صدها تریلی شبانگاه زباله‌های تهران را از شهر خارج می‌کنند تا شر چیزهایی که شما به‌راحتی مصرف و به سادگی رها کرده‌اید، با صرف هزینه هنگفت و دردسر زیاد از سر شهر کم کنند. این اتفاق در تهران به‌صورت ترکیبی از شیوه سنتی و جدید یعنی دفن و بازیافت صورت می‌گیرد. شکل سنتی آن به این صورت است که وقتی زباله جمعآوری شد آنها را در گودال بزرگی که قبلا برای این کار ایجاد شده می‌ریزند. روزانه چندین تن زباله را در این گودال می‌ریزند تا اینکه ظرفیت آن تکمیل شده پس از آن روی آن را می‌پوشانند. در تمام این مدت روی آن باز است، بوی آن تا کیلومترها استشمام و شیرابه آن جمع شده و تبدیل به دریاچه‌ای از عفونت می‌شود. حال روزی را تصور کنید که دیگر در تهران و اطراف آن جایی باقی نمانده باشد تا گودالی فراهم کنند برای دفن زباله‌ها؛ روزی که شهر با زباله‌ها و گودال‌هایشان محاصره شده باشد.
اینکه روش زندگی تغییر کرده و همراه آن علایق و سلیقه‌ها هم تغییر کرده کاملا مشهود است؛ یعنی افراد دوست دارند اجناس مورد علاقه خود را در بسته‌بندی‌های مدرن تهیه کنند حتی اگر مقدار آن بیشتر از حد لزوم باشد و یا از ظروف یک‌بار مصرف بیشتر استفاده کنند چون فکر می‌کنند که بهداشتی‌تر است. اما این تغییر شیوه مصرف میزان تولید زباله در شهرهای بزرگ را افزایش داده است؛ تولید زباله‌ای که سالانه 150میلیارد تومان به شهرداری تهران هزینه تحمیل می‌کند و اگر اندکی کمتر تولید شود می‌توان مقداری از این هزینه‌ها را برای عمران و آبادی پایتخت صرف کرد.
البته از وقتی که روش تفکیک زباله در مبدا در تهران آغاز شده مقداری از زباله‌های تولید شده، بازیافت و مقداری از آن هم پردازش می‌شود؛ یعنی آن مقدار از زباله تر که قابلیت بازیافت به کود را دارند به‌صورت مکانیزه در یک کارگاه برای تأمین بهداشت شهروندان تغییر حالت می‌دهند. با این کار زباله کمتری برای دفن‌کردن باقی می‌ماند اما اخیرا در خبرها آمده بود که حجم پردازش پسماند در آرادکوه 30درصد افزایش داشته است. این خبر هم خوب است و هم بد؛ خوبی آن از این روست که مقدار زباله تر بیشتری با ایجاد امکانات بیشتر پردازش می‌شود ولی از دیگر سو نشانه تولید زباله بیشتر در تهران هم هست که مسئولان بهترین راه برای خلاصی از این حجم زباله را پردازش آن دانسته‌اند. ای کاش ما هم در از بین بردن زباله تر و حفاظت از محیط‌زیست خود به مسئولان شهرداری کمک می‌کردیم. به‌نظر می‌رسد بهترین کار کمتر تولیدکردن زباله در مبداست.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند در این زمینه می‌گوید: کاهش زباله در مبدا تولید، مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین روش در مدیریت پسماند است؛ درواقع یعنی همان پیشگیری به جای درمان. جلب مشارکت مردم در اجرای برنامه کاهش تولید در مبدا، علاوه بر اینکه منجر به کاهش هزینه مدیریت پسماند در مراحل جمعآوری، حمل و دفن و پردازش می‌شود، موجب کاهش حجم و خطرات ناشی از پسماندهای ورودی به محیط‌زیست نیز می‌شود.
بنا بر تجارب سایر کشورها، استراتژی معروف پنج روش برای کاهش تولید پسماند یا «کاهش تولید پسماند از طریق اجتناب از خریدهای غیرضروری، خرید به‌اندازه و دورریز کمتر، استفاده مجدد از کالا، خرید کالاهای بازیافتی و تفکیک زباله در مبدا» از مهم‌ترین رویکردها و اصول اولیه در مبحث مدیریت پسماند شهری است. بدیهی است که عادت خوب و بد روی تولید سرانه پسماند مؤثر است. همانطور که می‌دانید بخش عمده‌ای از پسماندهای تولیدی شهرهای بزرگ ناشی از اسراف و مصرف نادرست کالا و مواد غذایی است. با توجه به اهمیت دادن شهرداری تهران به موضوعات فرهنگی و آموزشی، به‌عنوان مبنا و هدایت‌گر طرح‌ها و برنامه‌ها، باید پذیرفت آموزش عمومی مستمر برای تغییر عادت و نهادینه‌کردن مصرف صحیح کالا و مواد، بهترین، باصرفه‌ترین و اصولی‌ترین راهکار کاهش پسماند است.
سید محمد فیاض در ادامه می‌گوید: ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه مصرف صحیح، از طریق آموزش و اطلاع‌رسانی منسجم و مداوم از راه‌های مؤثر است. بنابراین در مقوله کاهش پسماند و بازیافت، باید دید تخصصی‌تر و برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشت زیرا توسعه پایدار بدون مشارکت مردم امکانپذیر نیست و مشارکت مردم موجب بالارفتن راندمان کار می‌شود. ایجاد حس مسئولیت در افراد و تغییر در شیوه زندگی فردی و اجتماعی برای رسیدن به اهداف فوق، بدون فرهنگسازی و آموزش صحیح مردم امکانپذیر نخواهد بود.
او ارائه الگوی مصرف صحیح برای خانواده‌ها را الزامی می‌داند و می‌گوید: برای اینکه کمتر نقش آلوده‌کننده داشته باشیم باید الگوی مصرف صحیحی را برای خانواده‌ها تهیه کنیم. آموزش تمام اقشار مردم برای درست مصرف کردن، همکاری آنها در اجرای تفکیک زباله در مبدا و در نتیجه کاهش تولید زباله، نقش مهمی در افزایش سطح بهره‌وری خانواده و کاهش آلودگی محیط‌زیست دارد. آگاهی افراد و فواید و ارزش‌های کاهش زباله موجب صرفه‌جویی انرژی، کاهش آلودگی محیط‌زیست، اشتغال‌زایی، حفظ منابع طبیعی، افزایش میزان مشارکت آنها و همچنین جلوگیری از آلودگی‌ها، سهولت در تولید کودآلی از زباله تر، کاهش حجم وزن زباله قابل دفن و صرفه‌جویی در هزینه جمعآوری و حمل و نقل زباله می‌شود.
پردازش زباله با کمک بخش خصوصی
با افزایش ظرفیت پردازش مجتمع آرادکوه به هفت هزار تن، تمام پسماند شهر تهران وارد چرخه پردازش خواهد شد. براساس طرح پردازش زباله، برای شش واحد 500تنی قرارداد بسته شده است تا پیمانکاران داخلی اقدام به ساخت مجتمع‌های پردازش زباله کنند. همچنین دو واحد 500تنی دیگر نیز به‌صورت فراخوان شناسایی شده پیمانکار صورت گرفته است تا بخش خصوصی به‌صورت کامل در آن سرمایه‌گذاری کنند و خود آنها نیز راهبری این خطوط را برای دوره‌های چند ساله به‌عهده گیرند. سایت تخمیر هم به وسعت 22هکتار طراحی و ساخته شده و پذیرش یک هزار و 500تن مواد زیر سرندی کارخانه‌های پردازش پسماند در روز را داراست.
