18ماه کار طاقت‌فرسا و سرعت کار بالا در سال گذشته میلادی توانست تونل نیایش را در زمره سه تونل برجسته جهان مطرح کند. سایت انجمن بین‌المللی تونل در سال2012 تونل نیایش را به‌عنوان دومین تونل جادهای شهری جهان معرفی کرد و تونل نیایش در رده‌بندی جهانی نیز در مقام شانزدهمین تونل جهان جای گرفت؛ تونلی که خیلی زود به پیش‌رفت و پس گذشت کمتر از 24ماه آمده بهره‌برداری شده است.
تونل نیایش، این سازه مدرن شهری حتی در مقام مقایسه با تونل توحید، یک پروژه خاص محسوب می‌شود؛ فارغ از طول بلند آن که حدود 5/2برابر تونل توحید است، وجود دو‌راهی‌ها و نیز پارکینگ طبقاتی زیرزمینی در کنار این سازه، عظمت خاصی به تونل نیایش بخشیده است. بومی‌سازی روش حفاری اتریشی و به‌کارگیری آن در مراحل ساخت تونل نیایش، یک گام بزرگ رو به جلو در صنعت تونل‌سازی کشور به‌حساب می‌آید. تونل نیایش جزو معدود تونل‌های بلند جادهای دنیاست که در محیط شهری اجرا شده و بدون استفاده از دستگاه حفار TBM رکورد ارزشمند 18ماه برای حفاری و تکمیل بتن‌ریزی را از خود برجای گذاشته است. تونل نیایش مثل بسیاری از تونل‌های جادهای امروزی با دودهانه مجزا از هم ساخته شده و از این حیث از طراحی‌های روز علوم مهندسی تبعیت کرده است.
120تونل جادهای بالای پنج‌کیلومتر
در فهرست تونل‌هایی که در شهرهای مختلف جهان احداث شده تاکنون بیش از 120تونل جادهای در جهان ثبت شده است. منظور از تونل‌های جادهای تونل‌هایی هستند که برای خودروها ساخته شده و این تونل‌ها با تونل‌های ریلی به لحاظ کاربری تفاوت دارد. تونل‌های جادهای خود به دو دسته تونل‌های شهری و تونل‌های بین‌شهری تقسیم می‌شوند. در مجموع از 120تونل جادهای بلند دنیا، کمتر از یک سوم آنها در شهرهای بزرگ و کوچک احداث شده است. در واقع تا سال 2012تونل نیایش یکی از 10تونل برتر شهری دنیا محسوب می‌شد. در لیست بلندبالای تونل‌های جادهای بلند جهان، نروژی‌ها با 28تونل و چینی‌ها با 27تونل رکورددار هستند. بعد از آنها دوکشور اتریش و ژاپن به لحاظ تعداد تونل‌های ساخته شده، در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
33تونل بلند در دست ساخت
با منظورکردن آمار تونل‌های سال 2012میلادی، هم‌اکنون 33تونل جادهای بلند که بالای پنج کیلومتر طول دارند، در سراسر دنیا در دست ساخت است و تونل نیایش یکی از این تونل‌ها به شمار می‌رود. از طرفی باید سال 2012 را «سال تونل‌ها» نامید چرا که در این سال 15تونل بلند جادهای به بهره‌برداری خواهد رسید. چینی‌ها به تنهایی در سال‌جاری میلادی 10تونل از این نوع تونل‌ها را افتتاح می‌کنند؛ بلندترین آنها تونل بائوتاشان به طول 10480 متر است.
تونل نیایش، دومین تونل در سال2012
از بین تونل‌های بلند جادهای که در سال 2012به بهره‌برداری می‌رسند، تونل بائوتاشان چین به لحاظ طول در صدر قراردارد. این تونل دودهانه داشته و بین شهرهای پینگیائو و یوشه قرار دارد. طول تونل‌شمالی 10480متر و طول تونل‌جنوبی 10190متر است. بعداز این تونل، تونل نیایش به طول 10252متر قرار دارد که در مدت زمان 23ماه از شروع عملیات اجرایی، کار احداث آن به طورکلی پایان یافته است. تونل مایازی در منطقه گانشو چین به طول 9007متر سومین تونل بلند جادهای قابل افتتاح در سال‌جاری میلادی است.
هندی‌ها مثل ایرانی‌ها
در قاره آسیا، هندی‌ها نیز مثل ایرانی‌ها اخیرا دست به‌کار شده‌اند و علاوه بر توسعه شبکه بزرگراهی در سال‌های گذشته، میل و رغبت زیادی به ساخت تونل‌های جادهای نشان داده‌اند. دو تونل چنانی ناشری و روهتانگ که اولی 9کیلومتر طول داشته و سال2015 به مرحله بهره‌برداری می‌رسد و دومی با 8900متر طول در سال‌جاری میلادی افتتاح خواهدشد، تجربه‌های جدیدی برای مهندسان شبه‌جزیره به حساب می‌آیند.
فعلا شانزدهم هستیم
اما در بین تونل‌های جادهای ساخته‌شده و بدون احتساب آمار سال2012 تونل نیایش به لحاظ طول، شانزدهمین تونل بلند دنیا به حساب می‌آید. تونل‌های بلندتر از تونل نیایش به شرح ذیل هستند:
1 - تونل لائردال نروژ: این تونل که طولانی‌ترین تونل جادهای جهان به‌حساب می‌آید، روزانه به طور متوسط پذیرای هزار خودرو است. طول تونل 24کیلومتر و 510متر بوده و کار ساخت آن از سال1995 تا 2000به طول انجامید. تا قبل از احداث تونل لائردال، تونل سن‌گوتهارد سوئیس رکورددار تونل‌های جادهای بلند دنیا بود.
2 - تونل ژونگنانشان چین: دومین تونل بلند جادهای دنیا در حال حاضر، مثل تونل نیایش دارای دودهانه مجزا از هم است. طول آن 18هزارو 20متر بوده و در سال2007 عملیات ساخت آن به پایان رسید. پیش‌بینی می‌شود این تونل تا سال‌های سال رکورددار تونل‌های جادهای در کشور چین باشد. هزینه ساخت تونل ژونگنانشان 410میلیون دلار آمریکا به قیمت زمان سال‌های ساخت آن برآورد شده است.
3 - تونل سن گوتهارد سوئیس: در سال1980 تونلی به طول 16918متر در سوئیس افتتاح شد که به مدت 20سال بلندترین تونل جادهای جهان بود. به موجب احداث این تونل، رکورد تونل آرلبرگ اتریش که یک‌سال قبل به بهره‌برداری رسیده بود، خیلی زود شکسته شد. ایتالیایی‌ها شریک کاری این پروژه در کنار سوئیسی‌ها بودند.
4 - تونل آرلبرگ اتریش: طول تونل 13976متر بوده و کار ساخت آن از سال 1974تا 1978به طول انجامید. در آن سال‌ها (بالغ بر 35سال پیش) این پروژه بزرگ حدود 300میلیون یورو خرج روی دست اتریشی‌ها گذاشت.
5 - تونل هسوئهشان تایوان: کار احداث طولانی‌ترین تونل کشور تایوان از سال 1991تا 2006 به طول انجامید. این تونل یکی از طولانی‌ترین تونل‌های جادهای شرق آسیا به حساب آمده و 12942متر طول دارد. تونل هسوئهشان دو دهانه داشته و در مجموع از چهارلاین ترافیکی برخوردار است. صرف زمان 15سال برای ساخت چنین تونلی البته زیاد به‌نظر می‌رسد. این در حالی است که تایوان یکی از کشورهای پیشرو به لحاظ احداث پل، تونل و بزرگراه در آسیا به‌حساب آمده و از حمایت‌های کشور چین به‌طور خاص سود می‌برد.
6 - تونل فرجوس فرانسه: یکی از راه‌های حمل‌ونقلی مسیر ترانزیتی آلپ، همین تونل است که 12895متر طول داشته و در سال1980به بهره‌برداری رسید. فرانسوی‌ها برای ساخت تونل فرجوس، ایتالیایی‌ها را در کنار خود داشتند اما با این حال پروژه مذکور شش سال زمان برد. هزینه اجرای تونل 700میلیون یورو به قیمت سال2005 برآورد شده است.
7 - تونل مایجیشان چین؛ این تونل هم مثل تونل نیایش دودهانه داشته و در سال2009 میلادی به عنوان دومین تونل جادهای بلند چینی‌ها به بهره‌برداری رسید. طول آن 12290متر بوده و نسبت به تونل ژونگنانشان از رکورد زمانی به مراتب بهتری برخوردار است.
8 - تونل مون‌بلان فرانسه: این تونل 11611متری از سال 1965تا سال 1979میلادی بلندترین تونل جادهای دنیا به شمار می‌آمد. کار ساخت آن از سال 1957 آغاز و تا سال1965 به طول انجامید. تونل مون‌بلان در دل کوه‌های آلپ حفرشد و امروز یکی از راه‌های عمده حمل‌ونقلی از فرانسه و ایتالیا به سمت شمال قاره اروپاست.
9 - تونل گودوانگن نروژ: دومین تونل بلند جادهای نروژی‌ها 11428متر طول داشته و در سال 1991میلادی به بهره‌برداری رسید. این تونل بخشی از مسیر بزرگراه‌های بین‌المللی اروپا به‌حساب می‌آید.
10 - تونل بائوجیاشان چین: این تونل 11185متر طول داشته و مثل تونل مایجیشان در سال2009 به بهره‌برداری رسید. تونل بائوجیاشان دودهانه داشته و ازجمله معابر پراستقبال کشور چین است.
11 - تونل فولگه فونا نروژ: در سال 2001میلادی این جاده ملی به طول 11150متر به بهره‌برداری رسید. گفته می‌شود به موجب استفاده از تونل مذکور، زمان سفر در برخی مسیرها از چهار ساعت به 10دقیقه! کاهش یافته است. ضمناً در سال‌جاری میلادی طرح‌هایی برای گسترش این معبر و اتصال آن به سایر راه‌های عبورومرور خودروها ارائه شده است.
12 - تونل کانتسو ژاپن: این تونل بین شهرهای نیگاتا و گونما احداث شد و پس از شش سال کار شبانه‌روزی، در سال 1991زیر بار ترافیک رفت. طول آن 11055متر بوده و دارای دودهانه مجزا از هم است. تونل کانتسو سدشکن تونل‌های جادهای بلند ژاپن به‌حساب می‌آید چرا که بعد از آن، عملیات اجرایی دیگر تونل‌های مشابه آغاز شد.
13 - تونل یاماته ژاپن: از سال 1992تا 2010میلادی مراحل ساخت تونل 10900متری یاماته به طول انجامید. البته در سال2007 این تونل افتتاح شد اما طرح‌های توسعه‌ای باعث شد زمان تکمیل آن در مجامع جهانی، سال2010 قیدشود. این تونل دودهانه در شهر توکیو ساخته شده و در بخش‌هایی دارای شیب است.
14 - تونل هایدا ژاپن: این تونل به طول 10710متر در سال2008 به بهره‌برداری رسید. تونل هایدا نسبت به دو تونل قبلی ژاپنی‌ها، از سرعت ساخت به مراتب بهتری برخورداربود. تونل مذکور در شهر گیفو ساخته شد و امروز یکی از معابر پرتردد کشور ژاپن به حساب می‌آید.
15 - تونل گران ساسو ایتالیا: این تونل به طول 10176متر، طی سال‌های 1984تا 1995با دودهانه مجزا ساخته شد. تونل گران ساسو بعد از تونل فرجوس (که تونلی مشترک بین فرانسه و ایتالیا محسوب می‌شود) و نیز تونل مونته‌بیانکو، طولانی‌ترین تونل جادهای در خاک ایتالیا به شمار می‌آید.
تونل‌هایی مشابه تونل نیایش
در حال حاضر دو تونل پلابوتش اتریش به طول 10085متر و تونل داژیانگ لینگ در چین به طول 10007متر، به لحاظ شکل ظاهری و حجم عملیات اجرایی تونل‌هایی مشابه با تونل نیایش به‌نظر می‌رسند. هر دو تونل دارای 2دهانه بوده و در دهه گذشته به بهره‌برداری رسیده‌اند. کار ساخت تونل پلابوتش از سال1987 تا سال2004 به طول انجامید که این 17سال در مقیاس پروژه‌های تونلی، زمان نسبتا زیادی به‌حساب می‌آید. تونل داژیانگ لینگ نیز سال گذشته میلادی افتتاح شد. ذکر این نکته ضروری است که تونل نیایش یکی از معدود تونل‌های جادهای در محیط شهری است که در کنار خود از یک پارکینگ زیرزمینی و طبقاتی به گنجایش 2100خودرو سود می‌برد. این تجربه تاکنون فقط چهاربار در دنیا تکرار شده است.
