در دوره مسئوليت او و در سال 89آيين‌نامه اوليه كرسي‌هاي آزادانديشي تدوين و پس از انجام اصلاحاتي در سال 90با امضاي وزير وقت علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. از آن زمان تا‌كنون صدها كرسي آزادانديشي با موضوعات مختلف و كيفيت‌هاي متفاوت در برخي دانشگاه‌ها برگزار شده است. با دكتر خواجه‌سروي درباره كرسي‌هاي آزادانديشي گفت‌وگو كرده‌ايم.
- آقاي دكتر كرسي‌هاي آزادانديشي در دوره مسئوليت شما راه‌اندازي شد، با وجود گذشت چند سال، اكنون وضعيت اين كرسي‌ها را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
به‌نظرم سرعت برگزاري كرسي‌هاي آزادانديشي در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي كشور نسبت به گذشته كم شده، اوايل كار هم عزم جدي در بين مسئولان وزارت علوم براي برگزاري كرسي‌هاي آزادانديشي وجود داشت و هم تشكل‌هاي دانشجويي اين كار را دنبال مي‌كردند و از آن استقبال شده‌بود. با توجه به اينكه اين حركت در دولت يازدهم به سمت تغيير و اصلاح آيين‌نامه كرسي‌هاي آزادانديشي گرايش پيدا كرد، قدري كار متوقف شد، انرژي به سوي ديگري رفت و پراكندگي به‌وجود آمد.
- آيين‌نامه قبلي چه ايرادي داشت كه تغيير آن در دستور كار قرار گرفت؟
ايرادي نداشت بلكه رويكردهاي وزارت علوم تغيير كرد. آيين‌نامه اوليه با هدف ايجاد، تقويت و نهادينه‌سازي فضاي عقلاني، چندصدايي و آزادي استماع سخن و نيز ايجاد فرهنگ تضارب آرا و تعامل علمي در عين اجتناب از جدال باطل در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي تدوين و ابلاغ شد. هر آيين‌نامه‌اي نياز به تغيير دارد و بايد به‌روز شود ولي اين كار بايد در طول كار انجام شود.به جاي تلاش براي برگزاري كرسي‌هاي آزادانديشي، انرژي روي تغيير آيين‌نامه صرف و كار اصلي فراموش شد. از طرفي بحث‌هاي انحرافي و حاشيه‌هاي آموزش‌عالي قطعا روي كرسي‌هاي آزادانديشي تأثير منفي داشت.البته همين‌كه الان كرسي‌هاي آزادانديشي متوقف نشده جاي شكرش باقي‌است.
- شما 2سال رئيس هيأت مركزي نظارت بر كرسي‌هاي آزادانديشي وزارت علوم بوديد، چرا كرسي‌هاي آزادانديشي در وضعيت مطلوبي نيست؟
در شرايط فعلي فضاي بسياري از دانشگاه‌ها به دعواهاي داخلي معطوف شده.تشكل‌هاي دانشجويي و فعالان دانشجويي كه مي‌توانستند كرسي‌هاي آزادانديشي برگزار كنند درگير حاشيه‌ها شده‌اند. اگر دانشگاه محل تضارب افراد شود، از مسير آرامش خارج مي‌شود. در برخي دانشگاه‌هاي كشور پروژه‌اي به‌نام «تشكل‌سازي» شروع شده كه البته خيلي ارتباط با معاونت فرهنگي وزارت علوم ندارد و از جاهاي ديگري هدايت مي‌شوند. هدف از پروژه تشكل‌سازي هم احياي تشكل‌هاي منحله است.طبيعي است انرژي‌اي كه مي‌توانست صرف گسترش كرسي‌هاي آزادانديشي شود به سمت حل اين نگراني‌ها سوق پيدا كرد و از طرفي از كرسي‌هاي آزادانديشي نيز حمايت نشد.
- هــدف اصلــي پـــروژه تشكل‌سازي چيست؟
هدف پروژه تشكل‌سازي در دانشگاه‌ها ايجاد پياده نظام براي طيف خاص سياسي است كه مي‌خواهند در آينده ايفاي نقش كنند و تلاش مي‌كنند كه تمام آموزش عالي را در اختيار بگيرند. حتي با اتكاي به اين پياده‌نظام دانشجويي مي‌خواهند از دولت آقاي روحاني عبور كنند. شبيه اين كار در دولت اصلاحات اتفاق افتاد و از تشكل‌هاي آن دوره به‌ويژه دفتر تحكيم وحدت يك پياده نظام ساخته شدكه در نهايت به 2شقه شدن و از هم پاشيدن تحكيم منجرشد. هدف نهايي يك كار سياسي است تا يك كار دانشگاهي و آموزش عالي.
- مقام معظم رهبري بارها بر مديريت نخبگان بر كرسي‌هاي آزادانديشي تأكيد كرده‌اند، ولي دانشگاهيان به‌دليل احساس نگراني از عواقب كار در كرسي‌هاي آزادانديشي شركت نمي‌كنند، مثلا در ارتقاي اعضاي هيأت علمي، به مسائل مطرح شده در كرسي آزادانديشي استناد شود. شما اين احساس نگراني را قبول داريد؟
چنين نگراني‌اي بيش از اينكه واقعيت داشته باشد جنبه رواني دارد. من موردي سراغ ندارم كه استادي به‌علت بيان نظراتش در كرسي‌هاي آزادانديشي ارتقاي شغلي‌اش متوقف شده باشد. اينها تصورات ذهني برخي افراد است، آزادي پس از بيان آزادانه انديشه وجود دارد، برخي هم مشكلات ديگري دارند كه به كرسي‌هاي آزادانديشي ربط مي‌دهند.البته اين نگراني در كشور ما وجود دارد، اغلب افراد خيلي علاقه‌اي به بيان نظرات و ديدگاه‌هاي خود ندارند، زيرا از ديدگاه آنها اين كار هزينه دارد درحالي‌كه چنين چيزي واقعيت ندارد.
- تضارب آرا به جاي تضارب افراد
اگر در فضاي آموزش عالي شاهد تنش باشيم و به جاي تضارب آرا، تضارب افراد را داشته باشيم نگراني دستگاه‌هاي امنيتي و انتظامي بيشتر مي‌شود. اما اگر در محيط‌هاي دانشگاهي آرامش حاكم باشد و رويكرد اين محيط‌ها علم محوري و مرجعيت علمي و ارتقاي سطح علمي دانشگاه باشد اين نگراني‌ها كاهش پيدا مي‌كند و درصورتي كه با سياسي كاري و ايجاد تنش پيش برود به‌طور طبيعي نگراني‌ها افزايش پيدا مي‌كند.
نظر شما