خط فقر؛ ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان

پيش از اين وزارت رفاه مسئوليت اعلام آن را برعهده داشت اما پس از ادغام اين وزارتخانه با وزارتخانه‌هاي تعاون و كار، تكليف اين مسئوليت نامشخص مانده است؛ هرچند به‌نظر مي‌رسد با توجه به پايداري قانون جامع رفاه اجتماعي، وزارتخانه جديد مي‌تواند اين نرخ را اعلام كند. به‌نظر مي‌رسد ملاحظاتي در اين رابطه وجود دارد كه از چند سال قبل انتشار اين رقم متوقف شد. برخي تبعات اقتصادي و تعيين حداقل دستمزد كارگران يكي از وابسته‌هاي اين آمار است كه امكان دارد در تصميم عدم‌اعلام خط فقر مؤثر باشد.

برآوردها و محاسبات كارشناسي اما در اين زمينه انجام گرفته است. خط فقر با توجه به سطح توسعه‌يافتگي استان‌هاي مختلف و شرايط مختلف محل زندگي، متفاوت است، بنابراين نمي‌توان براي كشور يك نرخ را اعلام كرد و آن را براي عموم صادق دانست. بعد خانوار نيز در اين موضوع دخيل است و بايد مشخص شود كه خانواده 4نفره يا 5نفره مورد نظر است. اين موضوع در خانوار شهري و روستايي اعداد متفاوتي دارد به همين دليل چندين نرخ براي خط فقر در مناطق مختلف كشور و براي خانوارهاي 4نفره و 5نفره استخراج شده است.

برآوردها نشان مي‌دهد كه خط فقر در شهر تهران براي يك خانواده 5نفره در سال93 حدود 2ميليون‌و 500 هزار تومان است؛ به اين معني كه اگر مجموع درآمد اعضاي يك خانواده 5نفره در تهران كمتر از 2.5ميليون باشد، آن خانواده فقير محسوب مي‌شوند. اين رقم در برخي مناطق روستايي كشور براي يك خانواده 5نفره تا يك ميليون تومان هم برآورد شده است كه نشان مي‌دهد در برخي نقاط كشور يك خانواده مي‌توانند با اين ميزان درآمد خود را بالاي خط فقر نگه دارند.

اين تفاوت‌ها با توجه به تنوعي كه در سطح توسعه يافتگي استان‌ها، سطح عمومي قيمت‌ها و تركيب اقلام مصرفي خانوارها وجود دارد، شكل مي‌گيرد به همين دليل نمي‌توان يك خط فقر ملي براي ايران اعلام كرد.اندازه‌گيري خط فقر از طريق شاخص‌هايي صورت مي‌گيرد كه ابتدايي‌ترين آن سبد غذايي است. اينكه براي تأمين 2هزار كيلوكالري كه حداقل نياز روزانه يك فرد بزرگسال است، چقدر هزينه مي‌شود در اين محاسبات مورد توجه قرار مي‌گيرد. ساير هزينه‌ها نظير مسكن، بهداشت و سلامت، حمل‌ونقل، آموزش و... نيز برآورد مي‌شود. بر اين اساس حداقل هزينه‌اي كه براي تأمين سبد مصرفي خانوار لازم است به‌عنوان خط فقر معرفي مي‌شود. محاسبات نشان مي‌دهد كه حدود 40درصد جمعيت ايران زير خط فقر قرار دارند. اين برآورد بر مبناي اطلاعات جمعيتي سال91 انجام شده است.