مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بسیاری از دشت‌های بزرگ کشور مانند دشت قزوین و اسلامشهر به ویژه دشت‌های شرقی کشور که بیش‌ترین کمبود آب را دارند دچار پدیده فرو نشست شده‌اند، در استان‌های مرکزی هم شاهد بروز این پدیده هستیم، متاسفانه در برخی دشت‌های شمالی کشور که بارندگی زیاد است نیز فرو نشست مشاهده می‌شود.
فرهاد پورسخا ایرنا گفت: بارش سالانه در کشور حدود 400 میلیارد متر مکعب است که از این میزان حدود 120 میلیارد متر مکعب قابلیت جذب و استفاده دارند و بقیه در قالب آب‌های سطحی و آب‌هایی که وارد تالاب می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وی معتقد است میزان مصرف کشور از منابع آبی زیرزمینی به مراتب بیش‌تر از مقداری است که زمان بارندگی جذب زمین می‌شود، یعنی اکنون از ذخیره‌های دوران قدیم آب‌های زیرزمینی استفاده می‌شود که این میزان برداشت بیش از توان طبیعی سفره‌های آبی است. به عبارتی چندین برابر بیش‌تر از توان این منابع برداشت می‌شود.
این نحوه برداشت سبب می‌شود تا سطح ایستایی سفره‌های زیرزمینی از حد معمول پایین‌تر رود که به اصطلاح می‌گویند بیلان آبی کاهش یافته است، با این تعریف می‌توان گفت بیلان آبی در دشت‌های بزرگ کشور منفی است.
بر اثر پایین رفتن سطح ایستایی آب‌های زیر زمینی، دشت‌هایی که روی آن قرار دارند دچار فرو نشست می‌شوند که بر اثر این فرو نشست بخش آبرفتی و اسفنجی خاک که آب را در خودش نفوذ می‌داده متراکم می‌شود که در این شرایط دیگر قادر به جذب آب نیست در واقع حالت اسفنجی خود را از دست می‌دهد و این دیگر قابل جبران نیست.
این اتفاقی است که اکنون در دشت‌های کشور افتاده است و سفره‌های زیرزمینی خاصیت اسفنجی خود را برای ذخیر کردن آب از دست داده‌اند.
مهم‌ترین عوارض زیست محیطی این پدیده غیر قابل نفوذ شدن زمین دشت‌هاست زیرا در این شرایط خاک خاصیت اسفنجی و جذب آب خود را از دست می‌دهد بنابر این باران به صورت سیلاب در سطح زمین جاری می‌شود.
وی افزود: وقتی دشت فرو نشست می‌کند خلل و فرج خاک که موجب جذب و نفوذ آب می‌شود از بین می‌رود به عبارتی خاک آن قسمت سفت می‌شود بنابراین اگر دشت هم کمی شیب داشته باشد در صورت بارش باران فرصت نفوذ آب از آن گرفته شده و موجب فرسایش خاک نیز می‌شود.
مساله مهم در از بین رفتن حالت اسفنجی زمین این است که دیگر امکان احیای مجدد آنها وجود ندارد.
بیش از 110 هزار حلقه چاه غیر مجاز در کشور وجود دارد که برداشت بی‌رویه از آنها موجب کاهش آب‌های زیرزمینی شده است در حالی که برداشت در این منابع باید متناسب با میزان ورودی آن صورت گیرد در حالی که ما بدون توجه به این اصل اقدام به بهره‌برداری می کنیم.
برداشت آب زیرزمینی در ایران متناسب با روش کشورهای توسعه یافته، صورت نگرفته در حالی که در کشورهای توسعه یافته 70 درصد از آب‌های زیرزمینی در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، این رقم در ایران به 93 درصد می‌رسد.
این اتفاقی است که در اطراف دریاچه ارومیه رخ داده است در واقع حفر چاه‌های غیرمجاز موجب شد تا جریان معکوس رخ دهد، سفره‌های زیر زمینی یکی از منابع تامین آب دریاچه ارومیه است که به علت برداشت بی‌رویه از چاه‌های غیر مجاز از بین رفتند، در واقع برداشت بی‌رویه موجب پایین آمدن سطح آب این سفره‌ها و در نهایت روان شدن آب شور دریاچه به سمت چاه‌ها شد و آب آنها را نیز شور کرد.
ایران جزو کشورهای پر مخاطره جهان است و با تجربه کردن 31 مخاطره از 40 مورد، مقام سوم کشورهای پرمخاطره در سال 2010 را به خود اختصاص داده است که چند سالی است پدیده فرو نشست نیز به آن اضافه شده است.
به اعتقاد برخی کارشناسان زمین‌شناسی، دشت‌های اطراف تهران هر سه سال به اندازه یک متر فرو نشست می‌کند و بر اساس بررسی‌های انجام شده، تا سال 2010 میزان فرو نشست زمین در دشت تهران 17 سانتی‌متر در سال بوده که این رقم اکنون با افزایش بیش از دو برابری به 36 سانتی‌متر در سال رسیده است.
بر اساس آمار اعلام شده بالاترین نرخ فرونشست زمین در دنیا مربوط به مکزیکوسیتی با 32 سانتی‌متر در سال است.
