما تمام نشده و هر روز هم کشته می‌دهد. امسال استاندار وعده داده که ۳ ماهه تحویل می‌دهند، اما ۶ ماه دیگر کار کنند باز هم تمام نمی‌شود.

بیگ‌محمدی می‌گوید: مردم اینجا بیشتر کشاورز و دامدار و بسیار زحمت‌کش هستند. شاید به همین دلیل فرصتی برای پیگیری مطالباتشان از مسئولان را ندارند. وی معتقد است، برخی کشاورزان در موقعیت خوبی به سر نمی‌برند. به عنوان نمونه کشاورزی که طالبی را کیلویی هزار تومان می‌فروشد، برای خرید پلاستیک باید کیلویی ۲۰۰ تومان پول بدهد. دامدار علوفه می‌گیرد ۲۷۰۰ تومان، اما قیمت دام طوری است که فقط ضرر می‌دهد. این شهروند جعفریه با بیان این‌که بیماری دام‌ها بدترین بلایی است که سر دامداران این منطقه می‌آید ادامه می‌دهد: بارها به مسئولان دام‌پزشکی گفته‌ایم که باید پیشگیری کنید تا دام بیمار نشود، اما صبر می‌کنند دام بیمار شود بعد ضدعفونی می‌کنند. او می‌گوید: دامداری این روزها با ترس و لرز و نگرانی همراه است. خودش ۵۰ رأس دام دارد، اما توان اضافه کردن این تعداد را ندارد.

بیگ‌محمدی اظهار می‌کند: آن‌قدر وضعیت کشاورزی و دامداری سخت شده که دیگر نمی‌تواند زندگی مردم را بگذراند. من که اینجا روزی ۸ بزغاله می‌فروختم، الان روزی یک رأس را به زحمت می‌فروشم چون مردم پول ندارند گوشت بخرند. او مشکل دیگر جعفریه را نبود اشتغال برای جوانان می‌داند و می‌گوید: در این شهر تعداد افغانستانی‌ها از ایرانی‌ها بیشتر است و اقبال برای به کار گرفتن آنها هم بیشتر از ایرانی‌هاست.

• نیاز به امنیت بیشتر

وضعیت امنیت جعفریه برای زنان هم البته معضلاتی ایجاد کرده است. «سمیه صادق‌پور» که ۳ سال است از قم به جعفریه آمده می‌گوید: برای تردد در شهر امنیت کافی ندارد. او ادامه می‌دهد: یک پارک ایجاد کردند که کاش ساخته نمی‌شد. همیشه پر از معتاد است و نمی‌شود از آن عبور کرد.
مادرش هم که همراه او به خرید آمده این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: به هیچ یک از دخترانش اجازه نمی‌دهد تنها از خانه بیرون بروند.

• مشکلات مسکن مهر

«تقی شهسواری» میوه فروش جعفریه است. او می‌گوید: میدان طالبی این شهر معروف است و از شهرهای مختلف برای خرید طالبی به جعفریه می‌آیند. او هم از مهاجرت افسارگسیخته به جعفریه گلایه دارد و می‌گوید: از زمانی که مسکن مهر در جعفریه ساخته شده از شهرهای مختلف از همدان و اصفهان گرفته تا تهران و قم به این شهر آمده‌اند. این مهاجرت‌ها در فرهنگ جعفریه هم اثر گذاشته است. در واقع از زمانی که مسکن مهر در شهر ساخته شد، برخی مشکلات اجتماعی چند برابر شده است.

شهسواری می‌گوید: در گذشته اتباع هم اینجا فراوان بودند، اما الان به دلیل گران شدن نرخ ارز روز به روز در حال رفتن به کشورهای دیگر هستند. مسئولان مختلف به جعفریه می‌آیند و از ما نامه می‌گیرند، اما هیچ مشکلی حل نشده است. چند ماه دیگر انتخابات شروع می‌شود و کم کم این اطراف پیدایشان می‌شود، اما نظارت درستی بر مسائل مختلف وجود ندارد.

• استعدادهای شهر

«محمد حسینی» از فرهنگیان جعفریه، مشغول میوه خریدن برای خانه است. او مشکلاتی دارد که تقریبا همه فرهنگیان با آن آشنا هستند. می‌گوید: ریالی سرانه برای مدیریت مدرسه به من نمی‌دهند و مجبورم از مردم بگیرم. از طرفی به من می‌گویند کمک دریافت نکنیم، اما از طرف دیگر هیچ اقدامی برای حل مشکلات اقتصادی نمی‌کنند. وی اظهار می‌کند: ما در جعفریه دانش‌آموزان با استعدادی داریم که هر سال تعدادی از آنها دانشگاه قبول می‌شوند، اما مهاجرت افسارگسیخته کار را در مدارس هم مشکل کرده است. حسینی می‌افزاید: بزرگ‌ترین مشکل جعفریه درمانگاه است که نه پزشک متخصص دارد و نه کمترین امکاناتی برای بی‌نیاز شدن از شهر. این شهروند با اشاره به این‌که جعفریه مدارس ۵۰ ساله دارد که باید بازسازی شوند می‌افزاید: جعفریه ۴۲۰۰ دانش‌آموز دارد که هر سال بخشی از آنها در بهترین رشته‌های دانشگاهی پذیرش می‌شوند.