در همین راستا با حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، کارشناس مسائل سیاسی به گفت‌وگو نشستیم.
- مهم‌ترین اتفاقاتی که باعث شد روابط ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی رو به تیرگی رود، چیست؟
مشخصا بعد از انقلاب نوع نگاهی که آمریکایی‌ها به جمهوری اسلامی داشتند مغرورانه و شبیه نگاهی بود که آنها نسبت به کشورهای حریم خلوت خود مثل پاناما و نیکاراگوئه داشتند و سعی می‌کردند با نگاهی ابرقدرتی ایران را به درون قلمرو خود بازگردانند و به جای اینکه سراغ ابزارهای دیپلماتیک و مذاکره با ایران حرکت کنند و واقعیت انقلاب ایران را به رسمیت بشناسند، سعی کردند که از ابزارهای زور و تحریم استفاده کنند. همین مسئله باعث شد تا سیاست جمهوری اسلامی ایران سیاست مقابله با فشارهای آمریکا و توطئه‌هایی مثل کودتا، مداخله نظامی، جنگ و تحریم باشد و در کل ما شاهدیم که سیاست‌های دوطرف در راستای تقابل پیش رفت. هر روز این دیوار بی‌اعتمادی میان دوطرف به حدی بلندتر و ضخیم‌تر شد که عملا دیپلماسی مقابل آن به‌عنوان یک ابزار کند به‌حساب آمد.
- روابط ایران و آمریکا پیش از انقلاب به چه صورت بود؟
قبل از انقلاب ایران جزوی از قلمرو استراتژیک آمریکا بود و به‌عبارتی در قالب دکترین نیکسون-کیسینجر تعریف می‌شد. این دکترین دو سکوی اصلی داشت که یک سکوی آن ایران بود به‌عنوان ژاندارم منطقه و دیگری عربستان به‌عنوان حامی مالی آمریکا. اما مسئله مهم این است که بعد از انقلاب، ایران از این قلمرو خارج شد و پس از انقلاب سال57 هر رفتاری که آمریکایی‌ها با ایران دارند با هدف بازگرداندن ایران به درون آن قلمرو استراتژیک صورت می‌گیرد. این مسئله‌ای است که ما به‌عنوان اختلاف راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا از آن یاد می‌کنیم.
- عده‌ای در این بین چالش موجود میان دو طرف را با تسخیر لانه جاسوسی مرتبط می‌دانند؛ شما در این زمینه چه نظری دارید؟
تسخیر سفارت آمریکا در دیپلماسی جهانی امری نادر بود اما به‌نظر من آن زمان شرایط مختلفی شکل گرفت، البته آمریکا می‌توانست به نقش منفی‌‌ای که این موضوع بازی می‌کرد پایان دهد ولی نقش‌هایی که آنها علیه انقلاب ایران بازی کردند کمتر از آثار تسخیر سفارت نبود. ما دیدیم که آنها روزبه‌روز بر این امر پافشاری کردند و این موضوع را بهانه‌ای برای تجاوز به خاک ما قرار دادند. ناگفته نماند که اگر آن زمان این اقدام صورت نمی‌گرفت ما امروز شاهد بودیم که آمریکایی‌ها در خاک ما سیاست‌های خود را پیش می‌بردند.
- با توجه به اینکه شما عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم بودید آیا ایران تا‌کنون به‌صورت مستقیم با آمریکا مذاکره‌ای داشته است؟
با توجه به شرایط روز، ممکن است که گفت‌وگوهایی شکل گرفته باشد برای مثال زمانی که گروگان‌های آمریکایی در اختیار ایران بودند. اما بعد از آن گفت‌وگوها به‌صورت غیرمستقیم یا از ناحیه مسئولان یا نخبگانی بود که عملا نقش اصلی را در تعیین سیاست‌های خارجی دوطرف نداشتند و نمی‌توان عنوان گفت‌وگوی دیپلماتیک ایران و آمریکا را روی آن گذاشت. مثال دیگر مکانیسم ژنو بود و همکاری‌هایی که دو کشور برای موضوعات ثالث داشتند، مثل مقابله با صدام و طالبان که مواردی از این نوع شکل گرفت و به‌نظر من آن هم فرصتی بود برای توجه به حلقه مفقوده ایران در تحولات منطقه‌ای که آمریکایی‌ها باز هم نتوانستند از این فرصت به خوبی و درستی بهره لازم را ببرند.
