اما واقعیت آن است که با رویکردی که دولت آمریکا در مقابل کشورمان اتخاذ کرده است، این کشور چه در برجام بماند یا نماند در کوتاه‌مدت اتفاق متفاوتی برای اقتصاد کشورمان رخ نخواهد داد بلکه در دوره زمانی میان یا بلندمدت است که آثار تصمیم احتمالی ترامپ برای خروج از برجام در اقتصاد کشورمان را شاهد خواهیم بود. اینگونه نیست که بلافاصله بعد از خروج احتمالی آمریکا از برجام اتفاق جدیدی در اقتصاد کشورمان رخ داده یا محدودیت‌‌های جدیدی اعمال شود که آثار آنی خود را بر فضای اقتصادی کشورمان تحمیل کند.
بلکه این احتمال وجود دارد که چنین فشارهایی در طول زمان بیشتر شده و سعی در به چالش کشیدن اقتصاد ایران داشته باشد. بر این اساس باید همه تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان در چارچوب نظام حاکمیت ایرانی و در کنار آنها جامعه مدنی و بخش خصوصی تلاش کنند تا کلیت برجام حفظ شده و حتی احتمال اینکه آمریکا در برجام بماند، تقویت شود تا موقعیتی را فراهم کند که بتوانیم برخی چالش‌های موجود را در فرصت‌های بعدی و در چارچوب مذاکرات حل و فصل کنیم.
با این شرایط معتقدم که حتی درصورت خروج آمریکا از برجام به نفع کشورمان است تا در برجام مانده و به تعهدات خود عمل کند چراکه 5 کشور دیگر مصر به حفظ برجام هستند.
در چنین وضعیتی ماندن ما در برجام می‌تواند کمک کند روابط اقتصادی و سیاسی خود را با این کشورها و سایر کشورهایی که در بلوک اتحادیه اروپا، روسیه و چین قرار دارند، گسترش دهیم. اینگونه کشورها حداقل مخالفتی با استفاده ایران از فرصت‌هایی که برجام ایجاد کرده، نمی‌کنند. در شرایط کنونی مهم‌ترین اهرمی که دولت در اختیار دارد، به کارگیری دیپلماسی و مذاکره است.
در گام نخست باید اختلاف‌ها و سوءبرداشت‌هایی که در کشورهای همسایه و منطقه به‌ویژه حاشیه جنوبی خلیج‌فارس وجود دارد را مرتفع کنیم و حتی تلاش کنیم تا در روابط خود با آمریکا نیز به درجه‌ای از آرامش و ثبات برسیم که فشارهای پی در پی که به اقتصاد ایران تحمیل شده است، بیش از این ادامه پیدا نکند. با وجود این، کار سختی پیش‌رو داریم و باید تصمیمات سختی بگیریم که بخشی از آن معطوف به فضای داخلی کشورمان است که حتی بر تصمیماتی که باید در فضای بین‌المللی بگیریم تقدم دارد. باید بپذیریم که جامعه ما نیاز به آرامش، تساهل و بازسازی اعتماد دارد و این کار بسیار مشکلی است.
چیزی مهم‌تر از آن وجود ندارد که شرایط اقتصادی ناشی از خروج احتمالی آمریکا از برجام را با تعامل در داخل کشور مدیریت کنیم و اصلا نسخه دیگری نداریم که براساس آن ضمن مهار آثار اقتصادی اتخاذ چنین تصمیمی توسط دولت آمریکا، شرایط عمومی کشور را نیز مدیریت کنیم. تنها راه موجود شکل‌گیری تعامل در کشور از طریق اصلاح و جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته، تساهل با جامعه مدنی، رواداری در حق مردم، توجه به مطالبات گروه‌ها و اقشار مختلف و بازسازی سرمایه اجتماعی است. اولویت دادن به بازسازی سرمایه اجتماعی مهم‌ترین عامل برای حفظ و بازسازی کشورمان در شرایط کنونی محسوب می‌شود.
نظر شما