نيكي به پدر و مادر در زمان نيازشان، چنان نزد خداوند پسنديده است كه آن را بهترين كار و حتي برتر از جهاد در راه خدا دانسته است. وجود پيران سالخورده در بين ما كه به گفته پيامبر رحمت(ص) باعث افزايش رحمت و لطف پروردگار و گسترش نعمت‌هاي الهي بر ماست و مراقبت از آنها كه نهال عشق را خودشان در وجود ما آبياري كرده‌اند،
شيريني‌هاي بسياري در پي دارد كه ناشي از مصاحبت و انسي است كه نسبت به آنها داريم. اما چنين ارزشي هميشه با راحتي كامل همراه نيست. موقعيت‌هاي خاصي در سالمندي هست كه گاهي كار مراقبت از والدين را سخت مي‌كند؛ والديني كه دچار بيماري‌هاي متعددي شده‌اند كه ممكن است توانايي تحرك يا به‌خاطر سپاري و... را نداشته باشند،
و از طرفي فرزنداني كه زندگي خودشان را با تشكيل خانواده ديگري آغاز كرده‌اند، ممكن است با موقعيتي روبه‌رو شوندكه فضاي همياري را براي آنها دشوار كند. از طرفي روند معكوس شدن رابطه والد- فرزندي از بعد كمك‌رساني چنان تدريجي و به مرور اتفاق مي‌افتد كه ممكن است ما واقعا ندانيم كه از كجا شروع كنيم و چگونه به كمك والدين پير خود بشتابيم؟ مسلم است كه براي اين كار بهتر است نيازها و خصوصيات سن پيري را بشناسيم و دقت بيشتري به روان و جسم اين ستون‌هاي خانواده داشته باشيم. در اين صفحه راه‌هايي را براي تعامل بهتر با والدين در سن پيري به شما پيشنهاد مي‌كنيم:
- هواي بودنشان را نفس بكشيد
موضوع اول، انطباق خودتان و خانواده‌تان از نظر روحي با شرايط است. ارزش عملي كه انجام مي‌دهيد را بايد به درستي بشناسيد و براي خانواده (همسر و فرزندان) تبيين كنيد. واقف باشيد كه اين تنها يك مسئوليت خانوادگي خشك نيست بلكه تداوم عشقي است كه آنها ساليان پيش به روح شما بخشيده‌اند. به‌خودتان بيش از خانواده (همسر و فرزندان) براي استفاده از فرصت كمك به والد سالخورده‌تان سخت بگيريد و با خواهر و برادرهايتان براي نگهداري از اين گوهرهاي ناياب رقابت كنيد!
- به آنها كارهاي در حد توانشان را واگذار كنيد
قرار نيست والدينمان را به سرعت تبديل به آدم‌هاي منفعلي كنيم كه نمي‌توانند از عهده كارهاي معمولشان برآيند. احساس مفيدبودن براي يك سالمند، با بهزيستي رواني توأم است. پس سعي كنيد كه اين حس را در آنها متبلور كنيد؛ به‌عنوان مثال مادر بزرگ را كه سالخوردگي، قدرت بينايي و راه رفتنش را گرفته، براي گپ و گفت به آشپزخانه بياوريم و همزمان از او بخواهيم كه با لمس كردن، سنگ‌هاي حبوبات را جدا كند. محتمل است كه آن كار با دقت صورت نگيرد اما يك رفع و رجوع ساده ما در حبوبات پاك شده، بركتِ حس خوب مادربزرگ را به همراه دارد.
- از خردشان بهره بگيريد
پيامبر اكرم(ص) فرموده‌اند: پير در ميان كسان خود، مثل پيامبر در امت خودش است. نقطه بُرد اساسي در سنين بالاتر خِرَدي است كه تجارب زندگي به فرد بخشيده است. كافي است توجه كنيم كه به مرور كه سنمان از كودكي بالاتر رفت، تصميم‌ها و سبك‌هايي را كه سابقا از والدينمان درك نمي‌كرديم باور كرديم و پذيرفتيم؛ بنابراين احتمال اينكه در پيري هم حرف‌هايشان از جنسي باشد كه ما بعدها آنها را درك خواهيم كرد زياد است! پس شنيدن نظرات آنها در امور جاري خانواده؛ چه براي خودشان و چه براي ما خالي از لطف نخواهد بود.
- گردهمايي خانواده را جدي بگيريد
ما گاهي در ميان درگيري‌هاي روزمره خانگي و يا شغلي فراموش مي‌كنيم كه خانواده‌مان را به‌طور كامل دور هم جمع كنيم. گاهي هم كدورت‌ها اجازه اين كار را نمي‌دهد. اما آيا يادمان هست كه هر يك از فرزندان و نوه‌ها گوشه‌اي از وجود والد پير را تشكيل داده‌اند و روابط خوب و دورِهمي آنها، پازلِ حس خوب را در وجود او تكميل مي‌كنند؟ وقتي مي‌خواهيد با خواهر يا برادرتان دعوا كنيد، لااقل لحظه‌اي به احساس پدر يا مادر پيرتان در اين‌باره و جدايي پاره‌هاي تن او فكر كنيد.
- بحران سالمندي را درك كنيم
در سنين پيري فرد در حال جمع‌بندي و ارزيابي عمر گذشته خويش است؛ اين موضوع چنانچه با دريافت منفي از تصميمات گذشته و احساس به هدر رفتن همراه باشد، منجر به بحراني در روان شخص سالخورده مي‌شود. پس همواره تلاش كنيد كه با يادآوري كارهاي خوب و زحماتي كه در عمرشان كشيده‌اند و نشان‌دادن قدرشناسي به حل اين بحران در آنها كمك كنيد. حتي مي‌توانيد زمينه كارهاي خير را براي آنها فراهم كنيد تا بدانند هنوز مي‌توانند از عمر خود بهره ببرند.
- راهي براي بازگشت تدريجي آنها پيدا كنيد
بيشتر سالخوردگان با هر سطح از بيماري و فرتوتي، باز هم قادر به انجام كارهاي ساده‌اي هستند اما گاهي آنها در واكنش به وضعيت جديدي كه توانايي‌شان را محدود مي‌كند، دست از هر كاري شسته‌اند و حتي از اينكه ما تأكيد كنيم كه چيزي را انجام بدهند ناراحت مي‌شوند. در اين وضعيت آنها را با توصيه بيش از حد كلامي و دستوري به انجام كارها وادار نكنيم بلكه راه‌هاي تشويقي درباره كيفيت انجام كارهايي كه مي‌كنند را در كنار ابراز درك مشكلات و محدوديت‌هايي كه تجربه مي‌كنند رفته رفته بيابيد و آنها را به فضاي توانايي‌هايشان بازگردانيد.
- كمي بداخلاقي چاشني بعضي از سالخورده‌هاي عزيز است
سيستم چشايي در بعضي از سالخوردگان دچار نقصان شده و از مزه غذاها لذت نمي‌برند، برخي بيماري‌هاي روان مثل پارانويا در سنين پيري محتمل مي‌شود و گاهي فراغ همسر ازدست‌رفته تبعات افسردگي و يا... در شخص سالخورده هست. در پيري دلايل متعددي وجود دارد كه ممكن است به آستانه تحمل پايين‌تر در افراد منجر بشود و گاهي آنها را بدخلق نشان بدهد. وضعيت آنها را درك كنيم و براي بهبود حالشان و تغيير آستانه تحمل در آنها با مهرباني بكوشيم.
- اگر دوريد از تكنولوژي بهره بگيريد
اگر از والدين سالخورده خود دوريد، لطفا سعي كنيد به هر نحوي مي‌توانيد ارتباط‌تان را براي احوالپرسي قطع نكنيد. فناوري‌ها جهت تماس‌هاي صوتي و تصويري و ياد دادن آنها به والدين با كمي تلاش بسيار كمك‌كننده است. همينطور به راه‌هايي فكر كنيد كه از همان راه دور هم مي‌توانيد به والدين‌تان كمك كنيد؛ مثلا براي سرگرم كردن آنها مي‌توانيد شماره تماس‌هاي تلفني يك خيريه را پيدا كنيد كه مادر يا پدرتان در آنجا كارهاي داوطلبانه را در حد توان خودش شروع كند و يا به هزينه خود، مهماني‌هايي را ترتيب بدهيد و حتي بدون حضور خود، دوستان يا اقوام او را در يك جا گرد بياوريد.
- به نيازهاي خاص مرتبط با بيماري‌هاي‌شان دقت كنيد
محدوديت‌هاي جسمي در افراد پير با يكديگر متفاوت است. خوب است كه وقت بگذاريد و فكر كنيد به اينكه چه ايده‌هايي مي‌تواند به زندگي راحت‌ترشان با وجود مسائلي كه دارند كمك كند. اين راه‌ها عموما خيلي ساده‌اند؛ مثلا نوشتن اسم و شيوه استفاده از همه وسايل خانه براي افراد داراي آلزايمر. گذاشتن دمپايي‌هاي راحت و ياموكت يا مفروش كردن سراميك محل تردد براي والدين با استخوان‌هاي داراي پوكي و محتمل زمين خوردن، گذاشتن صندلي‌هاي كوچك در مسير رفت‌وآمد معمول آنها براي رفع خستگي و...
- مراقب تنهايي‌شان باشيد
صحنه پيرمردها و يا خانم‌هاي مسن پارك‌نشين كه از مسجد برگشته‌اند و صحبت‌شان كشدار شده است، صحنه دلنشيني است كه از قضا بركات زيادي از نظر رواني براي پيرها دارد. بنابراين حتي اگر نمي‌توانند پياده در محافل همسن‌هايشان و يا هر محفل يا مهماني ديگري شركت كنند، شما شرايط راحتي را براي حضور مجددشان در ميان جمع فراهم كنيد. از خدمات اجتماعي مربوط به سالمندي هم كه در شهرهاي مختلف متفاوت است مي‌توانيد براي اجراي تفريحات متناسب بهره بگيريد.
دانشجوي دكتري روانشناسي تربيتي
نظر شما