گروه مذاکره‌کننده آمریکایی، اروپایی، چینی و روسی به این جمع بندی رسیدند که عبور از بن‌بست موجود، صرفا از طریق ابتکارات سازنده امکان پذیر خواهد بود به همین دلیل پیشنهاد ایران را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی مذاکرات فوریه 2013قرار دادند.
کشورهای غربی در دو سال گذشته همواره تلاش داشتند که محدودیت‌هایی برای قابلیت اصلی ایران ایجاد کنند. سایت فوردو بیانگر اراده ایرانی در جمهوری اسلامی ایران برای نیل به‌خودکفایی صنعتی و تکنولوژیک است.
شکل‌گیری چنین قابلیت‌هایی را باید انعکاس اعتماد‌به‌نفس علمی و راهبردی برای تأمین نیازهای خود در شرایط بحران، محدودیت‌های راهبردی و مهار اقتصادی دانست. فعالیت سایت فوردو بسیاری از ناظران جهانی را شگفت‌زده کرد. این سایت زیرنظر بازرسان آژانس فعالیت می‌کند و دستگاه‌های مانیتورینگ تصویری و آزمایشگاهی آژانس بر فعالیت صلح‌آمیز در سایت فوردو نظارت دارند به همین دلیل است که قدرت‌های بزرگ و گروه‌های ذی‌نفوذ در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قادر نخواهند بود ایران را وادار به پذیرش سازوکارهایی برای تعطیلی این مرکز غنی‌سازی اورانیوم کنند، هرگاه تاسیسات تحت نظارت نهادهای بین‌المللی مورد نظر آژانس فعالیت نماید ماهیت قانونی و هنجاری پیدا می‌کند و دیگر نمی‌توانند ایران را ملزم به تعطیلی یا توقف فعالیت‌های چنین مراکزی کنند.
ایران در اجلاسیه جولای 2012پیشنهاد کرد آماده است تا روند غنی‌سازی اورانیوم در فوردو را با تغییراتی روبه‌رو سازد. ایران بر این اعتقاد است که از آمادگی لازم برای نشان دادن حسن نیت و اتخاذ فرایندهای اعتمادساز برای ایجاد اعتماد متقابل در سطح جهانی برخوردار است. به همین دلیل، اعتقاد دارد که نباید بیش از نیاز داخلی یا نیاز سایر کشورها که در قالب تجاری و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به مبادله با ایران مبادرت می‌نمایند، روند تولید اورانیوم غنی شده در مقیاس 20درصد را ادامه دهد.
طبیعی است که ارائه چنین پیشنهادهایی به‌عنوان ابتکاری سازنده برای‌گذار از بحران محسوب شده و کشورهای مذاکره‌کننده باید دغدغه‌های ایران را مورد توجه قرار دهند. ایران درخواست کرده است که روند غنی‌سازی اورانیوم را در ازای کاهش تحریم‌های بین‌المللی به‌ویژه مفاد قطعنامه 1929و تحریم‌های یکجانبه جهان غرب تعدیل نماید.
ایران از آمادگی لازم برای تعدیل غنی‌سازی اورانیوم به‌عنوان نشانه‌ای از حسن نیت جهت واکنش اعتمادساز از سوی کشورهای مذاکره‌کننده در گروه 1+5برخوردار است. بنابراین اجلاسیه آلماتی می‌تواند از این جهت مثبت و سازنده تلقی شود که: اولا پیشنهاد ایران در اجلاسیه مسکو مورد توجه گروه مذاکره‌کننده 1+5قرار گرفت. ثانیا کشورهای مذاکره‌کننده با ایران نسبت به منصفانه بودن پیشنهاد ایران برای تداوم روند اعتمادسازی واقف گردیدند.
ثالثا کشورهای غربی با مبادله نفت در ازای طلا برای تأمین نیازهای مالی،پولی و اقتصادی ایران موافقت کردند. رابعا کشورهایی مانند چین، هند، کره‌جنوبی و ترکیه قادر خواهند بود نیاز انرژی خود را از طریق مبادله نفت در برابر طلا انجام دهند. طبیعی است که چنین توافقی می‌تواند زمینه‌های اجرای فرایند تعدیل تحریم‌ها را به‌وجود آورد. در چنین فرایندی باید تأکید داشت که اگر جهان غرب درصدد باشد تا تحریم‌های یکجانبه دیگری را علیه ایران وضع نماید در آن شرایط مصوبات جدید با روح اجلاسیه آلماتی بی‌نتیجه باقی خواهد ماند.
* استاد دانشگاه تهران
