سرشماری نفوس و مسکن یکی از عمده‌تـرین راه‌های شناخت کشورها از ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی برای برنامـه ریـزی ، نظارت و ارزیابی خدمـات و فعالیت‌های ملی و منطقه‌ای است .
امروزه در اغلب کشورها سرشماری‌های نفوس به فاصله‌ی 5 یا 10 سال یک بار به مرحله ی اجرا در می‌آید . در ایران نـیز سرشمـاری عمومی نفوس و مسکن مطابـق ماده‌ی 4 قانون مرکز آمار ایران ، هر 10 سال یک بار با فرمان رئیس جمهوری اجـرا می‌شود . این سرشمـاری در سال‌های 1335 ، 1345 ، 1355 ، 1365 و 1375 منطبق با جدیـدترین روش‌های علمـی انجام شـده است.
"محمد مدد رییس ستاد سرشماری کشور گفت : در پی فراخوان عمومی و بسیج امکانات ملی و مشارکت تمامی دستگاههای اجرایی کشور، در اجرای این طرح بیش از 90هزار نفر از نیروهای متخصص و آموزش دیده در سراسر کشور مشارکت خواهند داشت.
رییس ستاد سرشماری کشور، تصریح کرد برای انجام این سرشماری، طی یک فراخوان عمومی از متقاضیان همکاری در سرشماری دعوت به‌عمل آمده است که تا بیستم شهریور ماه امسال برای ثبت نام اقدام کنند.
محمد مدد، در بیان اهمیت و ضرورت مشارکت مردم در سرشماری عمومی نفوس و مسکن گفت: با توجه به نقش موثر داده های آماری و اطلاعات جمعیتی در برنامه ریزی های کلان کشور، مشارکت فعال و ارائه دقیق اطلاعات از سوی مردم یک وظیفه ملی محسوب می شود.
وی با بیان اینکه "چشم انداز آینده کشور و برنامه های توسعه براساس اطلاعات استخراجی از نتایج سرشماری استوار خواهد بود"، از ایرانیان مقیم داخل و خارج از کشور درخواست کرد از ارائه اطلاعات تخمینی و ناصحیح که می تواند موجب بروز خطا در نتایج سرشماری شود، خودداری کنند.
وی افزود: از مردم انتظار داریم تا اطلاعات دقیق به آمارگیران ارایه کنند . حدود 17 میلیون خانوار در کشور وجود دارد و چنانچه احیانا اطلاعات مردم صحیح نباشد برنامه ریزیهایی که بر اساس این اطلاعات انجام می شود غیر دقیق خواهد بود و هدف رفاه و تامین نیازهای مردم محقق نخواهد شد.
محمد مدد افزود: از ائمه جمعه و جماعات ، رسانه ها ، آموزش و پرورش و سایر گروهها و افراد تاثیر گذار انتظار داریم تا با بیان فواید سرشماری و اجرای صحیح آن ، یک نوع فرهنگ سازی آماری را در دستور کار قرار دهند .
وی همچنین از دستگاههای دولتی خواست این طرح را یک پروژه ملی ببینند چرا که این دستگاهها به منظور اجرای هر برنامه ای برای بهبود وضع اجتماعی و اقتصادی مردم ، نیاز به آمار و اطلاعات دقیق دارند و ضرورت دارد به این منظور اقدامات موثری از سوی این دستگاهها انجام گیرد.
معاون سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، در بیان دیگر آثار و نتایج سرشماری، گفت: نتایج سرشماری علاوه بر تحولات داخلی، اثرات عمیقی بر ارتقای جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی خواهد داشت و مبنای اصلی تنظیم مناسبات نهادها و سازمان های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، بانک جهانی و ... با کشور خواهد بود.
محمد مدد با تاکید بر اینکه اطلاعات به دست آمده پایه ای و کاربردی است و بر اساس قانون کاملا محرمانه تلقی می شود گفت : در سرشماری سال 85 از روش هوشمند رایانه ای استفاده می شود به نحوی‌که اسامی افراد حذف شده و فقط اطلاعات افراد به صورت لیست ذخیره می شود .پس از اخذ اطلاعات و آمار از سوی آمارگیران، در مرحله کارشناسی، سر برگ اطلاعات شخصی خانوارها جدا شده و در روند جمع بندی اطلاعات دیگر آمار خانوارها نه بصورت شخصی ، بلکه بصورت داده های آماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین اطلاعات دریافتی بصورت اطلاعات شخصی در اختیار هیچ نهاد و دستگاهی قرار نمی گیرد و کاملا محرمانه است.
چه خواهند پرسید؟
روز 26 آبان ماه امسال آمارگیران، با کارت شناسایی، جلیقه های سرمه ای رنگ با آرم مرکز آمار ایران و آرم سرشماری که به تن دارند، به منازل مراجعه کرده و سوالات مندرج در پنج پرسشنامه را پر خواهند کرد. این پرسشنامه‌ها شامل فرم فهرست برداری، پرسشنامه عمومی خانوار، پرسشنامه خانوارهایی که بطور نمونه ای انتخاب می شوند، پرسشنامه خانوارهای موسسه ای و نیز پرسشنامه است.
در این پرسشنامه ها، سوالاتی در مورد اعضای خانوار، سن ، جنس ، تحصیلات ، وضعیت اشتغال و فعالیت، تابعیت ، دین ، وضع معلولیت ، وضعیت اقامت، وضع زناشویی و نیز امکانات در اختیار خانوار مانند نوع واحد مسکونی، مساحت، نوع سوخت مصرفی، تعداد اتاق، نوع اسکلت بنا و مصالح و نحوه دفع فاضلاب و یا برخورداری از امکاناتی مانند خودرو و رایانه از خانوار پرسیده می شود.
نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال 85 اردیبهشت ماه سال 86 اعلام می‌شود.
نوآوری‌هایی این دوره :
سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385در مقایسه با سرشماری‌های سال‌های قبل با نوآوری‌هایی همراه است. که می‌توان به برخی از آن‌ها به شرح زیر اشاره کرد:
- اجرای سرشماری به روش سرشماری توأم با نمونه‌گیری
- محاسبه‌ی خالص کم شماری ، اطلاع گیری پستی از خانوارهای غایب
- بسط اطلاعات جنسیتی در سرشماری
- انطباق اقلام مربوط به وضع فعالیت در سرشماری بر پایه‌ی طرح نیروی کار
- مستند سازی مکانیزه
- تغییر شیوه‌ی استخراج و داده‌آمایی و استفاده از شیوه‌ی ICR
- مجموعه‌ی خدمات برخط (online services) در مورد گزارش‌گیری، انتقال داده‌ها و اطلاعات، مکاتبات و ...
- به هنگام‌رسانی نقشه‌های سرشماری از طریق عکس‌های ماهواره‌ای و یا کمک به آن‌ها در مناطق شهری و تهیه نقشه‌های رقومی مناطق روستایی
رسمCPM با استفاده از نرم افزار” MS.project ”
- بهره‌گیری از سطوح پایین رده‌های اجرایی به منظور کنترل خطاهای غیر نمونه‌ای
- اجرای طرح آمارگیری افتخاری در میان دانش‌آموزان
