مدیران شهر اما به تناسب رویکرد علم محور و انسانی که سال‌های اخیر در تهران اتخاذ شده، تلاش می‌کنند رویه‌ای علمی برای حل مشکلات ترافیکی در پیش گیرند. هوشمندسازی کنترل ترافیک مهم‌ترین اقدام در این زمینه محسوب می‌شود که کمیت حضور در تقاطع‌ها و معابر را کاهش و کیفیت نظارت بر رفتار ترافیکی شهر را افزایش می‌دهد. همایون فتاحی، مدیر مرکز کنترل ترافیک تهران از آن دسته مدیرانی است که با اتکا به فعالیت‌های اخیر شهری، تلاش کرد در مصاحبه پیش رو، مدلی از نظارت،کنترل و پایش هوشمند شهر ارائه دهد. این گفت‌وگو در شرایطی صورت گرفت که ترافیک روزهای نخست مهرماه به پایان رسیده و شرایط برای یک حملونقل پایدار و کم ترافیک در پایتخت فراهم شده است.
- در روزهای اخیر مردم تهران باویژه‌‌ترین روزهای ترافیکی سال روبه‌رو بودند. شما در مرکز کنترل ترافیک این شرایط را چگونه رصد کردید؟
ما در شرایطی وارد فصل آموزش و تحصیل شدیم که مرکز کنترل ترافیک نیز همپای بسیاری از نهادهای شهری در آماده‌باش کامل بود. تمام تجهیزات کنترل هوشمند پایتخت در ماه‌های اخیر مورد بازبینی کامل قرار گرفتند و ما با ظرفیت کامل به استقبال مهرماه رفتیم و در کوتاه‌ترین زمان معضل‌های ترافیکی را برای حل به مسئولان ترافیکی اطلاع دادیم. البته خوشبختانه افزایش بار طبیعی بود و شاهد مشکل خاصی در روز اول مهردر خیابان‌های پایتخت نبودیم. تنها 4 تصادف مهم در پایتخت صورت گرفت که یک دستگاه مینی‌بوس در اتوبان شهید صیاد‌شیرازی خروجی رسالت واژگون و منجر به فوت راننده شد. همچنین واژگونی یک خودروی 206 در بزرگراه امام‌علی(ع)، واژگونی یک پراید در بزرگراه نیایش، برخورد 3 دستگاه خودرو در پل‌سید‌خندان و تصادفی در خیابان شهید چمران مهم‌ترین حوادث روز نخست پاییز بودند که در مقایسه با سال قبل بسیار روز آرام و کم حادثه‌ای محسوب می‌شود.
اما آمارها نشان از افزایش ترددها و ترافیک در شهر دارد. به گفته مسئولان ترافیک در مهر امسال حدود 30درصد نسبت به روزهای پیش از آن افزایش داشته است.
همینطور است. ترافیک در هفته نخست مهرماه امسال نسبت به هفته پیش از آن 24درصد و در کل مهرماه نسبت به شهریور ماه ترافیک پایتخت حدود 21درصد افزایش داشته است. همچنین براساس آمارهای مرکز کنترل ترافیک شهرداری تهران در بین روزهای هفته در مهرماه، یکشنبه‌ها بیشترین ترافیک و پنجشنبه‌ها بیشترین حجم تصادفات در شهر مشاهده شده است. از نظر ساعت نیز بیشترین تصادفات بین ساعت 15 تا 17 و بیشترین حجم ترافیک بین ساعت 17 تا 18 مشاهده شده که در این مدت نیمی از وقایع ثبت شده در مرکز کنترل ترافیک مربوط به نقص فنی خودروهای شخصی بوده است.
- مرکز کنترل ترافیک چه نسخه‌ای برای ترافیک مهر 92 پیچید و چه راهکاری برای رفع کانون‌های ترافیکی تهران ارائه کرد؟
نظارت، کارکرد اصلی ما در مرکز کنترل ترافیک است اما پس از نظارت، اجرا به حوزه اختیارات پلیس راهنمایی و رانندگی و معاونت حملونقل و ترافیک سپرده می‌شود. کار در مرکز کنترل ترافیک براساس تجربه‌هایی صورت می‌گیرد که همه روزه در دوربین‌های شهری، مقابل چشم‌مان رقم می‌خورد. بر این اساس نقاط حادثه‌خیز و نقاطی که بیشترین تصادفات را طی سال گذشته داشته‌اند، شناسایی شد تا با تمام امکانات و توان در ایام مهرماه ترافیک شهر را تحت نظارت و مدیریت داشته باشیم. همچنین هماهنگی‌های لازم با نهادها و سازمان‌هایی که در مدیریت ترافیک دخیل هستند صورت گرفت تا همه‌‌چیز برای تسهیل ترددها در شهر صورت گیرد. بدین‌ترتیب هر حادثه‌ای که در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر صورت گیرد، به‌صورت معمول عامل ترافیک سنگین می‌شود. یک تصادف پهلو به پهلوی ساده در یک بزرگراه می‌تواند زمان بسیار زیادی را از شهروندان ما بگیرد. وظیفه ما در مرکز این است که با هماهنگی‌های صورت گرفته با اورژانس، آتش‌نشانی و پلیس راهور نسبت به رفع مشکل و مدیریت حادثه از راه دور اقدام کنیم.
- چندی پیش اعلام شد که هزار‌دوربین کنترل معابر شهری را بر عهده دارند که با 700کیلومتر فیبر نوری به یکدیگر متصل شده و شبکه نظارت ترافیکی را تشکیل می‌دهند. آیا این دوربین‌ها برای اداره عبور مردم در شهر کافی است؟
با توجه به دیدی که این دوربین‌ها از شهر در اختیار ما قرار می‌دهند، هدایت ترافیک، شدنی است. دوربین‌های کنترل طرح ترافیک، دوربین‌های ثبت سرعت بزرگراهی و کنترل چراغ قرمز نیز در شبکه ما قابل رصد هستند تا حلقه مدیریت عبور و مرور در شهر تکمیل شود. از طرفی ستاد استقبال از مهرماه نیز با حضور نمایندگان تمام ارگان‌های مسئول و تاثیر‌گذار بر مدیریت ترافیک مانند نمایندگان آموزش و پرورش، آتش‌نشانی، پلیس راهور، اورژانس و... از روز نخست مهر در مرکز کنترل ترافیک شهر تهران مستقر شد. علاوه بر مرکز کنترل ترافیک مرکزی، 5 مرکز کنترل ترافیک محلی و ۳ مرکز کنترل ترافیک تونل‌های توحید، رسالت و نیایش در آماده‌باش کامل قرار دارند تا با تمام ظرفیت و امکانات نظارت و مدیریت بر ترافیک شهر امکان‌پذیر شود. امکانات خود مرکز کنترل ترافیک شهر تهران نیز درخور توجه است. در مرکز ما ۱۶۰اپراتور به‌صورت شبانه‌روزی وضعیت ترافیک شهر را تحت نظارت و کنترل دارند تا درصورت بروز هرگونه حادثه یا تصادف ضمن اعزام سریع گروه‌های امدادی با همکاری پلیس راهور از انسداد معابر و بروز مشکلات دیگر جلوگیری شود. بحث اصلی ما این است که بدون سامانه‌های هوشمند نمی‌توان شهر را اداره کرد.
- تهرانی که شما از پشت دوربین‌های شهری و تلویزیون‌های پخش مستقیم می‌بینید، برای رفع ترافیک به چه تجهیزات و امکانات دیگری نیاز دارد؟
برخورد هوشمندانه با رویدادهای ترافیکی شهر مهم‌ترین هدف تشکیل مرکز کنترل ترافیک و تجهیزات گسترده آن در شهر بوده است. ما همان اندازه که به کنترل مکانیکی ترافیک پایبندیم، کنترل نرم‌افزاری و ارائه اطلاعات ترافیکی به مردم را نیز سرلوحه کار قرار داده‌ایم. پایگاه اطلاع رسانی وضعیت ترافیک ما امروز در بیشتر تلفن‌های همراه و رایانه‌ها رصد می‌شود تا مردم از وضع ترافیک در لحظه مطلع شوند. این نقشه تا چندی پیش گرافیکی و براساس مدل تهران طراحی شده بود اما امروز با جزئیات بیشتر روی اطلاعات GIS ارائه می‌شود. این نقشه معابر دارای ترافیک سنگین را قرمز رنگ، معابر دارای ترافیک روان را زرد رنگ و معابر باز را سبز رنگ به مردم اطلاع‌رسانی می‌کنند که اطلاعات آنها همسو با تلویزیون‌های ترافیک شهری است. از سویی مردم هر 15دقیقه یک‌بار توسط رادیو تهران و استودیو صدای شهر که در مجاورت مرکز کنترل قرار دارد، از شرایط ترافیکی معابر مطلع می‌شوند.
- آیا این امکانات برای ترافیک سال‌های پیش روی تهران نیز کافی است؟ شبکه کنترل نیاز به تجهیز بیشتری ندارد؟
اگر بتوانیم سامانه‌های حمل‌ونقلی پایتخت را به‌طور کامل هوشمند کنیم، بی‌تردید عبور و مرور سبک‌تر و راحت‌تری در شهر صورت می‌پذیرد. زیرساخت‌های شهری این روزها به‌شدت به هوشمندسازی نیاز دارد. اتوبوسرانی، تاکسیرانی و مترو به‌عنوان سه ضلع مثلث تردد در تهران باید ساز و کار هوشمند اطلاع‌رسانی به شهروندان ارائه دهند تا ترددها در شهر با برنامه‌ریزی بیشتری صورت گیرد. در ماه‌های اخیر بحث عبور از چراغ قرمز به سرعت سازوکار هوشمند پیدا کرده و به‌زودی همه معابر شهر به سامانه هوشمند ثبت تخلف عبور از چراغ قرمز مجهز می‌شوند.
- اجرای این سیستم هم‌اکنون در چه وضعی قرار دارد؟
از ابتدای سال‌جاری تاکنون 90تقاطع پایتخت به دوربین‌های ثبت تخلفات عبور از چراغ قرمز مجهز شده‌اند. حدود 30تقاطع دیگر نیز در 2ماه و نیم آینده به این سیستم مجهز می‌شوند تا تعداد تقاطع‌های مجهز به دوربین‌های ثبت تخلفات به بیش از 90تقاطع برسد. تقاطع‌های شهر تهران براساس حجم تردد خودروها، تردد عابران پیاده و اهمیت در ترددهای شهر، در اولویت تجهیز به این سیستم قرار گرفته‌اند و خوشبختانه این سیستم درتقاطع‌های مناطق 22گانه تهران به کارگیری شده است.
- اگر قرار باشد به‌عنوان یک شهروند تهرانی، از مسئول کنترل ترافیک تهران سؤالی پرسیده شود، بی‌شک علت ترافیک در تهران است. این سؤالی است که پاسخ آن را شما بهتر از هر کسی می‌بینید و می‌دانید.
خرابی خودرو مهم‌ترین عامل ترافیک در معابر است و امروز عامل 25 درصد ترافیک‌های شهری است. همچنین تصادفات خسارتی هم حدود 25 درصد ترافیک‌های سنگین تهران را رقم می‌زند که این دو به تنهایی ریشه نیمی از ترافیک پایتخت هستند. یک خرابی خودرو می‌تواند صفی به طول کیلومترها ایجاد و به راحتی زمان با ارزش مردم را از آنان سلب کند. تصادفات خسارتی هم به‌علت کنار نرفتن خودروها از صحنه تصادف باعث بسیاری از ترافیک‌های زمانبر می‌شود.
اختصاص 83 میلیارد تومان برای توسعه سیستم‌های هوشمند تهران
در بودجه سال 92 حوزه حملونقل و ترافیک شهرداری تهران، 83میلیارد تومان به توسعه سیستم‌های هوشمند اختصاص یافته است. توسعه سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک، پس از توسعه حمل و نقل عمومی جزو اولویت‌های اصلی حوزه حمل و نقل در سال جاری است و سهم قابل توجهی از بودجه این بخش را به خود اختصاص داده است. توسعه سیستم‌های نظارت تصویری، توسعه سیستم ثبت تخلفات عبور از چراغ قرمز، توسعه دوربین‌های ثبت تخلفات سرعت و توسعه شبکه فیبر‌نوری از مهم ترین اقداماتی است که برای توسعه سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک در دستورکار قرار گرفته است. همچنین تجهیز خروجی‌های محدوده طرح ترافیک به دوربین‌های ثبت تخلفات و توسعه سیستم بلیت الکترونیک از دیگر اقداماتی است که به‌دنبال توسعه هوشمندسازی در دست اجرا قرار دارد. بر این اساس، مدیریت شهری به وسعت و با جمعیت تهران، بدون به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند امکان‌پذیر نیست و از این رو مدیریت شهری طی سال‌های گذشته توسعه سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک را جزو اصلی‌ترین اقدامات خود قرار داده است.
