قلعه فرانسوي‌هاي شوش را ژاك دمورگان براي سكونت باستان‌شناسان فرانسوي در نزديكي آرامگاه دانيال نبي و بر فر ازتپه‌اي تاريخي در محوطه باستاني شوش ساخت. اين قلعه در نزديكي محوطه‌اي است كه مجسمه اهدايي مصريان باستان به داريوش هخامنشي و مجسمه معروف ملكه ناپير اسوستون، ليوان مشهور نخودي رنگ سفالي شوش با نقش بز كوهي و قانون حمورابي از آن بيرون آمده است.
قلعه شوش به گفته دكتر مجيد ارفعي متخصص زبان‌هاي باستاني كه خوانش كتيبه‌هاي شوش را نيز عهده دار است طي سال‌هاي 1897تا 1913بنا شد.
قلعه فرانسوي‌هاي شوش را حاج مصطفي دزفولي ساخت اما نمي‌دانست كه نبايد به اشتباه آجرهاي كتيبه‌دار شوش را به جاي خشت‌هاي آجري در ساخت بنا استفاده كند؛ از همين روست كه هنگام قدم زدن در قلعه فرانسوي‌هاي شوش بايد با احتياط گام برداشت تا مبادا يكي از آجرهاي كتيبه دار كه مضمون آن به ساخت يك نيايشگاه مذهبي توسط يك يا چند پادشاه باستاني اشاره دارد يا حتي به گفته كاركنان محوطه باستاني شوش برخي از آنها مربوط به فتوحات و نام پادشاهان باستاني است تخريب شود.آجرهاي استفاده شده در قلعه باستاني شوش براساس برخي روايات از آجرهاي برگرفته شده از كاخ آپادانا متعلق به داريوش هخامنشي و حتي تعدادي نيز منقوش به خط ميخي چغازنبيل است.
مرمتگران اكنون در انجام پروسه مربوط به ثبت جهاني محوطه باستاني شوش كه از آن با عنوان يكي از كهن‌ترين شهرهاي جهان نيز نام برده‌اند كتيبه‌هاي حك شده بر آجرهاي استفاده شده در بناي قلعه فرانسوي‌ها را تثبيت مي‌كنند. كتيبه‌هاي آجردار در حياط قلعه فرانسوي‌ها و ديوارهاي بيروني اين بنا استفاده شده و مرمتگران درصدد هستند تا با تثبيت كتيبه آجرها كه به خط ميخي وجود دارند از محو شدن نوشته‌ها در جريان شديد هوازدگي و بارش‌ها جلوگيري كنند. شوش شهر باستاني عيلاميان بود كه تاريخ بناي آن را به ۴۲۰۰ سال پيش ازميلاد مسيح نسبت داده‌اند درحالي‌كه آثار به‌دست آمده در اطراف اين شهر از سكونتگاهي 7هزار ساله در شوش خبر مي‌دهد.
دكتر عبدالمجيد ارفعي كه خوانش كتيبه‌هاي شوش را برعهده دارد و مترجم منشور كورش به فارسي است در رابطه با مضمون آجرهاي كتيبه دار استفاده شده در حياط و ديوارهاي قلعه شوش توسط حاج مصطفي دزفولي به همشهري مي‌گويد: متن تمامي آجرهاي كتيبه دار مربوط به تعمير و ساخت نيايشگاه‌هاست و تمامي آجرهاي كتيبه‌دار در پرستشگاه‌ها استفاده شده‌اند.
او مي‌گويد: آجرهاي كتيبه دار اغلب در ساخت پرستشگاه‌ها به‌كار رفته و در آنها گفته شده كه مثلا پرستشگاه‌هاي ساخته شده به يك خداي باستاني هديه شده و از خدايان باستاني خواسته است تا طول عمر، پادشاهي و سلامتي يك پادشاه را بيشتر كند.
آنطور كه دكتر ارفعي مي‌گويد، آجرهاي كتيبه دار زيادي در بناي قلعه شوش و حياط اين قلعه استفاده شده است. ارفعي مي‌گويد: بين سال‌هاي 1897تا 1913كه قلعه شوش ساخته مي‌شد تعداد زيادي از آجرها در بناي قلعه كار شد. به گفته دكتر ارفعي قلعه فرانسوي‌ها در شوش يك بناي خشتي است اما متأسفانه از آجرهاي كتيبه‌دار هخامنشي در ساخت آن نيز استفاده شده است.
او به مضمون برخي آجرهاي كتيبه‌دار استفاده‌شده در حياط و بناي قلعه فرانسوي‌ها در شوش اشاره كرد و افزود: برخي اوقات اشاره‌هاي تاريخي در آنها وجود دارد كه يك پادشاه گفته است مثلا فلان پادشاه يا چندين پادشاه ديگر در نوسازي يك پرستشگاه شركت داشته‌اند و او دوباره پرستشگاه را ساخته است. دكتر ارفعي كه خوانش كتيبه‌هاي شوش را نيز عهده دار است با تأكيد بر اينكه آجر تنها در ساخت نيايشگاه‌ها استفاده مي‌شده گفت: در دوره باستان به‌دليل گران‌بودن سوخت از آجر تنها براي ساخت نيايشگاه استفاده مي‌كردند و مردم خانه هايشان را از خشت مي‌ساختند.
آخرين نوع آجرهاي كتيبه داري كه در بناي قلعه شوش به‌كار رفته مربوط به دوره هخامنشي است.دكتر ارفعي مي‌گويد: از سال 2250پيش از ميلاد مسيح نخستين آجرنبشته‌ها وجود دارد و تا پايان دوره هخامنشي‌ها نيز از اين آجرها استفاده شده است.
جالب است كه در آجرهاي كتيبه‌دار به‌كار رفته در قلعه شوش براساس آنچه عبدالمجيد ارفعي مي‌گويد: 2آجر كتيبه دار بزرگ وجود دارد كه متعلق به دوره هخامنشي است و مربوط به چگونگي ساخت كاخ آپادانا در شوش است.
مشخص نبودن تعداد آجرهاي كتيبه‌دار به‌كار رفته در ساخت قلعه فرانسوي‌هاي شوش
تعداد آجرهاي كتيبه دار به‌كار رفته در قلعه فرانسوي‌ها در شوش مشخص نيست و حتي پايگاه ميراث فرهنگي شوش نيز اطلاعي از تعداد اين كتيبه‌ها به‌دست نداده است اما گفته‌هاي برخي كاركنان شوش نشان مي‌دهد كه تعداد زيادي از آجرهاي كتيبه‌دار عيلامي و هخامنشي در ساخت بناي قلعه شوش به‌كار رفته است كه كتيبه‌هاي برخي از آنها نمايان است و بخش ديگر آجرهاي كتيبه‌دار به‌گونه‌اي در بنا استفاده شده‌اند كه نوشته هايشان مشخص نيست.
نظر شما