هر کشوری که از سازوکارها و ابزارهای لازم برای ارتقای موقعیت خود در سیاست و امنیت جهانی استفاده کند، طبیعی است که با محدودیت‌های بین‌المللی فراگیرتری روبه‌رو خواهد شد. نهادهای بین‌المللی و رژیم‌های بین‌المللی اصلی‌ترین کارویژه خود را حفظ تعادل، ثبات و موازنه قدرت قرار داده‌اند. طبیعی است که در این فرایند محدودیت‌های ساختاری در چارچوب قواعد حقوق بین‌الملل و فرایند دیپلماتیک اعمال می‌شود.
اگر خواسته باشیم دستور کار مذاکرات دیپلماتیک قدرت‌های بزرگ و گروه 1+5 با ایران را از سال 2003 تا 2014 بررسی کنیم همواره این موضوع وجود داشته است که قدرت‌های بزرگ دیپلماسی اجبار علیه ایران را در چارچوب قواعد حقوق بین‌الملل پیگیری می‌کنند. آنان در بسیاری از فرایندهای مذاکراتی بر ضرورت تغییر در الگوهای کنش ابزاری و تکنیکی ایران تأکید داشته‌اند.
بنابراین دیپلماسی اجبار بخشی از واقعیت سیاست بین‌الملل در برخورد با ایران بوده است. محدودسازی قدرت اقتصادی و راهبردی ایران در چارچوب دیپلماسی اجبار را باید در نشانه‌های مختلفی ازجمله تحریم اقتصادی و محدودسازی قابلیت تحرک ایران در سیاست بین‌الملل ملاحظه کرد. طبیعی است که فاز جدید دیپلماسی هسته‌ای از ادبیات، سازوکارها و گفتمانی استفاده کند که کاملاً متفاوت با عرصه‌های گذشته سیاست جهانی دربرخورد با ایران بوده است.
تغییر در ادبیات سیاسی و قالب‌های دیپلماتیک را باید بخشی از ضرورت دولت‌های جدید دانست. بنابراین باید بر این امر واقف باشیم که هر عمل امروز در حوزه دیپلماسی هسته‌ای بخشی از عکس‌العملی است که نسبت به فرایندهای گذشته وجود داشته و آثار اجتماعی، اقتصادی و امنیتی خاص خود را به‌وجود آورده است.
هم‌اکنون در آستانه دور جدید از مذاکرات هسته‌ای در وین هستیم. مذاکرات کارشناسی در اوایل می2014در نیویورک برگزار شد. در مذاکرات کارشناسی شاهد طرح موضوعاتی در قالب ایجاد محدودیت برای قابلیت هسته‌ای ایران هستیم. موضوعاتی همانند تحقیق و توسعه در سیستم غنی‌سازی و رآکتور آب سنگین را باید اصلی‌ترین موضوعات مورد بحث در مذاکرات کارشناسی نیویورک و همچنین مذاکرات آینده وین دانست. در این شرایط هر فرد و گروهی که جایگاه ساختاری دارد باید رویکرد خود را در قالب راهکارهای اجرایی برای عبور از محدودیت‌های راهبردی ارائه دهد و حمایت واحد از تیم مذاکره کننده داشته باشددر غیراین صورت نگرانی‌ها، به‌طور صرف مشروعیت ساختار سیاسی را در فضای تردید و ابهام قرار خواهد داد.
استاد دانشگاه تهران
