فوتبال روی میز ناهارخوری

پیش از این هم بوده؛ یعنی از دهة 30 قرن بیستم. «آلخاندرو کامپوس رامیرز» که آن موقع حدود 15 سال داشت، به خاطر علاقه زیادش به ورزش فوتبال و پینگ‌پنگ، بازی‌ای را طراحی کرد که مثل پینگ‌پنگ با دست انجام می‌شد و در عین حال آدمک‌هایی داشت که همگی فوتبالیست بودند!

این ورزش، فوتبال دستی نام گرفت و به سرعت در سرتاسر جهان فراگیر شد؛ به طوری که در اغلب کلوپ‌های ورزشی، حداقل یک میز فوتبال دستی قرار داشت که خوره‌های این بازی دور آن جمع می‌شدند.

رامیرز اسپانیایی که برای تفریح خودش چنین میزی را ساخته بود، هرگز فکر نمی‌کرد فوتبال دستی 70 سال بعد به عنوان یک تفریح پرطرفدار برای نوجوانان و جوانان درآمده باشد.

این مخترع اسپانیایی البته حسرت به دل نماند و در سال 2002، هنگامی که فدراسیون جام جهانی فوتبال دستی با نام ITSF توی فرانسه تأسیس شد، هنوز زنده بود. 2 سال بعد از تأسیس این فدراسیون، فوتبال دستی ایران هم به عضویت ITSF درآمد. الان ایران یکی از 53 عضو فدراسیون جهانی فوتبال دستی است.

«مگر می‌شود فوتبال دستی هم انجمن و فدراسیون داشته باشد؟!» برای خیلی از جماعت ایرانی که فوتبال دستی بخشی از خاطرات کودکی‌شان را تشکیل می‌دهد، عجیب است که این ورزش صاحب تشکیلات شده باشد.

فوتبال دستی البته هنوز هم دارای تشکیلاتی به آن شکل نیست؛ فقط کافی است یک بار به باشگاه ایرانیان توی مجیدیه بروید تا امکانات ابتدایی این ورزش را از نزدیک ببینید. تمام دارایی‌ انجمن فوتبال دستی، همین یک باشگاه کوچک است.

تمامی تصمیمات انجمن نیز توی یک دفتر کوچک گرفته می‌شود. حسن شجاعی، رئیس این انجمن، معتقد است فوتبال دستی، ورزش کم هزینه‌ای است: «با تحقیقات انجام شده متوجه شدیم فوتبال دستی طرفداران زیادی دارد. فکر می‌کنم در آینده‌ای نزدیک بتواند به یک ورزش مدال‌آور در کشور تبدیل شود. به نظر من، پتانسیل‌اش را دارد».

انجمن فوتبال دستی، زیر نظر فدراسیون همگانی اداره می‌شود و خانواده کوچک فوتبال دستی، ‌چشم  به وعده وعیدهای این فدراسیون دوخته‌اند.

یکی از ضعف‌های آنها، نداشتن یک لیگ مستقل است. اگر قرار است مسابقاتی هم برگزار شود، استانی است. نایب رئیس انجمن فوتبال دستی البته از احتمال برگزاری اولین مسابقات کشوری در شهریور ماه خبر می‌دهد.

به گفته باقر شاهین‌مهر، مذاکراتی با فدراسیون همگانی شده و آنها هم قول‌هایی به این انجمن داده‌اند. البته هنوز قطعی نشده و او ادامه می‌دهد:‌ «ما که خیلی امیدوار هستیم. چون اغلب استان‌ها آمادگی‌شان را برای حضور  در مسابقات نشان داده‌اند. از این لحاظ فکر نمی‌کنم مشکلی داشته باشیم. بیشتر هیأت‌های استان‌ها مسابقات فوتبال دستی برگزار کرده‌اند و با هماهنگی می‌شود یک لیگ خوب کشوری برگزار کرد».

این انجمن برنامه دیگری هم دارد؛ آنها به خاطر استقبال مناسب خانم‌ها از این رشته، لیگ فوتبال دستی بانوان را هم در دستور کار قرار داده‌اند. این پروژه فعلا اجرایی نیست.

شاهین‌مهر در این باره می‌گوید: «الان تعداد زیادی از خانم‌ها، در یکی دیگر از سالن‌های باشگاه ایرانیان تمرین می‌کنند. البته آنها نسبت به مردان ضعیف‌تر هستند ولی ما تلاش می‌کنیم فوتبال دستی بانوان هم، پا به پای مردان پیش برود».

اولین حضور خارجی

همین که فدراسیون جهانی اعلام کرد که در فوتبال‌دستی ایران هم می‌تواند در مسابقات جهانی فرانسه شرکت کند، مسئولان انجمن هم به هوش آمدند. قبل از آن مسابقات فوتبال دستی به طور پراکنده در مجموعه‌های خیلی کوچک انجام می‌شد اما این خبر کافی بود تا مسئولان انجمن به فکر منسجم کردن این رشته بیفتند.

آنها از هیأت‌های استان‌ها خواستند تا بهترین‌هایشان را برای مسابقات انتخابی به انجمن معرفی کنند. به این ترتیب 5 ورزشکار از تهران، 4 تا از آذربایجان غربی و از شهرهای قم، اصفهان، همدان، مازندران و کردستان هر کدام 2 نفر و یک ورزشکار نیز از مشهد به مسابقات انتخابی ارومیه دعوت شدند.

این 21 بازیکن از 29 تا 31 فروردین ماه با هم رقابت کردند تا 5 ورزشکار برتر این رشته معرفی شوند. این نفرات بلافاصله به اردو رفتند تا اولین اردوی تیم ملی فوتبال دستی تشکیل شود. مهم‌ترین نکته‌ای که در هفته اول تمرینات دیده شد، بی‌تجربه بودن بازیکنان بود.

شاهین‌مهر، نایب رئیس انجمن که بعد از تشکیل تیم ملی به عنوان سرمربی این تیم انتخاب شد، ‌در این باره می‌گوید: «اغلب بازیکنان تنها توی کلوپ‌ها فوتبال دستی بازی کرده بودند. برای همین نمی‌شد تنها به این مسئله اکتفا کرد. آنها باید در حد و اندازه‌های یک ملی‌پوش، فوتبال دستی بازی کنند».

به همین دلیل بود که وقتی فدراسیون امارات از تیم ایران دعوت کرد که در تورنمنت بین‌المللی این کشور شرکت کند، انجمن فوتبال دستی بلافاصله پذیرفت. در این مسابقات، 100 ورزشکار در قالب 25 تیم حضور داشتند. این تورنمنت در آسیا جزء تورنمنت‌های درجه A به حساب می‌آید و جالب این است که تیم ملی به عنوان اولین تیم ایرانی به این تورنمنت خارجی رفت. قبل از رفتن، دغدغه مربیان، میزهای این تورنمنت بود.

 استانداردترین میزهای این بازی را 5 شرکت معتبر دنیا می‌سازند. وارد کردن هر میز یک میلیون و 300 هزار تومان هزینه دارد؛ هزینه‌ای بالا برای انجمن فوتبال دستی که سبب شد آنها از میزهای مشابه استفاده کنند.

این میزها که در ایران تولید می‌شود، 300 هزار تومان قیمت دارد.  تیم ملی، هفته پیش در حالی به این تورنمنت رفت که تک‌تک بازیکنان امیدوار بودند با میزهای مسابقات مشکلی نداشته باشند.

شاهین‌مهر می‌گوید: «به همین دلیل 2 روز زودتر به امارات رفتیم».

بچه‌های تهران

هر 5 نفر تهرانی هستند. به گفته مسئولان انجمن فوتبال دستی، ظاهرا ورزشکاران تهرانی آماده‌تر هستند. عبدالله ذوالفقاری، بزرگ این تیم به حساب می‌آید. 42سال دارد و کاپیتان است. بنابراین بی‌دلیل نیست که 4 بازیکن دیگر تیم ملی از ذوالفقاری حساب ببرند. خودش می‌گوید: «ماشاءالله بچه‌های خوبی هستند. الان مدت زیادی است که توی اردو هستیم. برای همین بچه‌ها با هم خیلی صمیمی شده‌اند. همدیگر را درک می‌کنند».

رضا فرمانی،‌نقطه مقابل کاپیتان است. این بازیکن با 27 سال سن، جوان‌ترین عضو گروه است. توی اردو معمولا کمتر از بقیه حرف می‌زند. او کارمند یکی از کانون‌های فرهنگی ورود به دانشگاه است.

 16 سال پیش فوتبال دستی را شروع کرده و هیچ‌گاه فکر نمی‌کرده این ورزش اینقدر پا بگیرد که روزی بتواند به عنوان یکی از اعضای تیم ملی در تمرینات این تیم شرکت کند: «البته از بچگی خیلی تلاش می‌کردم. چند سال پیش توی مسابقات قهرمانی تهران مقام آوردم. بازی‌های انتخابی تیم ملی هم خیلی سخت بود. توی مسابقات استرس داشتم. اما خدا را شکر، ‌الان عضو تیم ملی هستم».

اما بامزه‌ترین فرد گروه، مرتضی دویران است؛ بچه غرب تهران که از وقتی به تیم ملی دعوت شده، اغلب اوقات در شرق تهران به‌سر می‌برد. دویران الان مدت‌هاست که نمی‌تواند سری به آژانس بزند. آخر او راننده آژانس است و تمرینات تیم ملی وقتش را حسابی گرفته. ذوالفقاری هم با این بازیکن همکار است. دویران البته خیلی نگران این وضعیت نیست: «آخر چاره‌ای نداریم. به هر حال ملی‌پوش بودن این گرفتاری‌ها را هم دارد».

او درباره بازی فوتبال دستی حرف‌های جالبی می‌زند. ابتدا سعی می‌کند با گفتن اینکه فوتبال‌دستی اعتیادآور است، ضدتبلیغ کند. اما در ادامه می‌گوید: «از بس که این ورزش جذاب و شیرین است، حتی آدم‌هایی که تازه فوتبال دستی را شروع کرده‌اند، روزی 3-2 ساعت بازی می‌کنند. شاید در ایران خیلی‌ها فوتبال دستی بازی کرده‌اند ولی این ورزش هنوز جا نیفتاده. حالا تصور کنید چند سال دیگر این ورزش فراگیر شود. آن‌وقت به جذابیت فوتبال دستی پی می‌برید».

به غیر از اینها 2 بازیکن دیگر هم در اردو حضور دارند؛ بهبود موسوی جانباز است و 7 سال هم در اسارت بوده. جالب اینکه او قبلا باشگاه بیلیارد داشته و الان کارمند است. در بازی، سرعت بالایی دارد. مهدی صفایی هم یکی از بهترین‌های این رشته محسوب می‌شود.  این 5 نفر از ابتدای اردیبهشت ماه به اردو رفتند.

این اردو تا شهریور ماه ادامه دارد. سپس این تیم به مسابقات جهانی فرانسه اعزام می‌شود. تورنمنت امارات، تنها اردوی خارجی تیم ملی بود. ملی‌پوشان اغلب اوقات در باشگاه ایرانیان تمرین می‌کنند. تمرینات فوتبال دستی مثل فوتبال نیست و از 4 ساعت شروع می‌شود. فرمانی می‌گوید: «از 5-4 ساعت شروع می‌کنیم تا 8 ساعت در روز. بعضی وقت‌ها 10 ساعت هم تمرین می‌کنیم. البته عادی است».

با این وجود، دویران معتقد است این بازی فشار زیادی به ذهن می‌آورد. همین موضوع باعث می‌شود بازیکن انرژی زیادی مصرف کند: «بعضی‌ها فکر می‌کنند این بازی یک سرگرمی بیشتر نیست، اما موضوع رقابت که پیش می‌آید، حساسیت بازی بالا می‌رود و بازیکنان حسابی عرق می‌ریزند. باید حواس بازیکن جمع باشد و سرعت زیادی داشته باشد. این بازی قدرت تصمیم‌‌گیری بازیکن را بالا می‌برد».

بدون تجربه، با امید

بچه‌های فوتبال دستی برای حضور در مسابقات جهانی استرس دارند؛ چون تیم‌های شرکت‌کننده برای تیم ملی ناشناخته هستند. سرمربی این تیم می‌گوید: «شناخت کمی از تیم‌های فرانسه و اسپانیا داریم. آن هم به دلیل اینکه تیم‌های شناخته شده‌ای در جهان هستند. در این رشته ادعای زیادی دارند و نباید آنها را دست کم گرفت».

البته تیم ملی هم برای حریفان تیم ناشناخته‌ای است و به گفته شاهین‌مهر این موضوع هم می‌تواند برای حریفان دردسرساز شود.  جدا از اینها هر 5 بازیکن در مسابقهWه (2نفره) ضعیف هستند. مسئولان انجمن دلیل این موضوع را در نبود لیگ و مسابقات مداوم فوتبال دستی عنوان می‌کنند.

فرمانی در فوروارد و هافبک میله بسیار خوب است و  در بازی‌های انفرادی جزو بهترین‌هاست اما برای بازی 2نفره مناسب نیست:‌ «آخر همه بچه‌هایی که از بچگی بازی کرده‌اند، با بازی 2 نفره آشنا نیستند؛ من هم همین طور. از وقتی آمدم اردو، W بازی می‌کنم. به هر حال این یک ضعف است و باید برطرف شود».

اما با تلاش مربیان، این تیم الان یک زوج خوب دارد؛ موسوی فوروارد است و یک جلوزن به حساب می‌آید و کمی عقب‌تر نیز ذوالفقاری میله مدافعان و گلر را در اختیار دارد.

شاهین‌مهر می‌گوید: «ذوالفقاری بک خوبی است. تجربه زیادی هم دارد. امید ما  در مسابقات جهانی است. در ضمن توی بازی‌های یک نفره، صفایی بک خوبی دارد و روی او هم حساب زیادی کرده‌ایم. البته سعی می‌کنیم همه بچه‌ها را تا شهریور ماه به آمادگی کامل برسانیم».

با همه اینها، بازیکنان امید زیادی برای گرفتن مدال دارند. کاپیتان تیم ملی در یک جمله می‌گوید:‌ «مطمئن باشید توی فرانسه مدال می‌آوریم».

فوتبال یا پینگ‌پنگ؟

رامیرز قبل از مرگ، در سن 85 سالگی با رادیو مصاحبه کرده و گفته بود: «من وقتی داشتم میز فوتبال دستی را می‌ساختم بیشتر تحت تأثیر پینگ‌پنگ بودم تا فوتبال».

ظاهرا مرد اسپانیایی دیگر نمی‌دانست که علاقه‌مندان این رشته، اغلب طرفداران فوتبال هستند. این از گفته‌های ملی‌پوشان فوتبال‌دستی پیداست. همه بازیکنان قبل از اینکه به فوتبال دستی روی بیاورند، فوتبال بازی می‌کرده‌اند.

جالب اینکه یکی از دلایلی که باعث شده این 5 ملی‌پوش این بازی را ادامه بدهند، فوتبال است. مرتضی دویران درباره این موضوع به نکات جالبی اشاره می‌کند: «فوتبال دستی کمک می‌کند که در فوتبال تکنیک جدیدی را رو کنیم.

چون بازی با آدمک‌ها راحت‌تر به نظر می‌رسد. ممکن است در فوتبال دستی حرکاتی انجام بدهیم که تا حالا در فوتبال انجام نداده باشیم، برای همین سعی می‌کنیم این تکنیک را در بازی فوتبال هم اجرا کنیم». البته این حرکات گاهی روی چمن فوتبال عملی نیست: «... اما همین که می‌شود برخی حرکات و تکنیک‌ها را روی چمن پیاده کرد، خودش کلی است». با این وجود بازی فوتبال دستی را آسان‌تر از فوتبال می‌دانند.

 این البته به اجزای تشکیل‌کننده فوتبال دستی برمی‌گردد؛ میله، دسته میله، آدمک و توپ تمام اجزای فوتبال دستی است که یک بازیکن با آن سر و کار دارد. اما این بازی روی میزی قرار می‌گیرد که 70 سانتی‌متر عرض دارد و 120 سانت طول.

در ضمن ارتفاع میز 90سانت است. جالب اینکه تعداد آدمک‌ها 22تاست؛ درست به تعداد بازیکنان در یک زمین فوتبال. نایب رئیس انجمن فوتبال دستی می‌گوید: «اندازه میزها در ایران کاملا استاندارد است. اما ماکت کف زمین فوتبال دستی متفاوت است. «تورنادو» و «بونزینی»، 2 مارک بسیار مناسبی هستند که در مسابقات بین‌المللی و مهم این ماکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ یعنی در مسابقات جهانی فرانسه روی این میزها مسابقه می‌دهند».

به غیر از این 2 مارک، 3 مارک معتبر دیگر در دنیا وجود دارد که نایب‌رئیس انجمن فوتبال دستی تنها نام یکی از آنها را به یاد می‌آورد؛ «کارلندو». دسترسی به این میزها آسان نیست. تنها در‌صورتی این میزها به ایران وارد می‌شود که فدراسیون ورزش همگانی، بودجه‌ای را در اختیار انجمن فوتبال دستی بگذارد.

پول تو فوتبال دستی است

بچه‌های تیم ملی هنوز از این بازی به پولی نرسیده‌اند. آنها نه تنها  سود نکرده‌اند که ضرر هم کرده‌اند! جدا از اینکه این بازیکنان با حضور در اردوی تیم ملی از کار و زندگی افتاده‌اند، هزینه سفر به دبی را هم پرداخت کرده‌اند. نایب‌رئیس انجمن فوتبال دستی معتقد است هر ورزش نوپایی در شروع کارش با چنین مشکلاتی روبه‌رو بوده اما بعد ممکن است این ورزش سودآور هم شود.

این البته مانده به فعالیت این انجمن و نتایج قابل قبول ملی‌پوشان در مسابقات برون‌مرزی. آن‌وقت فدراسیون همگانی هم نگاه ویژه‌ای به این مجموعه خواهد کرد. این فدراسیون قبلا قول‌هایی به تیم فوتبال دستی داده است. در ضمن هر 5 ملی‌پوش ادعا می‌کنند که فوتبال دستی به‌زودی به یکی از مدال‌آورترین ورزش‌های ایران تبدیل می‌شود. پس نباید خیلی منتظر ماند؛ بچه‌های فوتبال دستی به زودی پولدار می‌شوند!

روزی 3 ساعت علیه آلزایمر

کمیته ملی المپیک، ورزش فوتبال دستی را به مردم توصیه می‌کند. این کمیته به تازگی کتابی از این رشته ترجمه کرده است که در آن نکات جالبی دیده می‌شود. نکته مهم این کتاب، به جلوگیری از بیماری آلزایمر برمی‌گردد؛ به این ترتیب که اگر هر فردی روزی 3 ساعت فوتبال‌دستی بازی کند، به این بیماری مبتلا نمی‌شود. بنابراین سعی کنید به فوتبال دستی رو بیاورید؛ حتی اگر شده روزی 3 ساعت!

فوتبال دستی خیلی کوتاه

بازی فوتبال دستی مثل بازی در کلوب‌های ورزشی نیست و برای خودش قوانینی دارد. این بازی در 3 ست 15 دقیقه‌ای برگزار می‌شود. بین هر ست بازیکن فرصت دارد 5 دقیقه استراحت کند.

این بازی بیشتر از 10 گل ندارد. هر ورزشکار که بتواند این تعداد گل را در یک مسابقه بزند، بازی همان‌جا متوقف می‌شود؛ حتی اگر بازی در ست اول باشد. 2 داور دارد که یکی به تخلفات داخل زمین نظارت دارد و دیگری زمان بازی را در اختیار دارد. مکث طولانی باعث می‌شود که توپ در اختیار حریف قرار بگیرد؛

به این ترتیب که میله مدافعان 15 ثانیه می‌توانند توپ را نگه دارند، درست مثل فورواردها. این امکان برای هافبک‌ها کمتر از 2 پست دیگر است؛ یعنی 10 ثانیه. تیم‌ها می‌توانند در هر مسابقه، 2 تایم استراحت 30 ثانیه‌ای از داور بگیرند.