یکشنبه ۱۹ شهریور ۱۳۸۵ - ۱۵:۰۷
۰ نفر

الهه رحمانی خاکی: گشوده‌شدن درهای آسمان، مشاهده بهشت، تنها رفتن حضرت محمد(ص) به عرش اعلا، ملاقات حضرت خاتم(ص) با دیگر پیامبران، سوار شدن ایشان بر مرکبی با نام براق و...

از عناوین تصاویری است که جلوه متعالی حضرت محمد(ص) را در قالب آثار چاپ سنگی در کنار متون زیبای داستانی به صورت نظم و نشر از گذشته‌های بسیار دور و به دست هنرمندانی با ذوق به یادگار مانده است.
موزه ملی قرآن کریم برای نخستین بار تصاویری از معراج پیامبر(ص) را به صورت چاپ سنگی در جشنواره‌ای با نام «پیام پیامبر» در دهه اول شهریور ماه به نمایش گذاشت.

این تصاویر در قالب 140 تابلو از 17 چاپ مختلف معراج‌نامه و از کتب مختلف جمع‌آوری شده که تعداد 22 تابلو متشکل از 60 تصویر از این مجموعه در جشنواره پیام پیامبر به معرض نمایش درآمدند.
موزه ملی قرآن همزمان به نمایش آثار هنری قرآنی در قالب خوشنویسی، نسخ خطی و تابلو و کتب اسلامی و قرآنی در طبقات دوم و سوم این موزه که در مکانی بسیار معنوی و زیبا قرار دارد، پرداخته بود.
آثار این نمایشگاه به همت علی بوذری، تصویرگر و پژوهشگر ایرانی و با همکاری پروفسور اولریش مازرلف، استاد ایران‌شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان جمع‌آوری شده است و از منابع موجود در کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران در تهران، کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد و کتابخانه‌های خارج از کشور از جمله: در برلین Staatsbibiothek Preussischer Kulturbesitz ،کتابخانه Ecole Dationale des Langues orientales Vivantes در پاریس، کتابخانه British Library در لندن و کتابخانه دانشگاه کمبریج استفاده شده است.براساس تحقیقات انجام شده از سوی این پژوهشگر در خصوص چاپ سنگی نخستین تصاویر معراج پیامبر از کتاب جامع‌التواریخ خواجه رشیدالدین فضل‌الله به دست آمده است. خلق چنین تصاویری بر اساس رشد گونه‌ای از نقاشی مذهبی با محوریت شخصیت مقدس از اواخر قرن هفتم هجری آغاز شد.به نظر می‌رسد به دلیل اعتقاد عمیق و علاقه وافری که ایرانیان از آغاز ورود اسلام به کشور نسبت به پیغمبر خود داشته‌اند، چنین تصاویری از این شخصیت والای مذهبی را در مراحل مختلف زندگی دنیوی و معنوی و براساس سبک نقاشی و کتاب‌آرایی دوران به صورت چاپ سنگی و در کنار نسخ خطی در آن کتاب‌ها از خود برجای گذاشته‌اند، چنانچه در آثار به نمایش گذاشته شده شاهد هستیم که در تصاویر مختلف در دوران‌های زمانی متفاوت به نحوه طعام خوردن پیامبر و آدابی که ایشان در آن هنگام رعایت می‌کردند، توجه شده است؛ چه در مختصربودن غذایشان و چه در سپاس گفتن ایشان به پروردگار به دلیل نعمتی که در اختیارشان نهاده شده است.
در معراج‌نامه‌های مختلفی که به صورت نظم و نثر از سال‌های 1268 ه.ق/1851 م الی 1305ه.ق/1887م بر جای مانده‌اند؛ شاهد هستیم که در مورد موضوع فوق‌الذکر در حدود هشت تصویر مختلف با توضیحات و مکتوبات لازم در همان دوران به یادگار مانده‌اند.معراج‌نامه‌ای به تالیف شجاعی مشهدی وجود دارد که در مورد آن می‌توانیم به هشت نگاره از نگاره‌های این کتاب اشاره کنیم که به داستان معراج اختصاص دارد. این بخش از معراج‌نامه حاوی هفده نگاره به کتابت شخصی با نام نصرالله بوده و ناشر آن نیز ملامحمدعلی صحاف معرفی شده است.
از آثار چاپی مربوط به معراج پیامبر در این کتاب می‌توان به تصویری تحت عنوان حضرت محمد و ملائک اشاره کرد که تصویر پیغمبر را در میان فرشتگان نشان می‌دهد، همه رو به سوی پیامبر ایستاده و آن حضرت با صورت نورانی بر تختی جلوس کرده است و یا با تصویر دیگری با نام گشوده‌شدن درهای آسمان روبه‌رو می‌شویم که نگارنده در اثر، سعی بر ارجح جلوه‌دادن مقام روحانی و معنوی پیغمبر داشته است که چنین عروج ملکوتی را برای ایشان به تصویر کشیده است. در اثری دیگر، ملاقات حضرت محمد(ص) را با دیگر پیامبران شاهد هستیم که ایشان بالاتر از سایرین ایستاده و مشغول صحبت با آنان است.
با ورود صنعت چاپ به ایران در سده سیزدهم هجری قمری مقارن با نوزدهم میلادی، نسخه‌های کمتری تدوین شده، ولی داستان معراج پیامبر همچنان جزو موضوعات محبوب کتب چاپ سنگی باقی مانده است. اولین معراج‌نامه چاپ سنگی، معراج‌نامه‌ای به نثر است که در سال 1263 ه.ق/1887 م به چاپ رسیده و تنها یک چاپ از این متن وجود دارد.دیگر آثار قابل توجه در این نمایشگاه را آثاری با این عناوین تشکیل می‌دهند: جلوس حضرت محمد بر کرسی نور، ملاقات حضرت با ابوجهل، سرلوح کتاب، سوارشدن حضرت بر براق با سری به شمایل یک زن تاج‌دار و دمی همانند دم طاووس و پاهایی به شکل شتر که حضرت سوار بر این موجود افسانه‌ای در دنیای خاکی و معنوی می‌تازد و به مشاهده شگفتی‌های خلقت می‌پردازد و این آثار که صرفاً به صورت سیاه وسفید روی بوم‌های بزرگ به چاپ درآمده، در عین سادگی و قدمت در ترسیم افراد و اجسام، با دیدی زیباشناسانه به نگرشی فرازمینی به زندگی پیغمبر پرداخته و ذهن مخاطب را نه تنها به شخصیت زمینی پیغمبر معطوف می‌سازد، بلکه به رویارویی او با حالات و عوالم معنوی و فرازمینی پیامبرمان که کمتر انسانی به آن دست یافته متوجه می‌سازد و با این کلام و قلم هنرمندانه ساده چه زیبا مخاطب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

کد خبر 3825

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز