اين سنت حسنه‌اي است كه خانواده‌ها ترجيح مي‌دهند تمام و كمال برگزارش كنند. با اين حال بگو مگوهايي هم گاه به گوش مي‌رسد. همه اعضاي خانواده مشتاق حضور در مهماني نيستند و معمولا ساز مخالف از سمت نوجوان خانواده زده مي‌شود. او مي‌گويد كه دلش نمي‌خواهد به عيدديدني بيايد و ترجيح مي‌دهد در خانه و تنها بماند. والدين، هم از تنهايي طولاني‌مدت نوجوان بيم دارند و هم از عواقب غيبت هميشگي فرزندشان در جمع‌هاي فاميلي نگرانند. اين انزواي اجتماعي و كناره‌گيري، اتفاق خوشايندي نيست؛ يعني نمي‌توان مُدام با اين خواسته نوجوان كنار آمد و او را تنها رها كرد و در مقابل سؤال «پسرتان/ دخترتان چرا نيستند» پاسخ‌هاي پرت و پلا داد. اما جنگيدن دائمي و اجبار نوجوان به حضور در مهماني‌هاي هر روزه نوروز هم كار چندان خوشايندي نيست و ممكن است آثار تربيتي سوئي به همراه داشته باشد. پس چه بايد كرد؟ در ادامه به اين سؤال پاسخ مي‌گوييم.
- با هم باشيم
برنامه‌ريزي و هماهنگي مهماني رفتن را از محدوده زن و شوهري درآورده و فرزندانتان را هم در آن دخيل كنيد و شنواي نظرات و اعتراضات آنها هم باشيد و به برنامه‌هاي شخصي اعضاي خانواده احترام بگذاريد. هر شب يا حتي از 3-2 شب قبل، مطرح كنيد: «موافقيد با عمه‌خانم تماس بگيريم و فردا عصر بريم منزلشون؟ كسي براي فردا عصر برنامه خاصي نداره؟» در اين حالت، چون از قبل هماهنگي‌هاي لازم را با اعضاي خانواده انجام داده‌ايد، مخالفت‌هاي كمتري درست سربزنگاه شكل مي‌گيرد. همچنين اگر نوجوان براي آن ساعت برنامه‌ا‌ي از قبل داشته باشد، مطرح كرده و مي‌توانيد با هم به يك زمان مشترك براي مهماني رفتن برسيد.
- پا روي دلتان بگذاريد
اعتدال را در هر كاري رعايت كنيد و به‌خاطر نوجوانتان چند‌مدتي را پا روي دلتان بگذاريد. عيدديدني و مهماني‌ها را آنقدر طولاني نكنيد كه نوجوانتان بي‌حوصله و كلافه شود و مجبور باشد هر 5دقيقه كنار گوش شما بگويد: «بريم؟ بريم». اگر نوجوان ببيند كه شما به‌خاطر او قيد بيشتر نشستن و گپ زدن را زده‌ايد، مطمئن باشيد او هم يك زمان نه چندان دور ديگر، هواي شما را خواهد داشت. همچنين ختم و اتمام مهماني را با سرزنش و منت گذاشتن بر سر نوجوان كه «به‌خاطر تو شد»، «نمي‌ذاري آدم يه ساعت راحت بشينه» و... رقم نزنيد.
- كم‌رويي را دريابيد
يكي از اتفاقات شايع در ميان نوجوانان، كم‌رويي و خجالت است كه باعث انزوا و گوشه‌گيري مي‌شود. اگر نوجوان شما با كم‌رويي دست به گريبان است، بايد براي آن فكر اساسي بكنيد. مطالعه و مشورت كنيد تا بتوانيد اين كم‌رويي را از ميان برداريد. تشخيص كم‌رويي در نوجوان كار چندان سختي نيست. شما خيلي سريع با توجه به چند رفتار متوجه اين امر مي‌شويد. او معمولا شانه‌هاي خميده دارد، به آهستگي در جمع سخن مي‌گويد و آن هم به اجبار. هنگام ورود به يك جمع دستپاچه شده و نمي‌داند چطور بايد سلام واحوالپرسي كند. اغلب اوقات ساكت است و تا توان دارد از حضور در اجتماعات خودداري مي‌كند.
- نوجوان را ببينيم
خانواده‌تان را بعد از چندماه دوري ديده‌ايد، بعد از يك ماه بي‌خبري و بدوبدوهاي آخر اسفند، تازه وقتش رسيده كه بنشينيد كنار خواهر يا برادرتان و از هر دري، ساعت‌ها سخن بگوييد. مي‌خواهيد همه اتفاقات يك‌سال گذشته را با مادر و پدرتان به اشتراك بگذاريد؟ قابل درك است. اما در ميان اين دل‌خواستن‌ها و خوش‌آمدها، حواستان به نوجوان هم باشد. او حوصله محدودي دارد و الزاما دوست داشتني‌هاي شما براي او لذت‌بخش نيست. چندين ساعت وقت گذراندن با بزرگ‌ترهايي كه هيچ حرف مشترك و جذابي براي نوجوان ندارند، كسالت‌بار است. پس حق بدهيد كه از هر 10مهماني فقط يكي را بدون مخالفت و اعتراض شركت كند آن‌هم به‌خاطر حضور پسر يا دختر همسن و سالي كه در خانه ميزبان است.
- اعتماد به نفس بدهيد
نوجوان به‌دليل تغييرات نه چندان خوشايند و جذابي كه در ظاهرش اتفاق مي‌افتد، دچار نوعي گوشه‌گيري مي‌شود. او گمان مي‌كند بسيار زشت شده و اعتماد به نفسش را از دست مي‌دهد. وظيفه شما اين است كه او را با كسي مقايسه نكنيد. هرگز ظاهرش را مسخره نكرده و او را بابت اتفاقاتي كه در آنها نقشي ندارد مورد تمسخر يا انتقاد و سرزنش قرار ندهيد؛ «چه دراز شدي. دماغشو ببين. تا سال ديگه فكر كنم هزار كيلو بشي». در عوض اين جملات سعي كنيد به او اعتمادبه‌نفس بدهيد و از نقاط قوتش تعريف كنيد؛ «تو دختر زرنگ و باهوشي هستي»، «من پسر بسيار فهميده و اهل مطالعه‌اي دارم»، «دختر من خيلي خوب مسائل و مشكلات رو درك مي‌كنه» و...
- تعطيلات را خوش بگذرانيد
ديدوبازديد از مهم‌ترين برنامه‌هاي نوروز است. جايگاه صله‌رحم در دين ما روشن است و همه مي‌دانيم كه تا چه ميزان به آن سفارش شده است. اما قرار نيست اين صله‌رحم هميشه به همان شكل قديمي اجرا شود. امروز ما مي‌آييم خانه شما، فردا شما بياييد خانه ما. حق بدهيد كه گاهي اين چيزها براي نوجوان كسالت‌بار و نمايشي است و همه تلاش‌اش را مي‌كند تا از زير آن در برود.
- قرارهاي ديگر بگذاريم
كودكان و نوجوانان معمولا از قرارهاي فاميلي در پارك و باغ بيشتر استقبال مي‌كنند. مي‌توانيد براي جذاب‌تر شدن مهماني از اين گزينه‌ها استفاده كنيد. چند خانواده مختلف با هم قرار بگذاريد و بزنيد به دل طبيعت. در فضاي باز و طبيعت سرسبز، نوجوان سرگرمي‌هاي بيشتري دارد و تجارب مختلفي هم كسب مي‌كند. ضمن اينكه ديدوبازديد هم انجام شده است.
- اين اتفاق ويژه توست
در اين روزهاي تعطيل، ساعت‌هايي را هم به نوجوانتان اختصاص بدهيد. با او به گردش، پياده‌روي و سينما برويد يا بازي‌هاي خانگي انجام دهيد. اگر از آن خانواده‌هايي هستيد كه از صبح هر كسي توي اتاق خودش مشغول است و شب همه را با تحكم مجبور مي‌كنيد كه با شما به ديدوبازديد بيايند، مطمئن باشيد يا موفق نمي‌شويد و يا موفقيت‌تان همراه با جنگ و دعواست.
- تنهايي و خلوت را جدي بگيريد
در عين حال حواستان باشد كه نوجوان، چه شما خوشتان بيايد و چه خوشتان نيايد، نياز به زماني براي خلوت و تنهايي دارد. طوري تمام ساعات او را مشغول و خسته نكنيد كه لحظه‌شماري كند تا شما از در بيرون برويد و بتواند كمي تنها بماند. اگر نياز به خلوت و تنهايي دارد آن را هنگامي كه خودتان در خانه هستيد و مي‌توانيد نظارت غيرمستقيم بر امور داشته باشيد، فراهم كنيد. تنهايي و خلوت نوجوان را هرگز به ساعت‌هاي طولاني و دور از خودتان موكول نكنيد.
- بگو مگو نكنيد
هرگز در جمع از نوجوان انتقاد نكنيد. او براي هميشه آن را به‌عنوان يك خاطره بد و تحقيركننده در ذهن نگه مي‌دارد و از توي جمع بودن با شما فراري مي‌شود. اگر مرتكب اشتباهي شده، رفتاري ناخوشايند داشته، ظاهرش مورد قبول‌تان نيست، سرش مُدام در گوشي موبايلش است يا هر اتفاق ديگري، انتقادتان را بگذاريد براي گفت‌وگوهاي دو نفره خودتان. مهماني را به صحنه جنگ و جدل با نوجوان تبديل نكنيد و دست آخر هم به همه توضيح ندهيد كه «هميشه همينطوره» در اين صورت مطمئن باشيد دفعه بعد با شما به مهماني نخواهد آمد.
- از صله‌رحم بگوييد
دل و ذهن نوجوان، مزرعه‌اي است آماده رويش، پس چه بهتر كه شما دانه‌هاي خوبي در آن بكاريد و مطمئن باشيد كه اين دانه‌ها حتما به بار خواهند نشست. اطلاعات‌تان را براي خودتان نگه نداريد و نگوييد تلويزيون روزي هزار بار اينها را تكرار مي‌كند. همان زمان كه سر سفره هفت‌سين نشسته‌ايد از بركات صله‌رحم براي فرزندانتان بگوييد. اينكه چرا بايد با فاميل و آشنا در ارتباط باشيم. احاديث مربوطه را بخوانيد؛ احاديثي كه براي آنها قابل درك و جذاب باشد. مثلا بگوييد: «امام رضا(ع) مي‌گويند: چه بسا مردي كه 3 سال از عمرش بيشتر نمانده، ولي صله‌رحم به جا آورد و خدا به خاطر اين كار، عمرش را به 30سال افزايش دهد... يا امام علي(ع) مي‌گويند: خويشاوندان اگر با يكديگر تماس و ارتباط برقرار كنند، نسبت به يكديگر مهربان و با عطوفت مي‌شوند».
- علت را پيدا كنيد
هر رفتاري از سوي نوجوان حتما علتي دارد. سعي كنيد علت را پيدا كنيد:
- بشنويم
صحبت و گفت‌وگو در فضايي بدون تشنج، قضاوت، سرزنش و اجبار، مي‌تواند شما را به سوي علت‌ها راهنمايي كند. از او بپرسيد كه چرا دوست ندارد در اين مهماني شركت كند و در مقابل ترجيح مي‌دهد به چه كار يا فعاليتي مشغول شود. طوري سؤال نپرسيد كه نوجوان گمان كند اگر به شما بگويد حوصله ندارم يا هر جواب واقعي و صادقانه ديگري بدهد، با برخورد سختگيرانه و عصبانيت شما روبه‌رو خواهد شد؛ «اينم شد دليل آخه، حوصله نداري كه نداشته باش، خاله و عمو احترامشون واجبه بايد بياي عيدديدني». در اين صورت اين جنگ تا آخر تعطيلات و تمام‌شدن مهماني‌ها ادامه دارد.
- دقت كنيم
احتمال اينكه نوجوان به شما پاسخ درستي ندهد و علت واقعي را عنوان نكند، زياد است. اين عدم‌پاسخ‌دهي صحيح، خود علل گوناگوني دارد؛ از برخوردهاي نه‌چندان مناسب شما در گذشته گرفته تا عللي كه خود نوجوان هم درست و واقعي از آنها خبر ندارد. بنابراين لازم است كه دقت كنيد، رفاقت كنيد، وقت بگذاريد و حتي تغيير برنامه بدهيد تا دست‌تان بيايد كه نوجوان چرا و چقدر دچار انزواي اجتماعي شده است.
- باور كنيم كه او هم برنامه دارد
بايد باور كنيد كه نوجوان شما ديگر كودك 4-3 ساله چند سال قبل نيست كه لباس‌هاي خوشگل تنش كنيد و او را بغل زده و به هر كجا كه مايليد ببريد. كودك ديروز شما امروز براي خودش نوجواني شده و برنامه‌هاي خودش را دارد. او هم مثل شما براي تعطيلات نوروزش برنامه‌ريزي كرده است. فيلم و كتاب و برنامه وقت گذراندن و حتي استراحت و خوابيدن تا ديروقت را در سرپرورانده. بنابراين اينكه شما يك‌طرفه و تنها با توجه به حال و برنامه خودتان، ديدوبازديدها را طراحي كنيد، نخستين نقطه شروع مخالفت و مقاومت است؛«مي‌خوام فيلم ببينم، نمي‌آم»،«مي‌خوام با دوستم برم پارك، نمي‌آم»، «مي‌خوام بخوابم، نمي‌آم»
نظر شما