خداحافظی با پدر تئاتر ایران

عصر 22‏تیرماه طی پیامکی به اطلاع ‏اهالی تئاتر رسید که ‏گرد‌همایی ‏هنرمندان تئاتر، دانشجویان و ‏هنرجویان آموزشگاه حمید ‏سمندریان در سالن انتظار ‏تالار اصلی تئاتر شهر برپا ‏می‌شود؛ مراسمی که حضور ‏افراد، تأکیدی بر نقش و ‏حضور مؤثر این هنرمند ‏بود؛ هنرمندی که از سال‌ها ‏قبل اعلام کرده بود ‏می‌خواهد نمایش «گالیله» را ‏به‌عنوان وصیتنامه ‏هنری‌اش اجرا کند؛ امری ‏که محقق نشد. ‏گردهمایی هنرمندان و ‏دوستداران سمندریان با ‏تخیل اجرای نمایش گالیله ‏به پایان رسید. رضا گوران ‏که اجرای برنامه را بر عهده ‏داشت، خطاب به حاضران ‏گفت: تئاتر جای تخیل است، تخیل کنیم که اجرای ‏نمایش گالیله تمام‌شده ‏است. آقای سمندریان روی ‏صحنه آمده و ما می‌خواهیم ‏تشویقش کنیم. استادمان را ‏چگونه تشویق می‌کنیم؟ و ‏این مراسم با تشویق ‏هنرمندان و دانشجویانی که ‏نمایش گالیله را ندیدند به ‏پایان رسید تا بدانیم که تئاتر ‏بعد از نبود او باز جریان ‏خواهد داشت. ‏

اسفند‌ماه سال 1386‏ حمید سمندریان اعلام کرد ‏که اجرای نمایش گالیله ‏از وصیت‌های هنری اوست. ‏سرانجام آخر فروردین‌ماه ‏‏1389 اعلام شد که حمید ‏سمندریان هفت سال بعد از ‏توقف تمرین‌های نمایش ‏‏گالیله نوشته برتولد ‏برشت این اثر را زمستان ‏‏89 در سالن سمندریان ‏تماشاخانه ایرانشهر به صحنه ‏می‌برد. درحالی‌که سال ‏پیش از آن یعنی در سال ‏‏88طی مراسم بزرگداشت ‏حمید سمندریان در ‏تماشاخانه ایرانشهر دکتر ‏محمدباقر قالیباف شهردار ‏تهران اعلام کرد که ‏شهرداری حمایت‌های مادی ‏و معنوی را از تولید و ‏اجرای نمایش گالیله به ‏کارگردانی سمندریان ‏خواهد داشت. در آن مراسم ‏سالن شماره دو ایرانشهر نیز ‏به نام حمید سمندریان ‏اختصاص پیدا کرد.

‏استاد تئاتر ایران بارها ‏اعلام کرده بود که دوست ‏دارد این نمایش را روی ‏صحنه ببرد. دلیلی که خود ‏اینگونه شرحش ‏داد: «زندگی گالیله در واقع ‏افراطی‌ترین درامی است که ‏دوست دارم آن را اجرا ‏کنم، اما شرایط به‌گونه‌ای ‏نیست که بتوانیم زندگی او ‏و سکوت تحمیلی 50‏ساله‌اش را اجرا کنیم. از ‏آنجا که ‏طعنه‌های اندک من در ‏نمایش «ملاقات بانوی ‏سالخورده» مضر شناخته ‏نشده و همینطور با ‏اصراری که به ادامه کارم ‏وجود دارد، بار دیگر ‏وسوسه شدم تا نمایش ‏زندگی گالیله را به‌عنوان ‏وصیتنامه زندگی هنری ‏خود اجرا کنم.» امری که ‏هربار به‌دلایل مختلف انجام ‏نگرفت تا سرانجام خبر از ‏اجرای نمایش «بازی ‏استریندبرگ» که او سال‌ها ‏پیش به صحنه برده بود با ‏همان بازیگران قبلی یعنی ‏هما روستا، رضا کیانیان و ‏پیام دهکردی به گوش ‏رسید که تمرینات این تئاتر ‏هم به پایان نرسید. ‏

زندگی با تئاتر

زندگی سمندریان با ‏تئاتر گره خورده بود به‌‏طوری‌که حتی در بیماری ‏اخیر او باز هم او در تئاتر ‏حضور داشت. همانطوری ‏که هما روستا اعلام کرده ‏بود: «سمندریان هر وقت در ‏تئاتر باشد حالش خوب ‏است.»شوق تئاتر در سمندریان ‏به‌اندازه‌ای بود که در ‏گردهمایی یاد سمندریان ‏ایرج راد، مدیرعامل خانه ‏تئاتر گفت: «حمید ‏سمندریان جز از تئاتر ‏نگفت. همیشه از تئاتر ‏می‌گفت و همه عشقش به ‏این هنر بود. حتی در شرایط ‏بیماری از تئاتر سخن ‏می‌گفت.»‏ با اینکه اجرای تئاتر در ‏‏22تیرماه تعطیل شد، ‏تعطیلی‌ای که به گفته رضا ‏گوران به‌دلیل حال و شرایط ‏بچه‌های تئاتری بود که ‏نمی‌توانستند اجرا بروند. به ‏همین دلیل حسین کیانی، ‏نمایشنامه‌نویس و کارگردان ‏تئاتر به فضای مشترک ‏تئاتری اشاره کرد و گفت: «‏ما تئاتر را تعطیل نکردیم ‏افتخار می‌کنیم برای نخستین ‏بار تئاتر ایران به‌خاطر ‏حمید سمندریان امشب اجرا ‏نمی‌شود. تئاتر ایران تعطیل ‏نشد بلکه در سوگ او ‏نشسته است. ما به جای یک ‏دقیقه، یک شب سکوت ‏کرده‌ایم به احترام حمید ‏سمندریان.»

تسلیت مدیریت شهری

سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز فقدان حمید سمندریان را به جامعه هنری و شهروندان و خانواده آن بزرگوار تسلیت گفت.در بخش هایی از پیام تسلیت این سازمان آمده است: احترام و ستایش خانواده نجیب تئاتر به استاد حمید سمندریان نشانه جایگاه ارزشمند آن سفرکرده به دیار باقی است.همچنین مرتضی طلایی رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران با صدور پیامی این ضایعه تاسف بار را به خانواده این هنرمند فقید جامعه هنری و عموم شهروندان تسلیت گفت.در بخشی از این پیام آمده است : بدون شک پیشرفت و رشد تئاتر ایران مرهون تلاش ها و زحمات استادان برجسته ای همچون آقای حمید سمندریان است و نام،یاد و آثار گرانمایه این هنرمند گرانقدر برای همیشه در خاطره ها باقی خواهد ماند.