پيدا كردن و اجراي راهكارهايي براي كاهش گازهاي گلخانه‌اي هم به‌عنوان مهم‌ترين دليل گرم شدن زمين در دستور كار قرار گرفت. بعد از اين نشست بود كه رئيس سازمان محيط‌زيست كشور ما هم چالش دماي 18درجه در محيط كار و خانه را در شبكه‌هاي اجتماعي مطرح كرد. خب، اين نخستين بار نيست كه براي اين موضوع يك نشست جهاني برگزار مي‌شود. سال‌هاست كه محيط‌زيستي‌ها درباره بحران گازهاي گلخانه‌اي هشدار مي‌دهند. شايد خيلي‌ها هم باشند كه فكر كنند اساسا اين گازهاي گلخانه‌اي ربطي به آنها ندارد و اين وظيفه دولت‌هاست كه بايد به فكر باشند، درحالي‌كه تك تك مردم مي‌توانند به مهار اين بحران و كاهش گازهاي گلخانه‌اي كمك كنند. چطوري؟ اينجا، هم مي‌توانيد با اين ماجرا بيشتر آشنا شويد و هم راهكارها را بدانيد.
- 1- اصلا اين ماجراي گلخانه چيست؟
قبل از اينكه بدانيد گازهاي گلخانه‌اي چيست، بايد با مفهوم «اثر گلخانه‌اي» آشنا شويد. براي اينكه ساده‌تر اين ماجرا را درك كنيد يك مثال آشنا مي‌زنيم؛ تابستان‌ها كه خودروي‌تان را كنار خيابان پارك كرده‌ايد و آفتاب بر آن مي‌تابد، وقتي وارد آن مي‌شويد چه احساسي به شما دست مي‌دهد؟ هوا گرم است اما گرماي درون خودرو بسيار داغ‌تر از بيرون به‌نظر مي‌رسد. خب، ماجرا چيست؟ ماجرا اين است كه نور خورشيد از شيشه‌هاي خودرو عبور مي‌كند و بعد هم پس از برخورد با داخل خودرو تبديل به گرما مي‌شود و بخشي از اين گرما به امواج مادون قرمز تبديل مي‌شوند كه اين بار نمي‌توانند از شيشه عبور كنند. نتيجه اينكه امواج مادون قرمز در داخل خودرو سرگردان شده و خود باعث گرماي بيشتر محيط مي‌شوند. درست شبيه اين اتفاق در يك گلخانه پوشيده شده با شيشه يا پلاستيك هم مي‌افتد. اين اتفاق را اثر گلخانه‌اي مي‌گويند.
- 2- گازهاي گلخانه‌اي چه هستند؟
فقط شيشه و پلاستيك و آب نيستند كه مي‌توانند اثر گلخانه‌اي در محيط ايجاد كنند. گازهايي هم وجود دارند كه در هوا و جو اطراف ما هستند و دقيقا مشابه يك شيشه در گلخانه عمل مي‌كنند؛ يعني نور خورشيد را عبور مي‌دهند و بعد اجازه بازگشت انرژي خورشيدي را نمي‌دهند. نتيجه هم كه مشخص است؛ هرچقدر اين گازها بيشتر باشند زمين گرم‌تر مي‌شود. خب، حالا كدام گازها جزو گازهاي گلخانه‌اي به‌حساب مي‌آيند؟ متهم رديف اول اين ماجرا دي‌اكسيدكربن است؛ همان گازي كه متهم اول آلودگي هوا هم هست. بخار آب و گازهاي متان و دي‌اكسيد نيتروژن هم به‌ترتيب در رديف‌هاي بعدي قرار دارند. قدرت دي‌اكسيد كربن در جذب انرژي خورشيدي كمتر از متان و دي‌اكسيد نيتروژن است اما چون ميزان آن به‌مراتب بيشتر از اين گازها در هوا و جو اطراف ماست پس متهم رديف اول محسوب مي‌شود.
- 3- گازهاي گلخانه‌اي با ما چه مي‌كنند؟
كارهايي كه ما در طول نيم قرن گذشته انجام داده‌ايم باعث برهم خوردن تعادل محيط‌زيست اطرافمان شده و در نهايت طبق گفته دانشمندان، نيم درجه دماي زمين افزايش يافته است. پيش‌بيني هم شده كه طي يك قرن آينده اين دما بين 1/5 تا 3/5 درجه افزايش يابد. چيزي نيست؟ نه به اين درجه‌هاي كم اينطوري نگاه نكنيد. كوچك‌ترين تغيير در دماي زمين، باعث اتفاق‌هاي ناگواري براي ساكنانش مي‌شود. طبق آمار ارائه شده از سازمان ملل متحد، هر ساله ۳ ميليون نفر بر اثر بيماري‌هايي همچون سرطان پوست كه ناشي از همين ماجراست مي‌ميرند.۵۰ هزار گونه از موجودات زنده در حال نابودي هستند. خشكي مفرط، فرسايش وتخريب خاك، نابودي زمين‌هاي كشاورزي، تغيير كامل در الگوي سنتي كشت و بالاخره پيشروي آب اقيانوس‌ها و دريا‌ها در خشكي و وقوع توفان‌هاي مهيب تأثيرات مهم افزايش دماي زمين هستند.
- 4- ماجراي چالش دماي 18درجه چيست؟
منزل يا محل كار ما با چه وسيله‌اي گرم مي‌شود؟ ما با سوزاندن سوخت فسيلي مثل گاز اين گرما را ايجاد مي‌كنيم كه ارمغان آن هم چيزي به غيراز دي‌اكسيدكربن نيست. خب، پس مي‌توان با كاهش دماي منزل و محل كار، به كاهش گازهاي گلخانه‌اي كمك كرد. يادتان باشد كه كشور ما در رديف 10كشور عمده توليدكننده گازهاي گلخانه‌اي است. رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست هم اخيرا در يك پست توييتري و همچنين در كانال تلگرام خود نوشته: «دوستان را به چالش دماي ١٨ درجه دعوت مي‌كنم. در منازل و محل كار با تنظيم دما به تقابل آلودگي هوا و گرمايش زمين برويم.» البته ابتكار در شبكه‌هاي اجتماعي تصاوير نامه‌هايي را هم گذاشته كه نشان مي‌دهد كه براساس آنها همه مراكز دولتي، به‌ويژه در كلانشهرها ملزم شده‌اند دماي موتورخانه مركزي خود را كاهش دهند تا مصرف سوخت و آلودگي هوا كاهش يابد.
- چه كاري از دست ما برمي‌آيد؟
اگر توضيح‌هاي اين صفحه درباره گازهاي گلخانه‌اي را خوانده باشيد احتمالا به ذهنتان رسيده كه خيلي كارها را ما به‌عنوان مردم عادي، مخصوصا در كلانشهرها مي‌توانيم براي كاهش گازهاي گلخانه‌اي و جلوگيري از گرم‌تر شدن زمين انجام دهيم. تقريبا همه كارهايي كه تا به حال براي كاهش آلودگي هوا شنيده‌ايد در همين دسته قرار مي‌گيرند. خب، اينجا به چند نمونه اشاره مي‌كنيم اما ماجرا بسيار گسترده‌تر است و تقريبا همه افراد به نوعي با آن درگير هستند و مي‌توانند كارهايي براي نجات زمين انجام دهند.
مصرف كمتر سوخت
نگاهي به قبض گازتان بيندازيد. اگر جزو مشتركان پرمصرف هستيد شما جزو توليدكنندگان جدي گازهاي گلخانه‌اي هم به‌حساب مي‌آييد. آمارها مي‌گويند كه 6درصد اين گازها به‌دليل گرمايش ساختمان‌ها به‌وجود مي‌آيند؛ صنايع و نيروگاه‌ها هم كه جزو مصرف‌كنندگان اصلي سوخت فسيلي هستند. كاري كه از دست ما برمي‌آيد كاهش مصرف اين سوخت‌هاست.
مترو، اتوبوس و دوچرخه
پرواضح است كه هر چقدر بيشتر از ناوگان حمل‌ونقل عمومي مثل مترو و اتوبوس استفاده كنيم، به همان اندازه هم به كاهش گازهاي گلخانه‌اي كمك كرده‌ايم. اين وسط توسعه دوچرخه‌سواري در شهرها هم بسيار مهم است؛ مثلا در پايتخت هلند، همين استفاده گسترده از دوچرخه توسط مردم باعث شده اين شهر در رتبه پاييني از نظر توليد گازهاي گلخانه‌اي قرار بگيرد.
تغيير سبك تغذيه در زندگي
كمي فراتر از كاهش توليد دي‌اكسيدكربن فكر كنيد. شما در كاهش توليد گاز متان هم مي‌توانيد تأثيرگذار باشيد. چطوري؟ مثلا برنج كمتر مصرف كنيد، چون كشت برنج موجب توليد گاز گلخانه‌اي متان مي‌شود يا اينكه مصرف گوشت را كاهش دهيد. گاز متان در شكم گاو، گوسفند و بز توليد مي‌شود و از راه مدفوع به طبيعت راه مي‌يابد. تقاضاي بالاي گوشت باعث افزايش دامپروري و درنهايت توليد بيشتر متان مي‌شود.
سراغ انرژي خورشيدي برويد
بارها به شما پيشنهاد داده‌ايم كه مي‌توانيد با استفاده از انرژي خورشيدي مثل به‌كار گرفتن آبگرمكن‌هاي خورشيدي، هزينه‌هاي اقتصادي خانواده‌تان را كاهش دهيد. خب، حالا مي‌گوييم كه اين كار باعث كاهش گازهاي گلخانه‌اي هم مي‌شود. پشت‌بام ساختمان‌ها، مكاني كاملا مناسب براي استفاده از صفحه‌هاي خورشيدي است و انرژي توليدشده حتي بيش از اندازه مصرف است.
خوراكي‌هاي ارگانيك بخوريد
همين چند وقت قبل بود كه در تهران نمايشگاه محصولات ارگانيك، برپا شد تا مردم به استفاده از اين خوراكي‌ها ترغيب شوند. خب، همانطور كه مي‌دانيد ارگانيك‌ها هم طعم بهتري دارند و هم بسيار براي سلامتي مفيد هستند. حواس‌تان به اين هم باشد كه در توليد اين محصولات از كودهاي مصنوعي استفاده نمي‌شود. توليد اين نوع كودها كه در كشاورزي صنعتي زياد كاربرد دارد يكي از منابع توليد گاز دي‌اكسيد نيتروژن است.
بالا بردن فرهنگ ترافيك
آلودگي هوا، آلودگي صوتي، تلف شدن وقت مردم، مشكلات روحي و جسمي و... همه ارمغان‌هاي ترافيك هستند. خب، اين ترافيك يكي از عاملان اصلي توليد گازهاي گلخانه‌اي است. چكار كنيم؟ بايد حداقل براي بالا بردن فرهنگ ترافيك خودمان و فرزندانمان تلاش كنيم. مثلا از همين امروز كمتر از اتومبيل شخصي استفاده كنيم. همين يك كار ساده مي‌تواند كلي به كاهش اين گازهاي خطرناك كمك كند.
نظر شما