برخی می‌گویند شرکت‌های خودروسازی با مشکل کاهش شدید مشتری مواجه می‌شوند، برخی از کاهش قیمت خودرو سخن می‌رانند و برخی دیگر از افزایش تقاضا برای خودروهای گازسوز و کم‌مصرف سخن می‌گویند، اما به راستی صنعت خودرو ایران چگونه می‌تواند بر مشکل مصرف زیاد محصولات خود و افزایش قیمت انرژی کنار بیاید.
البته با نزدیک‌تر شدن به زمان این رخداد بزرگ اقتصادی چند حادثه در بازار خودرو رخ داده است؛ قیمت خودرو به ویژه خودروهای گازسوز افزایش یافته و از طرفی در بازار خودروهای دست دوم رکود حاکم شده است. ولی در این بخش از بازار نیز خودروهای کم‌مصرف با افزایش تقاضا روبه‌رو هستند.
اتفاقی که شاید در مواجهه سطحی نمی‌توان به درستی آن را درک کرد افزایش قیمت خودرو در بازار است. این در حالی است که با این اتفاق باید قیمت خودرو در بازار به خاطر کاهش تقاضا کاهش یابد نه افزایش، ولی با نزدیک شدن به زمان سهمیه‌بندی بنزین، کاهش عرضه خودرو توسط خودروسازان در بازار سبب افزایش قیمت آن در بازار تهران شده است.
به عقیده برخی کارشناسان سهمیه‌بندی و دونرخی شدن بنزین سبب شوک مقطعی به بازار خودرو می‌شود، ولی به دلیل نبود حمل‌ونقل عمومی‌مناسب پس از مدتی تقاضا برای خودرو افزایش خواهد یافت.
داود میرخانی رشتی دبیر پیشین انجمن خودروسازان در این زمینه معتقد است: با دو نرخی شدن بنزین به نظر می‌رسد قیمت خودروهای گازسوز گران‌تر شود و باید به این مسئله توجه کرد برای آنکه قیمت حمل‌ونقل عمومی‌افزایش نیابد، باید فعلاً بیشترین همت برای تولید خودروهای گازسوز جهت حمل‌ونقل عمومی‌مانند اتوبوس، تاکسی‌ها و وانت‌ها باشد. البته خودروهای گاز سوز نیز هم اکنون در ایران چندان کم مشکل نیستند. خودروهایی که به صورت کارگاهی گازسوز شده‌اند، دچار اشکالات فراوانی می‌شوند؛ چرا که با افزوده شدن یک مخزن 100 کیلوگرمی هیچ تغییری در سیستم فنربندی و ترمز خودروها ایجاد نمی‌شود.
میرخانی رشتی با بیان این که با توجه به مشکلات موجود، امکان گازسوز کردن تمام خودروها وجود ندارد، با اشاره به ظرفیت پایین تولید مخزن در جهان می‌گوید: با دادن سفارش‌های فراوان از طرف ایران، قیمت مخزن چندین برابر هم شده است. از طرفی در حال حاضر با وجود جایگاه‌های فعلی صف‌های طولانی برای سوخت‌گیری ایجاد می‌شود که با تولید خودروهای گازسوز این مشکل حادتر خواهد شد.
سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی، هم در پاسخ به این سوال که آیا گاز سوز کردن خودروها راهکار مناسبی برای حل مشکل سوخت است؟ می‌گوید: این‌گونه نیست. ما بهتر است از گاز برای فرآوری فلزات و تبدیل آن به مواد پتروشیمی‌استفاده کنیم تا آنکه آن را در خودروها بسوزانیم و از طرفی در زمستان ما با کمبود گاز مواجه می‌شویم. حال آیا می‌توان این همه خودرو را گازسوز و در زمستان سوختشان را تامین کرد؟
اما گذشته از تولید خودروها به صورت گازسوز که میرخانی رشتی تولید پیش‌بینی‌شده آن را غیرممکن می‌داند، شرکت‌های خودروسازی سعی دارند با تولید محصولاتشان با موتورهای کم‌مصرف تا حدودی به مشکل افزایش قیمت بنزین و کاهش تقاضا غلبه یابند.
کدام خودروها کم‌مصرف‌اند
بر اساس آمار وزارت نفت هم اکنون از بیش از 500هزار تولید ایران خودرو حدود 70درصد خودروها از موتورهای پرمصرف استفاده می‌کنند. بر اساس بررسی وزارت نفت در سال گذشته، در کلاس خودروهای سواری کلاس «آ»، ام.وی.ام با مصرف سوخت شهری 1/8 لیتر در 100 کیلومتر کم‌مصرف‌ترین خودرو ساخت داخل بود.
در این کلاس همچنین پژو 206 با موتور 1400، پژو 206 با موتور 1600 و پراید‌‌هاچ بک با مصرف‌های 8/9 و 4/9 و 2/10 در مکان‌های بعدی هستند. مصرف سوخت رنو‌پی‌کی نیز در این کلاس 9/10 لیتر گزارش شده است.
بر این اساس در بخش خودروهای کلاس «ب » کوچک نیز ریو با مصرف 5/9لیتر در هر 100 کیلومتر در چرخه شهری کم‌مصرف‌ترین خودرو شناخته شده و این در حالی است که پراید با سیستم انژکتوری ساژم نیز 12/10 لیتر مصرف در چرخه شهری دارد.
براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، در بخش خودروهای سواری کلاس متوسط نیز پراید 141 با مصرف 85/9 لیتر در 100 کیلومتر کم‌مصرف‌ترین خودرو است. از طرفی مزدا 323 نیز با مصرف 8/9 لیتر در مکان بعدی قرار دارد.
در حال حاضر قیمت پراید با افزایش 300 هزار تومانی به 7 میلیون و 200 هزار تومان رسیده است. پژو 206 تیپ 2 نیز با افزایش 400هزار تومانی با قیمت 11 میلیون و 700 هزار تومان و زانتیا لوکس با افزایش 2 میلیون تومانی به قیمت 25 میلیون و 400 هزار تومان معامله می‌شود.
در این باره یک کارشناس بازار خودرو معتقد است که خودروسازان با نزدیک شدن به زمان سهمیه‌بندی و احتمالاً دو نرخی شدن سوخت عرضه محصولات خود در بازار را کاهش داده‌اند تا از این طریق شوک وارد بر بازار در نهایت سبب شود که قیمت خودرو به همان وضع سابق باز گردد.
محمود نادی با این حال گفت که سهمیه‌بندی بنزین بدون نرخ آزاد سبب رکود شدید بازار و دونرخی شدن نیز باعث رکود مقطعی می‌شود؛ البته خودروهای ارزان قیمت کاهش قیمت نخواهند یافت و حتی امکان افزایش تقاضا برای این خودروها نیز وجود دارد.
در همین حال قیمت خودروهای گازسوز نیز با نزدیک شدن به زمان سهمیه‌بندی بنزین افزایش نشان می‌دهد؛ به طوری که سمند گازسوز با قیمت 12 میلیون و400 هزار تومان معامله می‌شود و این در حالی است که سمند نیز 12 میلیون تومان به فروش می‌رسد.
همچنین پژو 405 با افزایش 500 هزار تومانی، 12میلیون و 600 هزار تومان معامله می‌شود.
آینده‌ای مبهم
هنوز کارشناسان به درستی از واکنش بازار و وضعیت ایجاد شده در آن پس از سهمیه‌بندی بنزین، جمع‌بندی درستی ندارند. با آنکه برخی از کارشناسان به خاطر تولید خودروهای پرمصرف که حدود 70 درصد تولیدات صنعت خودرو را شامل می‌شوند، سهمیه‌بندی بنزین را سبب کاهش شدید تقاضا و ضربه مستقیم به خودروسازان می‌دانند؛
اما کارشناسانی که بیشتر گرایش نزدیک به خودروسازان دارند معتقدند شوک مقطعی خواهد بود و به خاطر نبود حمل‌ونقل عمومی‌مناسب دوباره تقاضا به سمت استفاده از خودروهای شخصی سوق می‌یابد.
البته سعید لیلاز که خود زمانی از مدیران ارشد ایران خودرو بوده می‌گوید: خودروسازان خودروی پرمصرف تولید می‌کنند چرا که در بازار با توجه به مفت بودن قیمت بنزین این اتفاق چندان مسئله تعیین کننده نیست ولی با سهمیه‌بندی بنزین آنها به ناچار به سمت تولید خودروهای کم‌مصرف حرکت می‌کنند و در ضمن استفاده غیرضروری مردم از خودرو نیز کاهش می‌یابد که این عامل خود سبب کاهش ترافیک و افزایش توان سیستم حمل‌ونقل عمومی‌در خدمات‌رسانی خواهد شد و در برنامه‌ای مشخص اگر هزینه یارانه بنزین خرج حمل‌ونقل عمومی شود می‌تواند به توسعه مطلوب آن امید داشت.
