این شرایط موجب شده تا دست‌اندرکاران توسعه صنایع معدنی با واکنش نسبت به این واگذاری‌ها و تشریح اقدامات غلط دولت پیشین مسکوت ماندن 2ساله واگذاری شرکت‌های تابعه ایمیدرو، بازگرداندن برخی شرکت‌ها و تلاش برای به‌کارگیری مدیران کارآمد در شرکت‌هایی که امکان بازگشت سهام آنها وجود ندارد را در دستور کار قرار دهند. رئیس هیأت عامل سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی با اذعان به تأثیر منفی واگذاری‌های شتاب‌زده معادن و شرکت‌های معدنی بر توسعه فعالیت‌های این سازمان و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام در این بخش، از امضای برخی توافقنامه‌های جدید برای جلب مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی خبر می‌دهد. با وجود این مهدی کرباسیان به‌دلیل آثار احتمالی مطرح شدن برخی دیدگاه‌ها بر روند جذب سرمایه‌گذاری و مشارکت خارجی، در پاسخ‌های خود احتیاط را در دستور کار قرار داده و تمایل چندانی به کالبدشکافی وقایع گذشته و برخی سوءاستفاده‌های مالی صورت‌گرفته در این حوزه ندارد؛ گرچه وی با تأکید بر پیگیری و برخورد با تخلفات صورت گرفته از مجاری قانونی، از چشم‌انداز روشن بازگشت رونق به طرح‌های معدنی با تمایل و حضور بیشتر شرکای خارجی به مشارکت و سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها پس از نتایج مثبت توافقنامه ژنو و لغو برخی تحریم‌ها خبر می‌دهد. دیدگاه‌های معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیأت عامل ایمیدرو را می‌خوانید.
- واگذاری معادن و صنایع معدنی به بخش خصوصی از جمله تکالیف اصل 44قانون اساسی بوده است، طی 8سال گذشته چه میزان از واگذاری‌ها به بخش خصوصی واقعی بوده است؟
به جرأت می‌توان گفت که بیشتر واگذاری‌های معادن و صنایع معدنی به بخش خصوصی واقعی نبوده و اغلب این سهام برای رد دیون به صندوق بازنشستگی فولاد و سازمان تأمین اجتماعی واگذار شده است. همچنین برخی از این واگذاری‌ها به بانک‌ها و سایر صندوق‌ها صورت گرفته است. با این روند کمتر از 10درصد سهام معادن و شرکت‌های معدنی به بخش خصوصی واقعی واگذار شده است.
- چه اقدامی برای بازپس‌گیری سهام شرکت‌هایی که قبلا به‌صورت فله‌ای واگذار شده‌اند، انجام داده‌اید؟
بخشی از این واگذاری‌ها در قالب اصل 44قانون اساسی صورت گرفته که نمی‌توان اقدامی برای بازگرداندن آنها به ایمیدرو کرد و باید تلاش کنیم با قرارگرفتن مدیران کارآمد در راس این شرکت‌ها تعامل بهتری برای توسعه آنها داشته باشیم. با وجود این تقاضا کرده‌ایم تا برخی از این واگذاری‌ها تعلیق شود. مقرر شده تا از واگذاری برخی شرکت‌ها مانند شرکت ملی فولاد که از بازوهای توسعه‌ای ایمیدرو بوده (تنها برای فروش ساختمان مجهز و با ارزش آن، این شرکت را منحل کرده‌اند) یا اعلام واگذاری 45درصد سهام شرکت تهیه و تولید به برخی بانک‌ها (که هلدینگ معدنی این سازمان محسوب می‌شود) و صندوق بیمه معدن که نهادی حاکمیتی است، جلوگیری شود. بر این اساس وزیر صنعت طی نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور خواستار توقف دوساله واگذاری شرکت‌های معدنی شده و با نظر موافق دکترجهانگیری، موضوع به وزیر اقتصاد به‌عنوان رئیس هیأت واگذاری ارجاع و اکنون در دستور کار هیأت واگذاری قرار گرفته است تا بررسی بیشتری نسبت به این موارد شود. در مورد واگذاری بقیه سهامی که قبلا براساس ضوابط قانونی صورت گرفته، منعی وجود نداشته و کار واگذاری در حال انجام است. همچنین تا تصویب نهایی و ابلاغ قانون مصوب مجلس برای واگذاری‌ها در شورای نگهبان، هیچ واگذاری جدیدی نخواهیم داشت.
- ورود مجلس به واگذاری فله‌ای شرکت‌های معدنی تا چه حد صحت دارد؟
اطلاعی از تحقیق و تفحص مجلس در مورد واگذاری صنایع معدنی ندارم.
- با توجه به ظرفیت‌های خالی بسیار در بخش معادن و صنایع معدنی چه میزان سرمایه‌گذاری برای بازگشت دوباره رونق به این پروژه‌ها مورد نیاز است؟
اکنون 14هزار میلیارد تومان طرح‌های آماده سرمایه‌گذاری در بخش معادن و صنایع معدنی داریم که این میزان سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه‌هایی است که نیمه تمام ومتوقف مانده یا پروژه‌هایی که به دلایل مدیریتی یا مشکلات ارزی و سرمایه‌گذاری ناشی از اعمال تحریم‌ها بنابر شرایط خاص معطل مانده و تکمیل آنها نیازمند اعتبار جدید است. با توجه به محدودیت منابع داخلی و مشکلاتی که به‌دلیل واگذاری‌های غیراصولی معادن و شرکت‌های معدنی در دولت گذشته ایجاد و اغلب منابع درآمدی این سازمان قفل شده است تلاش کرده‌ایم تا با اولویت دادن به مشارکت بخش‌خصوصی و غیردولتی داخلی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، سرمایه مورد نیاز برای اجرای این طرح‌ها را تأمین کنیم.
- چه اقداماتی برای افزایش مشارکت و تأمین سرمایه موردنیاز معادن و صنایع معدنی توسط بخش خصوصی و غیردولتی در دستور کار قرار گرفته است؟
در گام نخست تأمین سرمایه مورد نیاز برای اجرای 7طرح فولادی توسط بخش غیردولتی که مصوبات آن برای گشایش اعتبار از طریق تسهیلات اخذ شده بود را در دستور کار قرار داده‌ایم. بر این اساس تأمین 65درصد سرمایه مورد نیاز این طرح‌ها توسط بخش خصوصی و آورده 35درصدی ایمیدرو برای تکمیل این پروژه‌ها را مصوب کرده‌ایم تا طرح فولادی نیمه تمام را به اتمام برسانیم. فراخوان برای تکمیل نیروگاه 500مگاواتی بندرعباس یکی از اقدامات انجام شده در این راستا بوده است. قبلا مقرر شده بود تا تأمین سرمایه این طرح توسط سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی صورت گیرد اما اکنون سرمایه مورد نیاز برای تکمیل این پروژه را از محل طلب سرمایه‌گذاران غیردولتی مجری طرح تأمین می‌کنیم که تا‌کنون بیش از 12سرمایه‌گذار بخش غیردولتی برای مشارکت در این طرح اعلام آمادگی کرده‌اند.
- با توجه به محدودیت‌های ناشی از اعمال تحریم‌های اقتصادی چه اقداماتی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی پس از فضای مثبت ناشی از توافق ژنو انجام داده‌اید؟
تأمین سرمایه مورد نیاز اجرای طرح‌های صنایع معدنی راهکار دیگری است که برای اتمام پروژه‌های نیمه تمام این بخش مدنظر قرار گرفته است. بر این اساس اخیرا مقدمات تأمین سرمایه(ام.او.یو) یک‌میلیارد و 100میلیون دلاری مورد نیاز برای تکمیل پروژه سرب و روی مهدی‌آباد نهایی و پیش‌نویس این قرارداد مبادله شده است. درصورتی که طرف خارجی بتواند ظرف 3ماه مجوزهای نهایی را اخذ کند، قرارداد نهایی شده و عملیات آغاز خواهد شد.
- تأخیر در اجرای طرح‌های نیمه‌تمام صنعتی و معدنی و افزایش هزینه تمام‌شده برخی طرح‌ها از جمله مشکلات موجود در این بخش است. با این روند اجرای همه این طرح‌ها تا چه حد دارای توجیه اقتصادی خواهد بود؟
باید بپذیریم که تأخیر در اجرای همه طرح‌ها به‌ویژه در بخش معدن و صنایع معدنی موجب افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود و این واقعیتی انکارناپذیر است. بر این اساس امیدواریم با تسریع در اجرای این طرح‌ها و جبران عقب‌ماندگی‌های کنونی، از زیان بیشتر در اجرای این پروژه‌ها جلوگیری کنیم. اکنون آمار دقیقی از میزان افزایش هزینه تمام‌شده ناشی از تأخیر در اجرای پروژه‌های صنایع معدنی ندارم اما متأسفانه این رویه موجب شده تا روند اجرای این طرح‌ها کندتر شده و حتی برخی طرح‌ها متوقف شود.
- اخیرا خبرهایی مبنی بر تأمین اعتبار اجرای 7طرح فولادی توسط چینی‌ها مطرح شده، این توافق‌ها در چه مرحله‌ای است؟
مذاکرات لازم برای تأمین اعتبار اجرای 7طرح فولادی با شرکای چینی صورت گرفته و اکنون نخستین ال‌سی طرح‌های هفت‌گانه فولادی در بانک صنعت و معدن برای طرح فولاد سفیددشت باز‌شده و به‌زودی گشایش اعتبار طرح فولاد نیریز در بانک سپه اجرایی می‌شود و در آینده نزدیک برای بقیه این طرح‌ها نیز گشایش اعتبار صورت می‌گیرد. این طرح‌ها در استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، آذربایجان‌شرقی، کرمان و فارس قرار داشته و از 2 بخش آهن اسفنجی و فولادسازی تشکیل می‌شود. با مذاکراتی که از چندی پیش با مدیر گروه فولاد ام.سی.سی چین صورت گرفته فرایند تأمین مالی طرح‌های استانی فولاد هموار شده و این شرکت به‌عنوان تأمین‌کننده مالی 7طرح فولادی همکاری‌های خود با ایران را از سرگرفته است، به‌نحوی که با گذشت حدود 3هفته از انعقاد قرارداد تأمین مالی این طرح‌ها، توانسته‌ایم با تخفیف مناسبی این قرارداد را اجرا کنیم. همچنین توافق کرده‌ایم تا همکاری با این سرمایه‌گذار چینی تنها به تأمین مالی طرح‌های استانی فولاد محدود نشده و این شرکت در طرح‌های دیگر بخش معدن و صنایع معدنی ایران مشارکت و سرمایه‌گذاری داشته باشد. در واقع این توافق گام نخست برای تزریق منابع مالی راه‌اندازی بخش آهن اسفنجی است و با کمک بانک صنعت و معدن، نخستین گشایش اعتبار برای مراحل نهایی طرح فولاد سفیددشت در استان چهارمحال و بختیاری انجام شده است.
- آیا این سرمایه‌گذاری از محل دارایی‌های بلوکه شده کشورمان در چین صورت گرفته است؟
در شرایط کنونی نمی‌توان کم‌و‌کیف و جزئیات سرمایه‌گذاری چینی‌ها در 7طرح فولادی را به‌دلیل فشار احتمالی کشورهای غربی به سرمایه‌گذاران چینی اعلام کرد.
- علاوه بر چینی‌ها چه کشورهای دیگری در تأمین سرمایه موردنیاز صنایع معدنی کشورمان مشارکت خواهند داشت؟
با آغاز به‌کار دولت یازدهم و متعاقب آن توافق ژنو، اکنون پای بسیاری از شرکت‌هایی که پیش از این به ایران نیامده یا برای سرمایه‌گذاری با پوشش طرف ایرانی و پیمانکاران وارد عمل می‌شدند، به کشورمان باز شده است. اجرای طرح الکترود گرافیتی اردکان و سرب و روی مهدی‌آباد ازجمله طرح‌هایی است که با مشارکت شرکت‌های اتریشی، ایتالیایی و آلمانی مدنظر قرار گرفته است. همچنین مذاکراتی با مدیران شرکت‌های بزرگ آلمانی برای حضور در صنایع فولاد کشورمان صورت گرفته که اخیرا یکی از این شرکت‌ها به کشورمان وارد شده است.
تأمین سرمایه پروژه‌های نیمه‌تمام معادن و صنایع معدنی
پیشنهاد داده‌ایم که مبلغ 5میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی به ایمیدرو وام داده شود تا در کنار جذب 5تا 10میلیارد دلار سرمایه از محل مشارکت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، بتوانیم در آینده نزدیک جهشی را در اجرای مشارکتی پروژه‌های نیمه‌تمام معادن و صنایع معدنی شاهد باشیم، همچنین اعتبار درنظر گرفته شده برای سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در بودجه سال آینده بیش از 127میلیارد ریال برای بخش زیرساخت‌های صنعتی و معدنی، ایجاد و توسعه صنایع و اکتشاف و راه‌اندازی معادن است. در واقع عمده اعتبار برآوردشده برای سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در بودجه 93مربوط به بخش برنامه اکتشاف و راه‌اندازی معادن به میزان بیش از 106میلیارد ریال است. همچنین تلاش می‌کنیم تا با گرفتن حق انتفاع و بهره‌برداری از معادن و بالابردن ضریب تولید معادنی که اکنون در اختیار داریم، بتوانیم درآمدی بر شروع مجدد و اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام کنونی یا آغاز طرح‌ها به‌ویژه در حوزه اکتشافات معدنی به دست آوریم در نظر داریم تا در حوزه اکتشافات معدنی طرح‌های وسیعی را در آینده نزدیک اجرا کنیم تا میزان استخراج از معادن و تولید محصولات معدنی افزایش یابد.
