فرازوفرود‌های رئیس سابق بورس

شايد بتوان گفت بزرگ‌ترين فعاليت اجرايي وي انتشار مستقيم اطلاعات ناشران در سامانه كدال و توسعه اوراق بدهي بود، البته در دوره فعاليت وي بيش از 170هزار ميليارد تومان از ارزش بورس كاسته شد. به گزارش همشهري، شايد سنجش و اندازه‌گيري عملكرد مديران كار بسيار دشواري باشد اما شايد بررسي شاخص‌هاي آماري و عمليات اجرايي مديران بتواند تا حدود زيادي انعكاس‌دهنده كارنامه و نحوه عملكرد آنها باشد.

كارنامه عملكرد محمد فطانت رئيس سابق سازمان بورس كه هفته قبل جاي خود را به شاپور محمدي داد حاوي فرازونشيب‌هاي گوناگون است، اطلاعات آماري مربوط به عملكرد بازار سرمايه همه سير نزولي دارد به‌طوري كه حتي پس از خداحافظي او از سازمان بورس شاخص بورس وارد يك كانال صعود پرقدرت شد اما عملكرد اجرايي او از ديد كارشناسان قابل‌قبول است. حتي برخي كارشناسان مهم‌ترين دستاورد او را توسعه بازار بدهي دولتي نظير اسناد خزانه مي‌دانند.

در دوره فطانت دولت با كسري شديد بودجه و بدهي افسارگسيخته مواجه بود، خزانه بانك‌ها خالي بود و قيمت نفت كاهش يافته بود.از سوي ديگر تحريم‌هاي اقتصادي حجم درآمدهاي نفتي و غيرنفتي را به‌شدت كاهش داده بود و روزبه‌روز بر حجم بدهي دولت به شركت‌ها و پيمانكاران اضافه مي‌شد به‌طوري كه برخي برآورد‌ها نشان مي‌دهد كه ‌ بدهي دولت به شركت‌ها و بانك‌ها به 128هزار ميليارد تومان رسيده بود، اگرچه اين روال همچنان ادامه دارد اما اين موضوع فرصتي به‌وجود آورد تا دولت به‌دنبال راه‌‌حل‌هاي جديدتري براي تأمين منابع مالي مورد نياز بگردد. بر اين اساس در اين دوره بر حجم انتشار اوراق بدهي نظير صكوك و اسناد خزانه اضافه و منجر شد دولت متوجه ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هاي بازار سرمايه براي تأمين مالي خود شود.

به غيراز توسعه بازار بدهي نكته‌اي كه از ديد بسياري از كارشناسان دورماند انتشار گزارش‌هاي مالي شركت‌هاي بورس بدون واسطه سازمان بورس بود. در گذشته شركت‌هاي بورس مجبور بودند اطلاعات صورت‌هاي مالي‌شان را به سازمان بورس ارسال كنند تا پس از تأييد سازمان در سامانه كدال منتشر شود. به‌طور معمول فرايند تأييد اين گزارش‌ها چند روز طول مي‌كشيد و همين مدت كافي بود تا اطلاعات مالي شركت‌ها درز كند و برخي ذينفعان از اين اطلاعات سود ببرند. برخي مي‌گويند درا ين دوره ميلياردها تومان سود سرشار در نتيجه نشت اطلاعات از سازمان بورس نصيب عده‌اي خاص شده است. اما با آمدن فطانت حفره امنيتي موجود در سازمان بورس مسدود و جلوي نشت اطلاعات گرفته شد. او دستور داد اطلاعات مربوط به شركت‌‌هاي بورس توسط خودشان مانند بقيه بورس‌هاي جهان به‌طور مستقيم روي سامانه كدال قرار گيرد.با اين كاربخش زيادي از راه‌هاي دسترسي به اطلاعات نهاني حذف شد.

• عملكرد فطانت به روايت آمار

در دوره 20‌ماه رياست محمد فطانت بر سازمان بورس شاخص بورس دوره پر فرازونشيبي را طي كرد. در اين مدت بيش از 170هزار ميليارد تومان از ارزش بازار سهام كاسته و سود شركت‌هاي بورس 17هزار ميليارد تومان معادل 5ميليارد دلار كمتر شد.آذر‌ماه سال 93شركت‌هاي بورس 59هزارو 243ميليارد تومان سود پيش‌بيني كرده بودند كه اين مقدار در تير‌ماه سال95 به 42هزارو 281ميليارد تومان رسيد.

در اين مدت 12هزارو 600ميليارد تومان از درآمد عملياتي شركت‌هاي بورس و 13هزارو 100ميليارد تومان از سود خالص واقعي شركت‌ها كسر شد. همچنين 173هزار ميليارد تومان معادل 50ميليارد دلار از ارزش كل بورس تهران كم شد. اين يعني اينكه بورس تهران 42درصد نسبت به 1.5سال گذشته كوچك‌تر شد.

• پايان دوره خودرو ساز‌ها

ورود و خروج محمد فطانت به بازار سرمايه مصادف با اتفاق‌هاي ديگري هم بود، از زمان حضور وي دربازارسرمايه سهام خودرو ساز‌ها به‌شدت رشد كرد و در زمان خداحافظي او به‌دنبال انتشار گزارش‌هاي مالي شركت‌هاي خودرو ساز كه نشان‌دهنده زيان سنگين اين شركت‌ها بود از ارزش سهامشان كاسته شد. در واقع خدا حافظي فطانت كه قبلا به‌عنوان قائم‌مقام مالي و اقتصادي سايپا فعاليت مي‌كرد درست با انتشار گزارش‌هاي جديد شركت‌هاي خودرو ساز مصادف شد. ارزش سهام سايپا در طول 20ماه 2700ميليارد تومان، معادل 118درصد، سرمايه‌گذاري سايپا 724ميليارد تومان، معادل 105درصد و سايپا آذين 77ميليارد تومان، معادل 353درصد رشد كرد.

• عملكرد فطانت از زبان خودش

به مناسبت خدا حافظي محمد فطانت از سازمان بورس مراسمي براي توديع وي در وزارت اقتصاد برگزار شد كه فرصتي براي دفاع از كارنامه او مهيا كرد.

او دراين مراسم درباره عملكردش گفت: 25فعاليت منحصر به فرد طي اين مدت در بازار سرمايه انجام شده است؛ براي نخستين بار 5نوع اوراق صكوك جديد معرفي شد و از طريق آن تأمين مالي صورت گرفت. سلف استاندارد، اوراق اجاره دولت، اوراق خزانه اسلامي و اوراق رهني ازجمله اوراقي است كه در اين 20‌ماه براي نخستين بار در بازار سرمايه عرضه شد. عرضه اين اوراق نياز به تلاش گسترده كميته فقهي و ساير همكاران سازمان بورس و اوراق بهادار داشت.

وي ادامه داد: قبل از 20‌ماه گذشته، هزار تا 2هزار ميليارد تومان تأمين مالي صورت مي‌گرفت كه در اين 20‌ماه 14هزار ميليارد تومان تأمين مالي از طريق بازار سرمايه انجام گرفت. فطانت افزود: عضويت ايران در آيسكو و WFE فرايند بين‌المللي شدن بازار سرمايه ايران را تسهيل كرد و سبب حضور كشورهاي خارجي در بازار سرمايه ايران شد كه مي‌توان به كره‌جنوبي اشاره كرد.

رئيس سابق سازمان بورس اظهار داشت: براي نخستين بار نرخ سود و بازده در بازار سرمايه مشخص و براي آن منحني بازده تعريف شد كه از طريق آن سرمايه‌گذاران و سرمايه پذيران مي‌توانند سياست‌هاي پولي خود را تنظيم كنند.

وي ادامه داد: نقشه بازار سرمايه بر مبناي اولويت‌‌هاي هفت‌گانه وزارت اقتصاد و سند بالادستي اقتصاد مقاومتي تدوين شد. فطانت با بيان اينكه يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اقتصاد امروز ايران شركت‌هاي دانش بنيان است، عنوان كرد: در بخش شركت‌هاي دانش بنيان به‌صورت گسترده تأمين مالي از طريق بازار سرمايه صورت گرفت و صندوق‌هاي جسورانه به‌عنوان هشتمين نهاد مالي طراحي شد و 5صندوق مجوز گرفتند.

مشاور وزير امور اقتصادي و دارايي خاطرنشان كرد: نهمين نهاد مالي مؤسسات رتبه‌بندي بودند كه از طريق همكاري سازمان بورس و مؤسسات رتبه‌بندي معتبر بين‌المللي آيين‌نامه اجرايي آنها تدوين شد و نخستين مؤسسه رتبه‌بندي با كمك همتاي قبرسي خود مجوز فعاليت گرفت و هم‌اكنون نرخ ريسك كشور را با چشم‌انداز مثبت پيش‌بيني كرده است.

وي با بيان اينكه خريد تضميني در بورس كالا با هدف حمايت از كشاورزان از ديگر فعاليت‌هاي اين دوره است، ادامه داد: تعيين قيمت روزانه سكه در بورس كالا از ديگر فعاليت‌هاي انجام شده در بورس كالاست. فطانت ادامه داد: از طريق ارسال و انتشار مستقيم اطلاعات به سامانه كدال و تداوم شفافيت بازار سرمايه افزايش يافت و بخش زيادي از راه‌هاي دسترسي به اطلاعات نهاني حذف شد.وي تصريح كرد: بخش گسترده‌اي از نياز صنعت نفت كشور به منابع مالي در كسري از ثانيه از طريق بازار سرمايه صورت گرفت كه پارس‌جنوبي و غرب كارون ازجمله پروژه‌هايي بودند كه از تأمين مالي مذكور بهره بردند.

رئيس سابق سازمان بورس با بيان اينكه مشكلات مالياتي ناشران از طريق همكاري سازمان بورس و وزارت اقتصاد رفع شد، اظهار داشت: جذب سرمايه‌گذاري خارجي و ايجاد بسترهاي لازم براي حضور شركت‌ها و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بين‌المللي طي اين 20‌ماه به حداكثر خود رسيد.

فطانت ساير اقدامات انجام شده طي 20‌ماه سكانداري سازمان بورس و اوراق بهادار را برشمرد و گفت: توسعه صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، ايجاد مكانيسم تأمين مالي بخش كشاورزي از طريق گواهي سپرده و صندوق‌هاي كالايي، حل مسئله خوراك پتروشيمي‌ها، تعيين و معرفي شاخص‌هاي جديد، برگزاري همايش بين‌المللي بازار سرمايه با حضور بيش از 17بورس جهان در آن و تدوين دستورالعمل شركت‌هاي كوچك و متوسط و ايجاد تابلوي جديد SME در فرابورس از ديگر اقدامات انجام شده طي 20‌ماه گذشته بود.

وي ادامه داد: در سال گذشته 21شركت جديد به ارزش 20هزار ميليارد تومان در بورس پذيرش شد. همچنين ضريب نفوذ بازار سرمايه كه در ابتداي دولت يازدهم 7ميليون نفر بود به 8ميليون و 800هزار نفر رسيده و 10ميليون كد سهامداري تا‌كنون صادر شده است.

فطانت تأكيد كرد: معاملات برخط در اين مدت 100درصد رشد داشته و ارزش معاملات دوبرابر 8سال گذشته بوده كه همه اين اقدامات ناشي از توجه دولت يازدهم به بازار سرمايه بوده است.

مشاور وزير اقتصاد در پايان با تأكيد بر اينكه بازار سرمايه به پشتوانه نيروهاي خلاق و جوان آينده روشني را پيش رو خواهد داشت، از همه فعالان حوزه بازار سرمايه شوراي‌عالي بورس، كميته فقهي، رئيس بانك مركزي، وزارت مسكن و وزارت نفت تشكر و قدرداني كرد.