ائتلاف 4كشور عربي عليه قطر به رهبري عربستان، تعطيلي الجزيره را يكي از اصلي‌ترين شروط خود براي عادي‌سازي روابط با دوحه به‌شمار مي‌آورند.مواضع عربستان سعودي طي يك‌ماه گذشته عليه رسانه‌هاي قطري و به‌ويژه الجزيره، اين شبكه را در موضع دفاع از آزادي بيان در خاورميانه قرار داده‌است؛ بسياري از رسانه‌ها و نهادهاي سياسي غرب، از شبكه سي‌ان‌ان گرفته تا ديده‌بان حقوق بشر كه ميانه خوبي با مواضع و سياست‌هاي سعودي‌ها و يا امارات ندارند، از منظر خود به اين بحران ورود كرده و حمايت خود را از شبكه الجزيره، به‌عنوان يك رسانه كه حق ادامه فعاليت دارد، بيان كرده‌اند.
اگرچه عملكرد شبكه الجزيره طي سال‌هاي گذشته و نحوه تعامل آن با رخدادهاي مهمي در سطح منطقه، ازجمله جنگ عراق، جنگ 33روزه لبنان، جنگ‌هاي غزه و انقلاب‌هاي عربي، نشان از تأثير و نفوذ گسترده اين شبكه دارد، اما تعهد به آزادي بيان و پوشش تمامي واقعيت‌ها، امري است كه به‌سادگي در كارنامه الجزيره پيداشدني نيست.
عملكرد الجزيره در همراهي با انقلاب‌هاي جهان عرب در شمال آفريقا، نقطه عطفي بود كه اين شبكه را از يك ابزار رسانه‌اي، به اهرم قدرت كشور كوچك قطر در سطح منطقه تبديل كرد. شهروندان عرب در كشورهايي نظير مصر يا ليبي، هر هفته چشم به راه برنامه‌ها، اطلاعات و مناظرات آتشيني بودند كه به لطف شيخ‌نشين قطر و از طريق شبكه الجزيره، به سادگي در اختيار آنان قرار مي‌گرفت.
اگرچه عمر رسانه در قطر، از تمامي كشورهايي كه به انقلاب در آنها كمك كرده، بسيار كوتاه‌تر است، اما ديكتاتوري‌هاي طولاني و فضاي بسته رسانه‌اي، شهروندان مصري، ليبيايي يا حتي تونسي را به پوشش اخبار شبكه الجزيره معتاد و محتاج كرده بود.
درحالي‌كه رسانه‌هاي محلي و حتي شبكه‌هايي مانند العربيه، به دفاع تمام‌قد از منافع حاكمان در مقابل اعتراضات مردمي مي‌پرداختند، الجزيره خود را بيش از هر زمان ديگري به خيابان‌هاي شهرهاي آشوب‌زده عربي نزديك كرده و سرمايه هنگفتي براي فعاليت‌هاي آينده خود به‌وجود آورد.
اما پيوند الجزيره و مردم خيلي طولاني نبود و تحولات سال‌هاي آينده، منافع قطر را در تغيير و تحولات حكومت‌هاي عربي به خوبي نشان داد؛ عملكرد سؤال‌برانگيز در قبال انقلاب مردمي بحرين، پوشش جانبدارانه بحران يمن و نقش الجزيره در جنگ داخلي سوريه، فاصله اين شبكه را با سنگري براي دفاع از آزادي بيان، بسيار طولاني كرده است.
شبكه الجزيره، طي 5سال گذشته، با گزارش‌هايي درباره سركوب خاموش نداي انقلاب مردمي بحرين، بحران غذايي و بهداشتي مردم يمن و مخالفت مردم سوريه با تروريسم، به همراهي با قدرت‌هايي پرداخت كه امروز، خواهان خاموشي صداي اين شبكه هستند.
نگاهي به چرخش ناگهاني مواضع الجزيره طي يك‌ماه گذشته در زمينه پوشش گسترده بحران انساني و بهداشتي در يمن و عملكرد ضعيف ائتلاف عربي به رهبري عربستان، نشان از نگراني مديريت اين شبكه نسبت به تحولات احتمالي پيش رو دارد.
با اين حال، الجزيره قطر، برخلاف امپراطوري رسانه‌اي سعودي، همچنان در ميان بخش قابل‌توجهي از افكارعمومي جهان عرب، به‌ويژه در حوزه شمال آفريقا، از اعتبار و نفوذ برخوردار است؛ نفوذي كه آن را مديون فضاي بسته و ديكتاتورهايي همچون ژنرال سيسي است.
شبكه الجزيره طي يك دهه گذشته، يكي از دو اهرم اصلي قطر براي توسعه نفوذ خود در سطح منطقه و همچنين مقابله با فشارهاي عربستان سعودي در داخل شوراي همكاري خليج‌فارس بوده: اهرمي كه در يك‌ماه گذشته، نقش ويژه‌اي در مهار حملات ائتلاف 4كشور عربي عليه دوحه داشته است.
نظر شما