سویا سرطان‌زاست یا ضد سرطان؟

سویا به دلیل فیتواستروژن ‌ها از جمله مواد غذایی است که مصرف آن در پیشگیری از بیماری‌‌های مزمن به خصوص برخی سرطان‌ها به ویژه سرطان پستان در خانم‌ ها و سرطان پروستات در آقایان، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و کاهش علایم یائسگی بسیار مفید است.

تحقیقاتی که در کشورهای مختلف انجام شده، نشان داده‌‌اند در کشورهای آسیایی به ویژه در ژاپن، میزان مصرف سویا و غذاهای تهیه شده از آن بسیار بالا است و در نتیجه شیوع سرطان پستان و پروستات بسیار پایین است.

مقایسه‌ای که در 42 کشور مختلف انجام شده نشان داده است در کشورهایی که مردمش سویا زیاد می ‌خورند، میزان مرگ و میر ناشی از دو سرطان پستان و پروستات بسیار پایین است.

البته این مطالعات در کشورهای غربی همین نتایج را نداشته و دیده شده که هیچ ارتباط مستقیمی بین مصرف سویا با کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری‌‌ها وجود ندارد. شاید دلیل اصلی این امر نوع مصرف سویا در کشورهای غربی باشد. زیرا غربی‌ها سویا را اغلب به صورت پروتئین استخراج‌ شده مصرف می‌کنند در حالی که در کشورهای آسیایی، دانه کامل سویا به صورت لوبیای سویا مصرف می‌‌شود.

بحث دیگر این است که در کشورهای غربی همراه سویا، قند و چربی استفاده می‌شود. به همین دلیل ارتباطی که در کشورهای دیگر بین مصرف سویا و پیشگیری از بیماری‌ها نشان داده شده، در کشورهای غربی وجود ندارد. دلیل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که عوامل مختلفی در بروز سرطان‌‌ها نقش دارند که حدود 40 تا 60 درصد آن مربوط به تغذیه است.

نکته‌ی بسیار مهم دیگر این که تمام مواد غذایی اگر در حد متعادل مصرف شوند اثر مفیدی دارند اما اگر همین مواد غذایی مفید را زیاد مصرف کنیم، می‌‌توانند مضر باشند. سویا هم اگر به صورت زیاد مصرف شود، می‌‌تواند خود عامل ابتلا به سرطان باشد. در واقع فیتواستروژن‌ ها می‌توانند رشد سرطان‌‌های مرتبط با هورمون را تحریک کنند. به همین دلیل مصرف زیاد سویا یا مکمل آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌‌شود.

امروزه حتی متخصصان تغذیه و انجمن‌‌های مقابله با سرطان در کشورهای پیشرفته پیشنهاد نمی‌‌کنند کسی مکمل سویا بخورد.

مکمل سویا تنها زیر نظر پزشک در شرایط خاص می ‌تواند مورد مصرف قرار گیرد. البته توصیه می‌شود از سویا به شکل دانه‌ی کامل استفاده کنید تا از بروز بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری شود. میزان مصرف هم می‌تواند 2 تا 3 بار در هفته و هر بار به اندازه ی یک لیوان سویای پخته باشد.

منبع: هفته نامه سلامت - شماره 311- دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه