آغاز آموزش فلسفه به کودکان

معاون آموزش عمومی سازمان آموزش و پرورش مازندران در این باره به همشهری گفت: در این مرحله طرح آموزش فلسفه به کودکان در مورد دانش‌آموزان پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی اجرا می‌شود.

احمد رشیدی افزود: برای اجرای طرح آموزش فلسفه به کودکان، کمیته‌های تخصصی با حضور صاحب‌نظران و آموزگاران تشکیل شد.

همچنین برای طراحی آموزش به دانش آموزان پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی از اطلاعات وزارت علوم و تجربیات سایر کشورها استفاده شده است.

وی با اشاره به اینکه در این طرح روش‌شناسی اندیشیدن و فکر کردن در برنامه آموزش فلسفه به کودکان مدنظر است، گفت: برای آموزش فلسفه به کودکان کتاب «چگونه بهتر فکر کنیم»، آموزش روش فلسفه به کودکان و همچنین یک کتاب راهنما برای معلمان مجری این طرح تدوین شد.

معاون آموزش عمومی سازمان آموزش و پرورش مازندران گفت: آموزش فلسفه به کودکان به معنای آموزش مطلق فلسفه نیست، بلکه منظور آموزش روش‌های اندیشیدن، استدلال کردن، داوری کردن و انتخاب کردن به کودکان است.

وی افزود: امسال 2 هزار و 200 دانش آموز پایه‌های چهارم و پنجم ابتدایی استان مازندران تحت پوشش طرح آموزش فلسفه برای کودکان قرار می‌گیرند.

رشیدی اظهار داشت: معلمان این طرح توسط مولفان کتاب‌های کار کودکان و راهنمای معلم آموزش دیده‌اند.

برنامه آموزش فلسفه به دانش آموزان اکنون در بیش از 100 کشور دنیا در حال اجراست.

کتاب‌ها و برنامه‌های درسی متعددی در این زمینه تدوین شده است و هر سال کنفرانس‌های سالانه در این زمینه بر گزار می‌شود.

تحقیقات متعدد، اثر بخشی این برنامه را نشان داده است. این برنامه‌ها نه تنها جریان تفکر کودکان را بهبود می‌بخشد، بلکه روی سایر دروس آنها نیز تأثیر می‌گذارد.

 شتاب زدگی در اجرا

برنامه‌های نظام تعلیم و تربیت در کشور ما به‌دلیل شتاب زدگی و ناهماهنگی بین بخش‌های مختلف، معمولا به سرانجام نمی‌رسد. آموزش فلسفه به دانش آموزان نیز از جمله این
 برنامه هاست که بنابر شنیدها در برخی مدارس کشور بدون تحقیق، مطالعه و برنامه‌ریزی صحیح و اصولی شروع شده است.

این در حالی است که مراکز تحقیقاتی و پژوهشی در حال بررسی چگونگی اجرای برنامه آموزش فلسفه برای کودکان هستند.

این برنامه باید با احتیاط، مطالعه و دقت بیشتری وارد جامعه شود و در ابتدا به صورت بسیار محدود برای گروهی از کودکان مختلف از لحاظ فکری اجرا شود تا درصورت بروز موارد پیش بینی نشده، موضوع بررسی و این برنامه هرچه بومی‌تر وکامل‌تر شود.

دکتر یحیی قائدی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم در این باره گفت: اگر در این زمینه شتاب زده و بی‌برنامه عمل کنیم، دچار مشکل می‌شویم و چون درک کاملی از  موضوع نداریم  از آن مایوس می‌شویم و دست می‌کشیم.

مسئول گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
 در باره برخی از مراکز آموزشی که اقدام به اجرای این برنامه کرده اند، گفت: اجرای این برنامه در مدارس عادی حتی در کشورهای خارج هم غیرممکن است.

دکتر سعید ناجی افزود: برای اجرای این برنامه باید اساس و ساختار برنامه درسی و نگرش مان به آموزش و پرورش تغییر کند، این برنامه را درک و مقدمات اجرای آن را فراهم کنیم.

وی اظهار داشت: چنان‌که جاناتان مورلون، یکی از پیشگامان آموزش فلسفه به کودکان می‌گوید اجباری بودن این برنامه در مدارس عادی با علاقه مندی کودکان به فلسفه  سازگاری ندارد.

عضو هیات علمی فلسفه برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: قانون‌های بنیادی مدارس عادی با قانون‌های کلاس‌های فلسفه برای کودکان سازگاری ندارد.

مثلا در مدارس اصل بر خواندن یک متن درسی و اتمام آن است، پس دانش‌آموز باید به پرسش‌ها خوب پاسخ دهد ولی در برنامه فلسفه برای کودکان اصل بر فهم، درک، شناخت و معنادار سازی است، نه پاسخ دادن محض.

وی خاطر نشان کرد: سومین مشکل این است که وسعت کنترل روی کودکان در مدرسه با هسته اصلی فلسفه برای کودکان سازگاری ندارد. معلم سالاری و نظم سرکوبگر مدارس می‌تواند علاقه و خلاقیت لازم برای یادگیری  فلسفه را در کودکان  از بین ببرد.

مسئول گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: کار این افراد مشکل علمی دارد.

قبل از اعمال تغییرات اساسی در ساختار آموزش و پرورش نمی‌توانیم این برنامه را اجرا کنیم.

وی اظهار داشت: ما همچنین باید بدانیم چنان‌که مایکل سسویل می‌گوید فلسفه برای کودکان یک شغل نیست، به محض اینکه ما بخواهیم از آن بهره برداری مالی کنیم همه چیز به هم می‌ریزد؛ چون بچه‌ها بیشتر به عملکرد معلمان و مدیران مدرسه نگاه می‌کنند تا به حرف هایشان.

ناجی با اشاره به‌نظر پروفسور لیپمن مبنی بر اینکه اگر مربی مهارت‌های لازم را نداشته باشد نمی‌تواند آن مهارت‌ها را یاد دهد، گفت: این امر در مورد اخلاق هم صدق می‌کند.

اگر مربی به بچه‌ها بگوید که عزت نفس داشته باشند ولی عملاً در کنار بچه‌ها به فرد ثروتمندی احترام بیش از حد بگذارد کل تعلیماتش بی‌اثر می‌شود.

وی تصریح کرد:  افرادی که به هر نیتی به سرعت شروع به اجرای این برنامه کنند و کار خود را بدون مطالعه و تحقیق پیش ببرند، ممکن است با اخذ نتایج بسیار بد، کل این برنامه را زیر سؤال ببرند،پس مسئولان ذی ربط باید برای جلوگیری از این عواقب بد، چاره اندیشی کنند.