اعتراض به دیدارهای حاشیه‌ساز اشتون در تهران

به غیراز دیدار با رئیس‌جمهور و نشست خبری با ظریف جزئیاتی از دیدارهایی که اشتون با مقامات ایرانی برگزار کرد منتشر نشد و مسائل منطقه‌ای، سیاسی و ژئوپلیتیک موارد کلی بودند که درباره این دیدارها در گزارش‌ها منعکس می‌شد. با وجود این، اشتون در بیانیه پایانی خودش نشان داد که برای اهداف دیگری نیز به ایران سفر کرده است؛ اهدافی که پس از پرونده هسته‌ای ارتباطی با اتهامات حقوق بشری اروپا علیه ایران دارند و می‌توانند بهانه‌ای برای غرب پس از حل پرونده هسته‌ای باشند. اشتون ترافیک دیدارهای دیپلماتیک کم‌سابقه‌ای را در کمتر از یک روز در تهران ثبت کرد. او همانند چند وزیر خارجه کشورهای اروپایی که اخیراً به ایران آمدند از اصفهان هم بازدید کرد. با این حال سفر او یک برنامه حاشیه‌ای نیز داشت و آن دیدار با برخی محکومان فتنه سال88 بود. خبر این دیدارها را مایکل مان سخنگوی اشتون با تأخیر اعلام رسمی کرد. ‌ انتشار چنین خبری و اعلام حضور برخی محکومان قضایی کشور در میان این افراد منجر به این توضیح سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان شد. مرضیه افخم گفت: این دیدار بدون هماهنگی انجام شده است.

واکنش وزارت خارجه

افخم برنامه‌های غیررسمی و هماهنگ نشده در جریان سفر کاترین اشتون را مبتنی بر نگاه متاثر از برخوردهای گزینشی سیاسی و دوگانه از مقوله مهم حقوق بشر دانست. او گفت: اینگونه اقدامات به افزایش سوءظن مردم کشورمان در قبال غرب منجر خواهد شد و به روابط ایران و اتحادیه اروپا‌ کمکی نمی‌کند. وی تصریح کرد: تماس با جامعه مدنی تا زمانی‌که مداخله در امور داخلی تلقی نشود و احترام به آداب و ارزش‌های کشورها مدنظر قرار گرفته باشد، در برنامه سیاست خارجی امری شناخته شده است کما اینکه وزیر امور خارجه کشورمان نیز در سفر به سایر کشورها در این چارچوب با فعالان جامعه مدنی ازجمله محققین، استادان و نویسندگان دیدار و تبادل نظر می‌کند. سخنگوی وزارت امور خارجه اضافه کرد: در همین زمینه به سفارت اتریش در تهران تذکر رسمی داده شده است.

سابقه اقدامات غیر دیپلماتی

مشابه این اتفاق اواخر آذرماه سال‌جاری در جریان سفر یک هیأت پارلمانی از اروپا به ایران نیز رخ داده بود. دیدار پنهانی این هیأت با 2تن از محکومان فتنه 88 موجب اعتراض به عملکرد این هیأت شد. به‌دنبالش وزارت خارجه، سفیر یونان در تهران را احضار کرد و انگشت اتهام به سمت مجلس، کمیته حقوق بشر قوه قضاییه و وزارت خارجه گرفته ‌ و از هر کدام پرسیده شد که چه کسی اجازه این دیدار را به آن هیأت پارلمانی داده است؟

در مورد کاترین اشتون نیز مقامات کشورمان از برنامه حاشیه‌ای او در سفارت اتریش ابراز بی‌اطلاعی ‌و آن را بدون هماهنگی اعلام کردند. کاترین اشتون در بیانیه پایانی سفر خود به تهران به دیدارش در سفارت اتریش اشاره داشته و گفته «کسی نباید تعجب کند که در سفر من تمرکز زیادی بر موضوع حقوق بشر بود. با فعالان زن درباره شرایط زنان در ایران گفت‌وگو کردم، فعالیت‌هایی که از روزنامه‌نگاری تا کمک به پناهندگان افغان، بخش‌های مختلف جامعه مدنی را در بر می‌گیرد. » جمعی از نمایندگان مجلس در واکنش به این برنامه شب‌هنگام اشتون در یکی از سفارت‌های خارجی در تهران خواستند تا وزارت امورخارجه درباره این اقدام مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پاسخگو باشد. در واکنشی دیگر سردار مسعود جزایری معاون ستاد کل نیروهای مسلح گفت: ملاقات اشتون با برخی افراد معلوم الحال به‌منزله نقض قوانین دیپلماسی و مقدمه‌سازی‌ برای دخالت‌های بعدی است که باید جلوی آن گرفته شود. انتقادهای دیگر نیز درباره اینکه اگر اشتون می‌خواست به مناسبت روز جهانی زن دیداری داشته باشد چرا با همسران شهدای هسته‌ای‌یا خانواده قربانیان ترور منافقین دیدار نکرد، مطرح شد. ‌

درحالی که رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار با اشتون گفته بود ایران و اتحادیه اروپا‌ می‌توانند در زمینه مسائل منطقه‌ای از جمله مقابله با تروریسم و افراطی‌گری، مسئله افغانستان، سوریه، عراق و ترانزیت مواد‌مخدر گفت‌وگو و همکاری داشته باشند، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان سفر به ایران ضمن انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که بخش عمده‌ای از مذاکرات وی و مقامات ایرانی روی مسئله حقوق بشر متمرکز بود. اشتون نخستین مهمان اروپایی ایران نیست که در ایران روی مسئله حقوق بشر متمرکز می‌شود و ادعاهای حقوق بشری مطرح می‌کند؛ چنین اتفاقی مسبوق به سابقه است. سیکورسکی وزیر خارجه لهستان به‌عنوان یکی از مهمانان اسفندی کشورمان که چندی پیش به تهران آمده بود بعد از سفرش در فیلمی که از دیدار خود با ظریف منتشر کرد گفت که برخی از حرف‌هایش در گفت‌و گو با ظریف منتشر نشده است. مقامات وزارت خارجه کشورمان اگرچه واکنش‌هایی به دیدارهای حاشیه‌ای هیأت‌های اروپایی در ایران نشان داده‌اند اما اشاره‌ای به طرح موضوعات حقوق بشری در دیدارهای دیپلماتیک در تهران نکرده‌اند. به‌نظر می‌رسد در این دیدارها و سفرها مقدمات طرح یک بهانه جدید برای فشار به ایران فراهم می‌شود.