نعناع فلفلی را بهتر بشناسیم

علی فرضی نژاد کارشناس گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: نعناع فلفلی با نام علمی Menth piperita ازخانواده نعناعیان(Labiatae = Lamiaceae ) بوده و گیاهی است علفی و چند ساله که دارای ساقه‌های چهارگوش و گلهای بنفش روشن که به صورت خوشه‌های مرکب می باشد .

وی با بیان اینکه این گیاه به دلیل وجود اسانس در پیکر رویشی از بویی مطبوع و مزه‌ای خنک و کمی تند برخوردار است ادامه داد: به طور متوسط مقدار اسانس در اندامهای هوایی گیاه ۱ تا 1.5 درصد است .

این کارشناس گیاهان دارویی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس را شامل منتول، منتوفوران، منتون، پیپریتون ، پولگون ، پینن ، سابنین ، سینئول ، متیل استات دانست و گفت: بیشترین مصرف نعناع فلفلی به منظور تهیه اسانس و عرق است.

فرضی نژاد ضد نفخ بودن، ضد دل درد و دل پیچه را از خواص این گیاه برشمرد و تصریح کرد: این گیاه در ترکیب داروهای، ضد باکتری، محلولهای دهان شویه، و نیز در صنایع غذایی، بهداشتی، آرایشی و نوشابه‌سازی به کار برده می‌شود و علاوه بر این از این گیاه در ترکیب داروهای گیاهی تولید شده در کشور از جمله آلتادین، ماسومنت، قطره نعناع، منتاوآلیکوم استفاده شده است.

کارشناس پژوهشی جهاد دانشگاهی استان ایلام نیز در این مورد گفت: این گیاه در مناطقی که دارای زمستانهای ملایم(حداقل دما ۸ - درجه سانتیگراد) و تابستانهای نسبتاً گرم و خاک با PH بین ۵-۸ باشد قابل کشت است.

ابراهیم درویشی با بیان اینکه خاک‌های اسیدی و زهکشی شده برای کشت نعناع فلفلی مناسب هستند ادامه داد: این گیاه زمستان را به صورت رکود به سرمی‌برد و در فصل بهار مجدداً رشد کرده و سرشاخه می‌دهد.

وی با بیان اینکه بهترین روش تکثیر و کاشت این گیاه استفاده از ریزومی است که باید عاری از هرگونه عوامل بیماری‌زای قارچی و باکتریایی باشد ادامه داد: زمان کاشت آن نیز در پائیز و بهار است که کشت پائیزه در مهرماه و کشت بهاره در اردیبهشت ماه انجام می‌گیرد.

این مدرس دانشگاه گفت: قبل از کاشت باید زمین را شخم عمیق زد و با کودهای دامی پوسیده که میزان آن ۴۰ تن در هکتار و کودهای کامل ماکرو با میزان ۵۰۰ کیلوگرم درهکتار زمین را تقویت کرد.

درویشی ادامه داد: تراکم مناسب کاشت در هر هکتار حدود ۷۰هزار بوته است که بوته‌ها باید به فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر و به عمق ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر کشت شوند .

وی با بیان اینکه برای کشت نعناع فلفلی باید از بوته‌هایی که ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۵ برگ دارند و یا ریشه‌های جانبی که ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر طول و ۳ تا ۴ جوانه دارند استفاده می‌شود تاکید کرد:کشت بصورت کرتی برای نعناع فلفلی مناسب است.

این مدرس دانشگاه متوسط عمر مزارع نعناع فلفلی را ۳ تا ۴ سال دانست و گفت: این مزارع نیاز به دوره تناوب ۴ ساله دارد یعنی چهار سال پس از برداشت نهایی می‌توان دوباره در همان زمین نعناع را کشت کرد.

وی از نعناع فلفلی به عنوان گیاهی "آب دوست" نام برد و ادامه داد: بلافاصله پس از کاشت آبیاری صورت می‌گیرد و باتوجه به اینکه ریشه‌های این گیاه سطحی است نیاز به آبیاری با فاصله زمانی کم می‌باشد .

درویشی ادامه داد: در ابتدای رشد گیاه هم باید با علف‌های هرز مبارزه و در طول دوره رشد نیز از کودهای شیمیایی اوره و یا کودهای مرکب مایع به صورت محلول پاشی و یا سرک همراه با آب آبیاری استفاده شود.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در سال می توان ۲ تا ۳ بار محصول را برداشت کرد ادامه داد: چین اول در خرداد و تیر، چین دوم شهریور و چین سوم آذرماه است و برای انجام عملیات برداشت بوته‌ها را از فاصله ۴ تا ۵ سانتیمتری سطح خاک درو می‌کنند که با دست یا ماشین درودگر انجام می‌گیرد و بسته به نیاز بازار مصرف به صورت تر یا خشک به فروش می‌رسد.

وی ادامه داد: میزان تولید محصول این گیاه حدود ۱۲ تا ۲۰ تن سرشاخه تر یا 1 تا 2 تن سرشاخه خشک است که از آن ۳۰ تا ۶۰ کیلوگرم اسانس استحصال می‌شود و میزان اسانس استحصالی در فصول مختلف سال فرق می‌کند به طور مثال در خرداد و تیر ۲ تا ۴ کیلوگرم و در شهریورماه ۱ تا ۲ کیلوگرم به ازاء هرتن سرشاخه تر برداشت می‌شود.

حیدر مفتاحی‌زاده مدیر پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام نیز گفت: نزدیک سه سال است که جهاد دانشگاهی به صورت جدی در زمینه گیاهان دارویی وارد شده است و هم اکنون نتایج تحقیقات را به صورت خدمات به مردم ارائه می‌دهد.

مفتاحی‌زاده با بیان اینکه آمار نشان می‌دهد سطح تولید گیاهان دارویی در استان در سال 1389 صفر بوده است، گفت: در سال گذشته 40 هکتار از اراضی استان زیر کشت گیاهان دارویی رفت و 10 تن برداشت شده است و برآورد می‌شود امسال بالغ بر 100 تن گیاه دارویی برداشت شود.

وی با بیان اینکه هم اکنون 20 هکتار از زمین‌های استان زیر کشت نعناع فلفلی رفته است تصریح کرد: این میزان هکتار مربوط به شهرستان‌های ایوان، مهران و دره شهر است.

مدیر پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد استان ایلام مزیت این محصولات را ارگانیک بودن آنها دانست و گفت: چون مشتریان خرید این محصولات شرکت‌های دارویی معتبر است استفاده از سم و کود در این محصولات بر اساس استاندارد G.C.P است.

مفتاحی‌زاده ادامه داد: هدف ما انجام گرفتن کاشت تا برداشت، بازاریابی و فرآوری در استان است و کارهای انجام گرفته شده در استان در بحث اقتصادی نوید بخش است و می‌تواند در راه تحقق حماسه اقتصادی استان حرکت کند.

مدیر پژوهشی جهاد دانشگاهی ادامه داد: فعالیت‌های انجام گرفته در این نهاد در استان به فعال شدن بخش‌های خصوصی انجامیده است و گام بعدی ما ورود به عرصه صادرات محصولات از مرز مهران است که می‌تواند موجب توسعه استان شود.