از طلوع فجر روز پنجشنبه، مراسم معنوي اعتكاف شروع خواهد شد. روزها و شب‌هايي براي معتكفان در پيش است كه در آن مي‌توانند مدتي را فارغ از كار امروز و فردا باشند و كمي با خود و خدا خلوت كنند. اين روزها و شب‌ها فرصت خوبي براي تجربه يك گوشه‌نشيني ۳روزه است؛ فرصتي است تا از خدا چيزهايي را بخواهي كه در طول و عرض اين سال‌ها در روزمرگي‌ها مدام گمشان كرده‌اي. اعتكاف روح را تصفيه مي‌كند و به گواهي احاديث معتبر از پيامبر(ص)، بندگان خدا در اين حال به بخشوده شدن و قرب الهي بسيار نزديك هستند. خيلي‌ها قدر اين روزها را مي‌دانند و به همين دليل است كه در مساجد برگزار‌كننده اين مراسم جاي سوزن انداختن نيست. اگر قرار است كه شما هم امشب راهي مسجد محله‌تان شويد قبل از شال و كلاه كردن نگاهي به اين راهنما بيندازيد.
- توصيه‌هاي اختصاصي به آقايان معتكف
چك‌هاي برگشتي و حساب و كتاب‌هاي سالانه‌تان را جاي ديگري جمع وجور كنيد، اعتكاف كه جاي اين حرف‌ها نيست.
يادتان باشد كه شما مهمان خصوصي خداوند هستيد اما هنگام نماز، مهمان عمومي نيز وارد مسجد مي‌شود. اگر دوست نداريد ميان غيرمعتكفان با لباس‌هاي خانگي ظاهر شويد، مي‌توانيد با يك عبا خيال خودتان را راحت كنيد. البته فراموش نكنيد نماز خواندن با عبا مستحب است. در ضمن مي‌توانيد از آن به‌عنوان روانداز هم استفاده كنيد.
اعتكاف مي‌تواند فرصت خوبي باشد براي ترك سيگار. دست‌كم مي‌توانيد از خدا بخواهيد اراده اين كار را به شما بدهد. اما زبانم لال، اگر كسي پيدا شد و خواست سيگار دود كند. بايد مكاني را انتخاب كند كه از معتكفان ديگر دور باشد. مردم‌آزاري هميشه حرام است و حتما در اعتكاف بيشتر!
- توصيه‌هاي اختصاصي به بانوان معتكف
با ظاهري ساده در اعتكاف حاضر شويد. مثلا قرار است چند روز از دنيا فاصله بگيريد، پس لطفا بي‌خيال چهره‌آرايي شويد. مهماني خانوادگي كه نمي‌رويد. رعايت كردن شأن مسجد يكي از واجبات اعتكاف است.
اگر بچه كوچك داريد و مي‌خواهيد معتكف شويد، خير دنيا و آخرت‌تان در اين است كه خيلي هوايش را داشته باشيد. صداي جيغ بنفش فرزند دلبندتان نه‌تنها خودتان را از زندگي مي‌اندازد بلكه باعث آزار مردم هم مي‌شود. درصورت لزوم، از ديگران هم براي نگهداري او كمك بگيريد.
در بعضي از مساجد، فاصله ميان خانم‌ها و آقايان با پرده مشخص شده است و پرده هم كه نمي‌تواند جلوي صدا را بگيرد. همين مي‌شود كه پس از اعتكاف، آقايان هم طريقه پخت سبزي‌پلو را ياد مي‌گيرند و هم شيوه تعامل با مادرشوهررا! شما را به خدا مراعات كنيد، فقط ۳ روز.
يكي از مهم‌ترين توصيه‌هاي مسئولان برگزاري اعتكاف به بانوان اين است كه وسايل غيرضروري و اضافه را با خود به مسجد نبريد. فقط وسايل شخصي، يادتان باشد قرار است فقط ۳ روز در مسجد بمانيد.
- آشنايي با احكام اعتكاف
هركاري، براي خودش آداب دارد، براي خودش ترتيب و دانستني‌هايي دارد. اعتكاف نيز براي خودش، آداب و دانستني‌هايي دارد كه همان احكام شرعي اعتكاف است. آنها كه سابقه بيشتري دارند به كنار، اما كساني كه سال‌هاي اول‌شان است، يا تازه درگير ماجراي اعتكاف شده و به اين سمت و سو آمده‌اند، لابد برايشان سؤال‌هايي مطرح خواهد شد. ما روز گذشته در همين صفحه، احكام اصلي اعتكاف را بيان كرديم، اما شما با يك جست‌وجوي ساده اينترنتي يا مراجعه به توضيح‌المسائل‌ها مي‌توانيد با جزئيات احكام اعتكاف آشنا شويد. حتما اين كار را قبلش بكنيد تا خداي نكرده اعتكافتان دچار اشكال شرعي نشود.
- موبايل ببريم يا نبريم؟
توصيه عمومي همه اين است كه وقتي قرار شده براي 3روز از دنيا خداحافظي كنيد و به معنويت بپردازيد، خب بهتر است كه مهم‌ترين مظهر دنيايي اين روزها، يعني موبايل را با خودتان نبريد. اگر معتاد حضور در شبكه‌هاي اجتماعي مثل اينستاگرام و تلگرام شده‌ايد، اين 3روز بهترين فرصت است كه اين اعتياد را ترك كنيد. مسلما اگر كار واجبي هم پيش بيايد، خانواده‌تان به راحتي مي‌توانند به مسجد محل آمده و به شما اطلاع دهند. خب شايد بعضي‌ها بگويند كه مي‌خواهند از اپليكيشن‌هاي مذهبي مثل مفاتيح و توضيح‌المسائل يا براي گوش دادن به نوحه‌هاي مذهبي در اعتكاف از موبايل استفاده كنند. اگر واقعا اين توان را در خود مي‌بينيد كه با داشتن اين وسيله سراغ سرگرمي‌هاي موبايل نرويد، خب اين وسيله را با خودتان همراه كنيد.
- چه ببريم؟ چه نبريم؟
3روز است، آن هم مي‌خواهيد در مسجد معتكف شويد و قرار نيست به بيابان بي‌آب و علف برويد. درضمن اعتكاف بهترين فرصت براي تمرين ساده‌زيستي است. پس بي‌خودي با خودتان يك چمدان وسايل يا يك ساك بزرگ راه نيندازيد. اين جوري جاي يك معتكف ديگر را هم در مسجد مي‌گيريد كه اصلا كار مناسبي نيست. البته حداقل‌ها را با خودتان داشته باشيد. درست است كه مي‌خواهيد ۳ روز بي‌خيال دنيا شويد، اما قصد شكنجه دادن خودتان را كه نداريد. غارنشيني هم كه نمي‌خواهيد بكنيد. به‌همين‌خاطر بايد يكسري وسايل را حتما با خودتان ببريد؛ وسايل بهداشت شخصي مثل حوله و شانه و مسواك و خميردندان، يك ملحفه، يك قرآن و مفاتيح كوچك، مهر و تسبيح، يك دست لباس راحتي، چند قرص ساده مثلا براي سردرد، دل‌درد و چشم‌بند براي كساني كه در فضاي روشن نمي‌توانند بخوابند.
- محتواي جمع‌هاي دوستانه
خب خيلي‌ها با دوستانشان راهي مراسم اعتكاف مي‌شوند كه اين كار خوبي است، اما نبايد منجر به استفاده كمتر از فضاي معنوي اعتكاف شود. قرار نيست روزه سكوت بگيريد و اصلا با دوستانتان صحبت نكنيد يا اينكه اخم كنيد و يك لبخند هم در طول 3روز روي صورتتان ديده نشود، اما فرصت 3روزه را به خنده و شوخي و صحبت‌هاي بي‌مورد نگذرانيد. اگر هم مي‌خواهيد در گعده‌هاي دوستانه‌تان گپ بزنيد، سراغ موضوع‌هايي برويد كه در نهايت چيزي ياد بگيريد يا چيزي ياد بدهيد. در ضمن مراقب باشيد كه جمع دوستانه‌تان باعث آزار و اذيت و مزاحمت براي ديگر معتكفان نشود. مثلا وقتي همه خواب هستند نبايد با خنده يا صحبت كردن باعث ايجاد مزاحمت براي آنها شويد.
- انتخاب جا در مسجد
خدا را شكر اعتكاف در سال‌هاي اخير حسابي رونق يافته و به همين دليل همه مساجدي كه اعتكاف برگزار مي‌كنند، امكانات مناسبي دارند. با اين‌حال وقتي وارد مسجد مي‌شويد و مي‌خواهيد مكان مستقر شدنتان را انتخاب كنيد بايد چند نكته را درنظر بگيريد:
كنار بلندگوهاي مسجد ننشينيد. آرزوي يك خواب راحت برايتان مي‌ماند.
كنار ديوار جاي بسيار خوبي است، به‌خصوص براي افراد كم‌توان، حواستان به آنها باشد.
اگر موبايل و راديو داريد، حتماً به پريز برق نزديك باشيد. (سه‌راهي برق هم با خودتان ببريد.)
كنار ورودي شبستان ننشينيد. مطمئن باشيد هر روز چند نفر پاي مبارك را لگد خواهند كرد.
- معتكفان جا مانده
فرصت هنوز باقي است
ثبت نام براي شركت در مراسم اعتكاف در مساجد مهم كشور از روزهاي نخست‌ماه رجب آغاز شده است. برخي از مساجد جامع شهرها هم از اواخر فروردين‌ماه براي ثبت‌نام آستين بالا زده‌اند. يادتان باشد كه فقط مي‌توان در مساجد معتكف شد و اگر اين مساجد غيراز مساجد اربعه (۱- مسجدالحرام، ۲- مسجدالنبي، ۳- مسجد جامع كوفه و ۴- مسجد بصره) باشد شما بايد به قصد رجاء يعني به اميد رسيدن به ثواب در مساجد ديگر معتكف شويد. درضمن شايد هنوز هم براي رفتن به اعتكاف دير نشده باشد. شما بايد تا قبل از اذان صبح فردا خودتان را به مساجد برسانيد. اگر به مساجد محلي‌تر برويد شايد بتوانيد جاي خالي پيدا كنيد. اگر هم قسمت نشد، خب از همين حالا براي سال آينده برنامه‌ريزي كنيد. معمولا در هفته آغازين ثبت‌نام، ظرفيت‌ها به سرعت پر مي‌شود و روزهاي آخر ديگر مجالي براي ثبت نام وجود ندارد. مساجد از طريق بنر‌ها و تابلوهاي تبليغاتي و حتي ارسال پيامك و... آمادگي خود را براي برگزاري اعتكاف و همچنين شرايط و زمان ثبت نام را اعلام مي‌كنند. ثبت نام يا از طريق شماره تماس مساجد امكان‌پذير است يا مراجعه حضوري. اگر هنوز ثبت‌نام نكرده‌ايد، بازهم توكل‌تان به خدا باشد و سري به مسجد محل بزنيد. شايد يك نفر نيامد و اعتكاف، قسمت شما شد.
- پيشنهادي براي اعتكاف
به نيابت معتكف شويد
يك كار خوب كه خوشبختانه در سال‌هاي اخير هم بيشتر شده، اعتكاف نيابتي است. يعني چه؟ انسان مي‌تواند اعتكاف را براي خود يا براي ديگري به‌جاي آورد كه به قسم دوم، اعتكاف نيابتي گفته مي‌شود. نظر تمام مراجع اين است كه اعتكاف به نيابت از ميت بي‌اشكال است، ولي به نيابت از انسان زنده، از نظر بعضي از مراجع اشكال دارد و از نظر برخي ديگر، بنابر احتياط به قصد رجاء، اشكال ندارد. پس به‌طور خلاصه مي‌توان اعتكاف را اينگونه تقسيم كرد: ۱-براي خود، ۲-براي ديگران كه اين دومي مي‌تواند به نيابت از ميت يا فرد زنده باشد. اما بايد چند نكته در اين خصوص گفت؛ اگر چه روزه به نيابت از انسان زنده صحيح نيست، ولي روزه‌گرفتن در اعتكاف مانند نماز براي طواف است كه به تبع عمل ديگر لازم مي‌شود و همچنان‌كه طواف و نماز آن به نيابت زنده‌ها صحيح است، اعتكاف و روزه آن نيز صحيح است. درضمن اعتكاف به نيابت از 2يا چند نفر صحيح نيست، ولي مي‌تواند اعتكاف را به نيت خود به‌جا آورد و ثواب آن را به ديگران اهدا كند؛ خواه يك نفر باشد يا چند نفر، زنده يا مرده. درضمن يكي از شرايط اعتكاف‌كننده هم اين است كه اگر اعتكافش نياز به اجازه دارد، اين اجازه را بگيرد؛ مثلا زن درصورتي كه اعتكافش موجب از بين رفتن حق شوهرش باشد، بنابر احتياط واجب اجازه شوهرش لازم است.
- عبادت فقط نماز خواندن نيست
توصيه‌هاي رهبر معظم انقلاب به معتكفان
«خوشا به حالتان معتكفين عزيز. پديده اعتكاف يكي از رويش‌هاي انقلابي است. ما اول انقلاب اين چيز‌ها را نداشتيم. اعتكاف هميشه بود. زمان جواني ما وقتي ايام‌ماه رجب فرا مي‌رسيد، در مسجد امام قم، شايد 50 نفر، 100نفر فقط طلبه اعتكاف مي‌كردند. اين پديده عمومي؛ اينكه ده‌ها هزار نفر در مراسم اعتكاف شركت كنند، آن هم اغلب جوان، جزو رويش‌هاي انقلاب است.»؛ اينها بيانات رهبر معظم انقلاب درباره رونق گرفتن اعتكاف در دهه‌هاي اخير است. خب ايشان توصيه‌هايي هم به معتكفان داشته‌اند كه در ادامه مي‌خوانيد.
اعتكاف جاي عبادت است؛ البته عبادت فقط هم نماز خواندن نيست؛ تماس خوب با معتكفين، ارتباط دوستانه و برادرانه، فراگيري از آنها، تعليم‌دهي به آنها، معاشرت اسلامي را تجربه كردن و آموختن؛ همه اينها فرصت‌هايي است كه در اعتكاف ممكن است پيش بيايد؛ براي اين بايد برنامه‌ريزي بشود. مهم‌ترين كار، برنامه‌ريزي است.
برنامه‌ريزي هم بايد هوشمندانه باشد، هم با توجه به‌معناي اعتكاف باشد. حالا فرض كنيم مثلا يكي بيايد برنامه‌ريزي كند كه براي اين اعتكاف فيلم نشان بدهيم! خب، فيلم كه همه جا آدم مي‌بيند؛ فيلم كه احتياج به روز ايام‌البيض و در مسجد و مانند اينها ندارد. اعتكاف براي نزديك شدن به خداست.
اين اعتكافي كه جوان‌ها انجام مي‌دهند، در واقع دارند با خدا خلوت مي‌كنند. اعتكاف بيشتر يك كار فردي است؛ ايجاد يك ارتباط با خداست. جوري نشود كه برنامه‌هاي جمعي اين مراكز اعتكاف، حال خلوت و حال ارتباط فردي و قلبي با خدا را در افراد ضعيف بكند يا بگيرد. مجال بدهند؛ وقت بگذارند؛ بگذارند اين جوان‌ها قرآن بخوانند، نهج‌البلاغه بخوانند، صحيفه سجاديه بخوانند.
به‌خصوص من در اين ايام اعتكاف، صحيفه سجاديه را توصيه مي‌كنم. اين صحيفه سجاديه واقعا كتاب معجزنشاني است. خوشبختانه حالا ترجمه هم شده و ترجمه‌هايي هست. سال گذشته ترجمه خوبي از صحيفه‌سجاديه را به من دادند و آن را ديدم؛ ترجمه بسيار خوبي است. از اين معارف موجود در دعاهاي حضرت علي‌بن‌حسين(ع) در صحيفه سجاديه، استفاده كنند؛ بخوانند؛ تأمل كنند.
رجب، ماه صفا دادن به دل و طراوت بخشيدن به جان است؛ماه توسل، خشوع، ذكر، توبه، خودسازي و پرداختن به زنگارهاي دل و زدودن سياهي‌ها و تلخي‌ها از جان است. دعاي‌ماه رجب، اعتكاف‌ماه رجب، نماز‌ماه رجب، همه وسيله‌اي است براي اينكه ما بتوانيم دل و جان خود را صفا و طراوتي ببخشيم؛ سياهي‌ها، تاريكي‌ها و گرفتاري‌ها را از خود دور كنيم و خودمان را روشن‌سازيم. اين فرصت بزرگي است براي ما؛ به‌خصوص براي كساني كه توفيق پيدا مي‌كنند در اين ايام اعتكاف كنند.
توصيه من اين است كه در اين 3 روزي كه شما در مسجد هستيد، تمرين مراقبت از خود بكنيد. حرف كه مي‌زنيد، غذا كه مي‌خوريد، معاشرت كه مي‌كنيد، كتاب كه مي‌خوانيد، فكر كه مي‌كنيد، نقشه كه براي آينده مي‌كشيد، در همه اين چيز‌ها مراقب باشيد رضاي الهي و خواست الهي را بر هواي نفستان مقدم بداريد؛ تسليم هواي نفس نشويد. تمرين اين چيز‌ها در اين 3 روز مي‌تواند درسي باشد براي خود آن عزيزان و براي ما‌ها كه اينجا نشسته‌ايم و با غبطه نگاه مي‌كنيم به حال جوانان عزيزمان كه در حال اعتكاف هستند. با عمل خودتان به ما هم ياد بدهيد.
نظر شما