جمعیت معترض در خیابان‌های کویت، نشانی از بحران‌های سیاسی رو به رشد کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس بود. نکته قابل‌توجه در تحولات اخیر کویت، توافق بی‌سابقه لیبرال‌ها و اسلامگراها در پیگیری خواسته خود علیه حکومت کویت است.این نخستین باری نبود که اعتراض‌های سیاسی خاورمیانه، دشمنان سیاسی را دور هم جمع کرد زیرا پیش از این در میدان تحریر قاهره نیز چنین اتفاقی رخ داده بود. وقتی در کشور کوچکی مانند کویت، طیف گسترده‌ای از مخالفان با یکدیگر همصدا می‌شوند می‌توان فهمید ابعاد این مخالفت بسیار جدی است. هرچند ناآرامی‌ها در کویت روزبه‌روز بیشتر می‌شود اما به‌نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها خاندان سلطنتی به خطر بیفتد و پس لرزه‌های بهار عربی پایه‌های حکومت آنها بلرزاند. تحولات کویت نه‌تنها با مصر و تونس متفاوت است بلکه حتی مثلا با تحولات 20ماه گذشته بحرین هم تفاوت دارد.
کویت در آستانه انتخابات مجلس است که اول دسامبر(11آذر) برگزار می‌شود. در چنین شرایطی اتحاد مخالفان کار را سخت خواهد کرد و چالش‌های حاکمان این کشور نفت‌خیز بیشتر خواهد شد. فشارهای همزمان از جانب لیبرال‌ها و محافظه‌کاران اسلامگرا می‌تواند کویت را به سمت باتلاقی عمیق‌تر پیش ببرد؛ باتلاقی که پیش از این اقتصاد را مختل کرده و ثبات یکی از حساس‌ترین پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه را زیر سؤال برده است. پس از خروج نظامیان آمریکایی از عراق، کویت به کانونی مهم برای نیروهای زمینی ایالات متحده در خلیج‌فارس تبدیل شده و این کشور کوچک برای پنتاگون اهمیت بسیاری پیدا کرده است.
بنابراین هر نوع ناآرامی و آشوب در کویت، منافع آمریکا را نیز دستخوش تغییر می‌کند. با وجود این نمی‌توان گفت کویت چه آینده‌ای خواهد داشت. شفیق غبرا، استاد امور سیاسی دانشگاه کویت با اشاره به آینده کشورش می‌گوید: بدون شک این یک انقلاب نیست؛ این فراخوانی برای تغییر و اصلاحات جدی است. گرچه گروه‌های سیاسی مختلف تفاوت‌های بسیاری دارند اما منافع آنها با هم همپوشانی دارد. آنها خواستار موازنه قدرت در بازی سیاسی هستند.
اسلامگراها و متحدان آنها خواهان قدرت هستند. آنها سخت در تلاشند قدرت خود در مجلس را بازیابند؛ مجلسی که از نظر سیاسی از سایر کشورهای عرب خلیج‌فارس قوی‌تر است. مجلس کویت، قدرت و اختیارات بیشتری نسبت به مجالس دیگر کشورهای عربی دارد. آزادی‌های سیاسی و قدرت جامعه مدنی کویت هم بیشتر از دیگر کشورهای عربی است. از طرفی هدف اصلی لیبرال‌ها از مبارزه این است که می‌گویند حاکمان در تصمیم‌گیری‌های سیاسی زیاده‌روی می‌کنند و انحلال مجلس در ماه‌های گذشته را دلیل می‌آورند. این نقطه اشتراک مخالفان رژیم، سخت‌ترین و بزرگ‌ترین چالشی است که از زمان حمله آمریکا برای بیرون راندن صدام از کویت گریبان حاکمان این کشور را گرفته‌است. لاما العثمان، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار لیبرال روزنامه الجریده در مورد این یکپارچگی مخالفان می‌گوید: امروز ما برای یک هویت بزرگ‌تر متحد شده‌ایم. استبداد در کویت، زندگی دمکراتیک را متوقف کرده است. ما باید اول از همه علیه استبداد بجنگیم.
همراهی جناح‌های مخالف در کویت به شکلی بود که در اعتراض‌ها، گروهی از زنان کاملا محجبه در کنار زنانی که لباس جین پوشیده و موهایشان را دم اسبی بسته بودند راهپیمایی می‌کردند و مردانی که ردای سفید عربی به تن داشتند در کنار دانشجویان تی‌شرت به تن شعار می‌دادند.
پلیس ضدشورش برای آرام کردن آنها از گاز اشک‌آور و نارنجک بیهوش‌کننده استفاده کرد و بسیاری از معترضان مجروح یا مسموم شدند. سپس دولت، اجتماع بیش از 20نفر را ممنوع کرد و وفاداران رژیم در حمایت از شیخ‌صباح الاحمدالصباح، پادشاه 83ساله که از سال2006 حکومت را دردست دارد، بیانیه‌ای صادر کردند. سلطنت هنوز هم میان مردم کویت حامیان بسیاری دارد. اگر اسلامگرایان بخواهند قوانین اجتماعی سختگیرانه‌ای مانند ممنوعیت رفت‌وآمد زنان یا تفکیک جنسیتی دانشگاه‌ها را وضع کنند، لیبرال‌هایی که حالا با آنها همگام شده‌اند نیز از سلطنت حمایت خواهند کرد.
امیر کویت، پرداخت‌ها و مزایای سخاوتمندانه - ازگهواره تا گور- که محور توافق اجتماعی ملت است را کنترل می‌کند اما حاکمان کویت با پرچالش‌ترین قلمرو در خلیج‌فارس کلنجار می‌روند. مجلس قدرت بسیاری دارد و قانونگذاران مخالف، گاهی اعضای کابینه را که غالبا توسط امیر دستچین می‌شوند، به شکل رسمی به فساد مالی متهم می‌کنند. این در حالی است که در کشورهایی مانند عربستان، قطر و امارات اینگونه اتهام‌های علنی به‌ندرت اتفاق می‌افتد و مخالفان به سرعت به سکوت وادار می‌شوند.
ناآرامی‌های اخیر کویت در‌ماه فوریه آغاز شد؛ زمانی که اسلامگراها و حامیان آنها 50کرسی مجلس را به‌دست آوردند. آنها به سرعت خواهان پست‌های کلیدی در کابینه شدند و بر سر وضع قوانینی مانند ممنوعیت ساخت کلیساهای جدید و مجازات مرگ برای افرادی که به پیامبر اسلام(ص) توهین می‌کنند، به بحث پرداختند. بعدها امیرکویت، مجلس را که توسط مخالفان هدایت می‌شد منحل کرد و به شکلی ناموفق کوشید با تغییرات مناطق رای‌گیری مخالفت کند اما نتیجه آن شد که مجلس این کشور به‌مدت چند‌ماه عملا هیچ فعالیتی نداشت. برای انتخابات بعدی، دولت نظام انتخاباتی را به شکل هر نفر یک رأی تغییر داده است. منظور از این سیستم جدید این است که بدون درنظر گرفتن سهمیه مناطق و ترکیب جمعیتی آنها، رأی همه افراد برابر محاسبه شود اما مخالفان معتقدند این روش به آنها اجازه نمی‌دهد قبل از انتخابات با یکدیگر ائتلاف داشته باشند. آنها همچنین عقیده دارند تنها مجلس می‌تواند قوانین انتخابات را تغییر دهد.العثمان ضمن اشاره به همراهی برخی لیبرال‌ها با اعتراض‌های اسلامگرایان می‌گوید: برای من خیلی اهمیت دارد با دولتی مبارزه کنم که از پذیرفتن این واقعیت که اکثریت مردم به اسلامگراها رأی داده‌اند، سر باز می‌زند. فی‌القصار، دختر 25ساله‌ای که دانش آموخته علوم سیاسی و از طرفداران لیبرال‌هاست در اعتراض به سرکوب‌های اخیر راهپیمایان می‌گوید: متوجه شده‌ام که ما باید فعال‌تر باشیم اگر می‌خواهیم اوضاع بهتر شود.
از طرف دیگر محمد الدلال یکی از اعضای اخوان‌المسلمین کویت مدعی است که اسلامگراها قصد ندارند قوانین اسلامی را به شکل سختگیرانه را در این کشور حاکم کنند. او در مورد روند مبارزات حزبش می‌گوید: نبرد ما با سلطنت ممکن است سال‌ها طول بکشد اما باید ادامه دهیم. به هر حال نقطه مشترک مخالفان این است که آزادی مردم از آنها گرفته شده و همه می‌خواهند در مسیر طولانی رسیدن به آزادی حرکت کنند حتی اگر گاهی با همه تفاوت‌هایشان با یکدیگر همگام شوند.
آسوشیتدپرس - 27اکتبر 2012
