شبکه پیاده، قلب شهر، بدون توقف

او می‌تواند فاصله 390هزار کیلومتری کره زمین تا‌ ماه را پیاده‌روی کند و قادر خواهد بود در طول عمر مفید خود 9بار کره زمین را دور بزند.

این موجود عجیب، گرمای تدریجی تا 150درجه ناشی از این پیاده‌روی در فضای خشک را پاسخ می‌دهد و تا سرمای 27درجه زیر صفر تاب می‌آورد. شرط لازم این همه خلاقیت، تنفس 1000لیتر هوای پاک در شبانه‌روز است. کشف این همه خلاقیت در ساختار وجودی انسان شهروندمدار، می‌تواند اساس هر مدیریت و برنامه‌ریزی شهری را به احترام و تقدس او وا دارد.

ساختار عجیب بدن و شبکه خون‌رسانی کالبد این جاندار کره زمین، الگوی قابل بررسی در قیاس با شبکه دسترسی‌های شهری اعم از پیاده و سواره و... در کالبد یک شهر زنده است.

طول رگ‌های بدن انسان 560هزار کیلومتر‌ند و قلب قادر است روزانه بیش از 8000 لیتر خون را از درون آنها عبور دهد. این حجم قابل توجه تردد خون، از طریق شاهراه شریان سرخرگ‌ها به بلوار سیاهرگ‌های وریدی و سپس تا دورترین پس‌کوچه مویرگ‌ها جریان می‌یابد. کشف و درک این جریان پرقدرت فوق‌تصور در وجود انسان شهروند‌مدار که روزانه 100هزار بار و سالانه 35میلیون بار، 24ساعته، بدون توقف می‌چرخد، می‌تواند در رأس قوت‌ها و فرصت‌های برنامه‌ریزی شهری قرار گیرد.

از قبل از تاریخ تا پس از آن و تاکنون، معیار اندازه هر پدیده دست‌ساز، تناسب انسانی بوده است. به‌جز پدیده‌های ویرانگر تجهیزات و ابزار کشتار جمعی، خلاقیت جز در چارچوب قامت انسان، ماندگاری نداشته است.

به مرور که برنامه‌ریزان و مدیریت شهرهای مترقی جهان پی بردند، هر چه بر سرعت انسان در شبکه‌های دسترسی شهری افزوده شد، کفه پاسخ‌های غلط، آلودگی و ازدحام و خشونت و ترس و واماندگی سنگین‌تر گردید، با بیرق‌های روشنفکرانه «توسعه پایدار» و «شهر خلاق» و... بازگشت انقلابی به کاهش سرعت را در رأس برنامه‌های نوین خود قرار دادند. پیشروترین شهرهای پیاده‌محور جهان، توانستند به‌تدریج از دهه 70میلادی مراحل‌گذار از شهر پرسرعت به شهر کم‌سرعت را طی کنند.

طی این مراحل تدریجی که به «10گام تا شهر عابران» در نمونه شهر «کپنهاگ» ترجمه می‌شود، مرام و عاداتی را نهادینه کرد که قطعا می‌تواند نمونه اجرای طرح‌های پیاده‌راه در تهران و سایر کلانشهرهای کشور در کاهش و رفع تناقضات و چالش‌ها و اعتراضات قرار گیرد.

در همین حین، لازم است برنامه‌ریزان و مدیریت‌های شهری کشور با پیشینه‌ای به وسعت چندهزار ساله شبکه‌های پیاده، بافت شهرهای یزد و دزفول و کرمان و کاشان و شیراز و اصفهان و... نگرش کم‌ظرفیت تدوین شبکه‌های تندراهی «خودرومحور» طرح‌های جامع و تفصیلی را به نگرش پرظرفیت شبکه‌های «انسان‌محور» پیاده‌راهی تغییر دهند.

قطعا در این تغییر نگرش و تکیه بر توانایی‌های وجودی شهروندان، شبکه دسترسی شهری نیز قادر خواهد بود با تأمین شرایط تنفس 1000لیتر هوای پاک برای هر شهروند، قلب تپنده نشاط و پویایی و خلاقیت و پایداری شهر را 24ساعته، بدون توقف، تضمین کند.