كساني كه حركت‌هاي وزير بزرگ‌ترين صادركننده نفت جهان را به دقت دنبال مي‌كردند مي‌گويند او با اين تماس يكه خورد و پس از آن همه حرف‌ها نقش بر آب شدند و نشست بدون نتيجه به پايان رسيد. منابع نزديك به دولت عربستان چند وقت بعد اعلام كردند شخصي كه با وزير پرسابقه نفت عربستان تماس گرفته بود محمد بن سلمان، پسر پادشاه عربستان و جانشين وليعهد اين كشور بوده است.
حالا حدود 3هفته پس از آن اجلاس بركناري علي‌النعيمي در كنار تغييرات گسترده كابينه و تغيير ساختار وزارتخانه‌ها نشان مي‌دهد كه محمد بن سلمان همچنان در حال انجام تغييرات مد نظر خود در راستاي طرحي است كه طرح تحول اقتصادي در دوران پسانفت يا چشم‌انداز2030 نام گرفته است. اين شاهزاده 30 ساله كه عنوان جوان‌ترين وزير دفاع جهان را هم يدك مي‌كشد حالا به‌صورت عملي قدرت اول در عربستان به حساب مي‌آيد و در ميان ناتواني پدرش آنچه در فكر خود دارد اجرايي مي‌كند. فايننشيال تايمز در گزارشي با اشاره به تغييرات گسترده در كابينه به‌صورت خاص تاكيد كرده كه بركناري وزير نفت پرسابقه عربستان بازار انرژي را شوكه كرده و احتمالا تاثير آن طي هفته‌هاي آتي مشخص خواهد شد.
اين تغييرات كه با صدور احكام سلطنتي اعلام شد، بسيار فراتر از تغييرهاي تدريجي اعلام شده توسط سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه سالخورده عربستان بود كه از ژانويه سال‌گذشته به قدرت رسيده است. تغييرات گسترده حالا قديمي‌هاي وزارتخانه‌ها را به كنار رانده تا افراد جديد و نزديك به حلقه سلمان و پسرش در راستاي برنامه اصلاحات موسوم به چشم‌انداز2030 به قدرت برسند. تغييرات جديد محدود به وزارت نفت نبوده و شامل بركناري وزيران آب و برق، حمل ونقل، بازرگاني، امور اجتماعي، بهداشت و حج نيز بوده است. همچنين نام چندين وزارتخانه تغيير كرده و برخي وزارتخانه‌ها ادغام شده‌اند.
در ميان اين تغيير و تحولات اما بيشتر توجه‌ها به جايگزيني علي النعيمي ۸۱ ساله بوده كه از سال ۱۹۹۵ يكي از مقام‌هاي مهم صنعت نفت بوده است. اكنون اما خالد الفالح، 56 ساله كه پيش از اين وزير بهداشت بوده و فردي نزديك به پسر پادشاه عربستان به حساب مي‌آيد به پست وزارت نفت رسيده است. او مديرعامل آرامكو هم بوده است و در حدود يك سالي كه اين سمت را بر عهده داشته دست به تغييرات گسترده در راستاي طرح‌هاي محمد بن سلمان زده است. برخي از مهم‌ترين عناصر طرح محمد بن سلمان شامل ايجاد صندوق ذخيره ارزي عظيم، خصوصي‌سازي شركت آرامكو، قطع يارانه‌هاي انرژي، گسترش سرمايه‌گذاري و كوچك‌سازي دولت است.
اين طرح همچنين به‌دنبال افزايش درآمدها از طريق افزايش تعداد زائران خارجي جداي از مناسك اصلي سالانه حج است و قصد دارد سعودي‌ها را به بيشتر خرج‌كردن پول در داخل از طريق ايجاد فرصت‌هاي تفريحي بيشتر ترغيب كند. اين در حالي است كه از زمان به قدرت رسيدن سلمان و عرض اندام پسرش كاهش شديد قيمت نفت و ماجراجويي‌هاي نظامي سعودي‌ها باعث افزايش بي‌سابقه كسري بودجه اين كشور شده است. 90درصد درآمدهاي بودجه عربستان به نفت وابسته است و در كنار كاهش قيمت نفت، ولخرجي‌ها و هزينه‌هاي ماجراجويي حاكمان جديد عربستان باعث شده تا اين كشور با كسري بودجه‌اي معادل يك پنجم توليد ناخالص داخلي خود مواجه شود. به همين خاطر رياض زير بار قرض 10 ميليارد دلاري از بانك‌هاي جهاني رفته و تلاش دارد هزينه‌ها و برخي يارانه‌ها را كاهش دهد.
محمد بن سلمان كه پيش از اين چهره‌اش بيشتر در اتاق جنگ يمن براي برنامه‌ريزي حملات به اين كشور ديده مي‌شد حالا مي‌خواهد خود را به‌عنوان رهبر و قهرمان تحول در اقتصاد اين كشور معرفي كند. او از ايجاد صندوق 2 هزار ميليارد دلاري براي اقتصاد پسانفتي و خصوصي‌سازي حرف مي‌‌زند و مي‌گويد: قيمت نفت براي ما مهم نيست، 30 دلار يا 70 دلار برايمان فرقي نمي‌كند.
اما آنهايي كه دستي در آتش اقتصاد عربستان دارند عقيده دارند كه طرح‌هاي محمد بن سلمان مانند مداخله‌هاي اين كشور در كشورهاي منطقه از جمله سوريه و يمن يك ماجراجويي خام و خطرناك به حساب مي‌آيد. اجراي سناريوهاي مدنظر محمد بن سلمان شايد در حرف ساده به‌نظر برسند اما در عمل مشكلات و بحران‌هاي مختلفي را در پيش رو خواهند داشت.
درو‌كردن افراد باتجربه از كابينه و مهره‌چيني نزديكان به شاهزاده سعودي بخش ديگري از سناريويي است كه بسياري را متعجب كرده و كسي نمي‌داند اين كشور را با همه مشكلات ريز و درشتش به كجا خواهد برد.
- وزير نفتي كه پس از 21سال بركنار شد
علي النعيمي در دل صنعت نفت عربستان و آرامكو(شركت ملي نفت عربستان) بزرگ شده بود. او زماني كه 12 سال داشت تحت يك برنامه آموزشي وارد آرامكو شد و حين تحصيل در دانشگاه آمريكايي بيروت و استنفورد به‌صورت رسمي از سال 1957 و با داشتن 22 سال در اين شركت مشغول به فعاليت شد. برخي كارشناسان نفتي در گفت‌وگو با فايننشيال تايمز علي النعيمي را تكنوكراتي خارج از خاندان سلطنتي عربستان مي‌دانستند كه تلاش داشت سياست را از تصميم‌گيري‌هاي اقتصادي خود درباره نفت دور نگه دارد.
نظر شما