25افغانستان کوچک عنوانی است که در این گزارش به مهمانشهر پناهندگان افغانی در استان مرکزی و حوالی شهر ساوه می‌دهیم .مهمانشهر «شهید ناصری» نامش برگرفته از نام یکی از شهیدان جنگ 8سالهای است که به ایران تحمیل شد، پیش‌تر و در دهه60 اردوگاهی چادری برای نگهداری از آوارگان کشور افغانستان بود که برای فرار از جنگ خونین با شوروی به ایران آمده بودند. افغانستان را به‌دلیل معادن سنگ‌های قیمتی، سرزمین یاقوت‌های سرخ لقب داده‌اند. یاقوت سرخ در ایران ولی به دانه‌های میوه انار هم گفته می‌شود و شهر ساوه، سرزمین انار است. مهمانشهر شهید‌ناصری یا همان افغانستان کوچک این گزارش نیز در سرزمین یاقوت‌های سرخ ایران قرار دارد.آن اردوگاه چادری که در دوران هجوم ارتش شوروی سابق به افغانستان برای میزبانی ازمهاجران افغانی در ایران برپا شد، اکنون با گذشت بیش از 2دهه، جای خود را به خانه‌های 80متری کاهگلی در 8محله متعلق به طایفه‌های مختلف افغانی داده است.
ورود به افغانستان کوچک در بیابان‌های اطراف شهرستان ساوه با اجازه «بافیا»، شریک اصلی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در تهران ممکن شد . عبدالمتین بختیاری، رئیس شورای هفت نفره پناهندگان افغانی پس از عبور از اتاقک نگهبانی در ورودی مهمانشهر ساوه، دستار سپید بلندش را که ادامه آن تا کمرش می‌رسید در سایه دیوار جابه‌جا کرد و لباس بلند افغانی را از خاک منطقه تکاند و به نشانه خوشامدگویی دست راستش را بالا آورد. نه من و نه او، هیچ کدام نمی‌دانستیم که چند ساعت بعد قرار است میان انبوه کودکان اردوگاه در پاسخ به یک سؤال، قول بدهد که به‌عنوان یکی از بزرگان اجرایی پناهندگان افغانی اجازه تحصیل دخترانشان تا پایان دبیرستان را بدهد.
مـهمـانـشهرپـناهـنـدگـان افـغـانی کـه در 25کیلومتری شهرستان ساوه و دورتر از روستای طراز ناهید قرار دارد، دارای 8محله اصلی با کوچه‌های خاکی است که در دوسوی یک خیابان پهن و خاکی ایجاد شده و محله هر طایفه نیز در دو سوی کوچه‌های خاکی داخل بلوک اصلی از یکدیگر جدا شده‌اند. معماری خانه‌ها کاهگلی و سقف آنها با استفاده از تیرهای چوبی و بهره‌گیری از تخته‌های چوبی از همان‌هایی که در جعبه میوه استفاده می‌شود استوار شده است. پناهندگان افغانی ساکن در این منطقه 500هکتاری، از منطقه فاریاب، بامیان، مزارشریف، میمنه، هرات و برخی دیگر از شهرهای افغانستان به ایران مهاجرت کرده‌اند. برخی‌شان نیز بیش از 2دهه است در این منطقه بیابانی در بخش مرکزی ایران به‌سر می‌برند. حتی برخی شان نیز همچون «عبدالحسین محسنی» که اکنون بیش از 50سال سن دارد چندی در جبهه افغانستان با ارتش شوروی سابق جنگیده‌اند.
افغانستان کوچک این گزارش، براساس آماری که مسئول بهداشت مهمانشهر ساوه با تاکید بر خدمات بهداشتی ارائه شده به پناهندگان می‌دهد، تا زمان انجام این گفت‌وگو در محل کلینیک مهمانشهر محافظت شده، 5455 پناهنده و براساس آنچه آمار رسمی فروردین ماه 91 اعلام می‌کند 4974پناهنده افغانی متشکل از شیعیان و اهل تسنن را در خود جای داده است. 8طایفه اصلی در اردوگاه وجود دارند که ماکوزه‌ای‌ها، بختیاری‌ها، هراتی‌ها، نورزهی‌ها و هزاره‌ها نیز در طوایف افغانی وجود دارند. طایفه‌های افغانی پناهنده، علاوه بر آنکه محله جداگانه خود را دارند، اقدام به ساخت مسجد مخصوص به طایفه خود در محله‌های خاکی مهمانشهر 500هکتاری کرده و احکام دینی را به‌صورت مکتبخانه‌ای به سبک افغانستان در همین مساجد به کودکان طایفه خود ارائه می‌دهند.
پنج هزار افغانی در پانصد هکتار ایرانی
مدیریت اجرایی در مهمانشهر بر عهده شورایی متشکل از 11تن از بزرگان طایفه‌های افغانی است که اکنون تنها 7عضو این شورا فعال هستند و عبدالمتین بختیاری، همان که ابتدای ورود دست خود را به نشانه خوشامدگویی بالا برد نیز ریاست‌شورای اجرایی افغانستان کوچک این گزارش را برعهده دارد. ساکنان مهمانشهر، آداب و رسوم محلی خود را حفظ کرده‌اند. دعوت از مهمانان برای عروسی‌ها مختص طایفه است و تنها دو موضوع است که مشارکت جمعی تمامی ساکنان این منطقه را جلب می‌کند. تسلیت در ماتم وعزا و خوشامدگویی برای بازگشت از زیارت کعبه! شورای 11نفره بزرگان پناهندگان افغانی که اکنون تنها 7 عضو فعال دارد علاوه بر ریش سفیدی در حل اختلافات طایفه‌ای، فعالیت‌های روزانه از قبیل آبرسانی به منازل، تعمیر شکستگی لوله‌ها، نظافت محوطه و کار های اجرایی برای رفع مشکلات ساکنان مهمانشهر را برعهده دارند.
آب آشامیدنی تصفیه شده به‌عنوان یکی از نیازهای ضروری پناهندگان در میان مهاجران افغانی توزیع می‌شود. براساس آنچه مدیر مهمانشهر ساوه می‌گوید: 20لیتر آب آشامیدنی به مبلغ 100تومان به خانواده‌های افغانی ساکن در مهمانشهر فروخته می‌شود و درصورتی که این میزان آب در منازل به آنها تحویل شود مبلغی معادل 125تومان از خانواده‌ها دریافت می‌شود.
علی ذبیحی از کارکنان بافیا که به تازگی مدیریت مهمانشهر ساوه را عهده‌دار شده است بااشاره به این موضوع که آمار جمعیتی مهمانشهر به‌صورت ماهانه در اختیار بافیا قرار می‌گیرد می‌گوید: در فروردین ماه امسال 750خانوار در سرشماری انجام شده به ثبت رسیدند که 4974پناهنده افغانی را شامل می‌شود. به گفته وی، از جمعیت موجود در مهمانشهر تعداد 674پناهنده مرد و 768 پناهنده، زن هستند. از تعداد کل پناهندگان ثبت شده نیز 1950 پسر مجرد و 1582 دختر مجرد در مهمانشهر ساوه زندگی می‌کنند. براساس آمار ارائه شده از سوی مدیر مهمانشهرساوه، 615 تن از پناهندگان افغانی در مهمانشهر ساوه پیرو مذهب شیعه و 4359پناهنده نیز از اهل تسنن افغانستان هستند.
در آمار ثبت شده از کودکان یک تا 4سال پناهندگان نیز تنها در مهمانشهر ساوه، تعداد 435 کودک پسر و 438 کودک دختر به ثبت رسیده‌اند. کودکان 5 تا 9سال نیز به تعداد 424پسر 369دختر ثبت شده‌اند. در سنین 10 تا 14سالگی نیز 338 کودک پسر و364دختر افغانی در این مهمانشهر زندگی می‌کنند که در آمار بافیا به ثبت رسیده‌اند. در سنین 15 تا 19سال نیز تعداد 335 پسر و 357 دختر در مهمانشهر ساوه زندگی می‌کنند.
تنها 15خانوار از 750خانوار به ثبت رسیده در مهمانشهر ساوه فعالیت کشاورزی دارند که عمدتا در مزارع اطراف مهمانشهر، علوفه مورد نیاز دامداران و البته گندم و جو کشت می‌کنند. 79خانوار نیز در بخش‌های دامداری مشغول به کار هستند. به گفته مدیر مهمانشهر ساوه، پناهندگان شاغل در حوزه کشاورزی ابتدای سال، مبلغی را به‌عنوان حق الاجاره در قرارداد خود با بافیا پرداخت می‌کنند که این مبلغ نیز در بهبود وضعیت مهمانشهر هزینه می‌شود. آنطور که علی ذبیحی می‌گوید، برنامه جهانی غذا وابسته به سازمان ملل، جیره غذایی پناهندگان افغانی در ایران را به‌صورت ماهانه ارسال می‌کند که براساس این جیره، هر ماه به هر پناهنده 3 کیلوگرم برنج، 9کیلوگرم آرد، نیم‌کیلوگرم شکر و یک‌کیلوگرم از یکی از انواع حبوبات مانند لوبیا، عدس یا لپه تعلق می‌گیرد. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل همچنین توزیع اقلام بهداشتی از قبیل صابون، مواد شوینده، شامپوهای پیشگیری از شپش و اقلامی که مورد نیاز زنان پناهنده است را در اختیار پناهندگان قرار می‌دهد که به‌صورت ماهانه توزیع می‌شود. ذبیحی می‌گوید: قرار است سال آینده آسفالت کوچه‌ها و خیابان‌های مهمانشهر ساوه انجام شود که هماهنگی‌های لازم در این خصوص در حال انجام است.
یک جمعیت و دو آمار
آمارهای رسمی که مدیر مهمانشهر ساوه اعلام می‌کند با آنچه مسئول بهداشت سرای مهمانشهر می‌گوید، تفاوت زیادی دارد. براساس آنچه بیاتی در مرکز بهداشتی مهمانشهر ساوه می‌گوید جمعیت سال گذشته پناهندگان افغانی در شبکه بهداشت که آمار بهداشتی خانوار را در اختیار دارد، تعداد 5098 پناهنده در 966خانوار به ثبت رسیده بود که از این تعداد 30 نفر فوت شدند، 187تولد زنده به ثبت رسید و 3 نوزاد نیز مرده به دنیا آمدند. به گفته بیاتی در سرشماری بهداشتی این دوره که هنوز پایان نیافته است تا زمان انجام این گفت‌وگو 5455 پناهنده افغانی در شبکه بهداشتی مهمان شهر ساوه به ثبت رسیده‌اند.
به گفته ذبیحی، مدیر مهمانشهر ساوه اختلاف آماری شبکه بهداشتی مجموعه با آمار رسمی که در دست بافیاست به این دلیل است که نوزادان و افراد تازه وارد که هنوز برای آنها کارت شناسایی صادر نشده یا صدور کارت برای آنها در دست اقدام است، در شبکه بهداشت مهمانشهر خدمات بهداشتی دریافت می‌کنند. به همین دلیل پناهندگان افغانی جدید و کودکان تازه متولد شده تا مدتی که فعالیت‌های اداری آنها در حال انجام است در فهرست بافیا قرار ندارند و این درحالی است که همه آنها از خدمات بهداشتی برخوردار می‌شوند.
مدیر مهمانشهر ساوه می‌گوید: کمک‌هایی که سازمان‌های بین‌المللی به پناهندگان افغانی مهمانشهر ساوه و دولت ایران ارائه می‌کنند در برابر خدماتی که دولت ایران به این افراد می‌دهد قطره‌ای از دریاست. به گفته ذبیحی تعداد مهاجرینی که در داخل شهر ساوه به سر می‌برند بسیار بیشتر از آن چیزی است که در محوطه مهمانشهر زندگی می‌کنند. مدیر مهمانشهر ساوه می‌گوید: بسیاری از خانه‌های درون شهر ساوه در اختیار اتباع افغانی است. در کنار این موارد اتباع غیرمجاز فاقد مدارک نیز وجود دارند و برخی مشاغل را در اختیار گرفته‌اند. بهتر است این را هم بدانید که تنها در سال 89 و تا زمانی که در سرشماری اتباع افغانی بودم 13هزار تبعه غیرمجاز افغانی شناسایی شده بودند که بعدها برای آنها کارت شناسایی صادر شد. از ذبیحی درخصوص درخواست پناهندگان افغانی برای خروج داوطلبانه از ایران می‌پرسم می‌گوید: سال85 بیشترین میزان درخواست برای خروج داوطلبانه از ایران از سوی اتباع افغانی به اداره بافیا رسید که حتی در مهمانشهر ساوه نیز این اتفاق افتاد ولی در سالهای اخیر در مهمانشهر ساوه درخواستی برای خروج داوطلبانه ارائه نشده است.
بالا بودن زاد و ولد در میان پناهندگان افغانی به‌دلیل علاقه به چند همسری به امری عادی و البته دردسرساز در مهمانشهرها تبدیل شده است. بنابراین تعجبی نیست که معضل افزایش جمعیت در میان پناهندگان به‌عنوان یک مشکل جدی برای ایران و دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در تهران تبدیل شود. کارشناسان بهداشت ولی تلاش کرده‌اند تا با استقرار در محل مهمانشهر نکات آموزشی کنترل خانواده را برای خانواده‌های افغانی به‌ویژه پناهندگان زن تشریح کنند.پیش‌تر فعالیت‌های کنترل جمعیت پناهندگان با فتواهای دینی بزرگان مذهبی پناهندگان افغانی در این مهمانشهر خنثی می‌شد.
در یک سال اخیر استقبال پناهندگان از آموزش‌های پیشگیرانه بیشتر شده است. میزان استقبال پناهندگان از آموزش‌های پیشگیرانه را می‌توان از آمار بارداری‌ها در مهمانشهر ساوه دریافت. براساس آمار شبکه بهداشت محل زندگی پناهندگان افغانی، سال گذشته 249زن باردار در مهمانشهر به ثبت رسید که این میزان در سال جدید و تا زمان تنظیم این گزارش به 139زن باردار رسیده است که خدمات بهداشتی به آنها به‌صورت مراجعه حضوری و رایگان انجام می‌شود.
مسئول شبکه بهداشت مهمانشهر ساوه از مذاکره با روحانی طایفه بختیاری که بزرگ ترین طایفه پناهندگان افغانی در مجموعه است درخصوص گفت‌وگو با خانواده‌ها و درخواست از آنها به‌منظور کاستن از میزان زاد و ولد خبر می‌دهد. آن طور که بیاتی می‌گوید: چندهمسری در این منطقه رواج زیادی دارد و به‌عنوان یک فرهنگ جا افتاده است. برخی طوایف افغانی همچون نورزهی‌ها، بختیاری‌ها و ماکوزه‌ای‌ها که بیشتر پشتون هستند دوست دارند دخترانشان را بفروشند و از آنجا که چندهمسری یک فرهنگ است و براساس فرهنگ طایفه، مرد تا 40روز پس از زایمان زن ازدواج دیگری نخواهد داشت زنان نیز علاقه دارند که به‌دلیل از دست ندادن همسر خود بلافاصله باردار شوند. وی شپش را از معضلات دیگر موجود در اردوگاه تعریف می‌کند.
کارشناس بهداشت مهمانشهر ساوه می‌گوید: معضل شپش جدی است و با توزیع شامپوهای ضد‌شپش میان پناهندگان سعی می‌کنیم اقدامات پیشگیرانه را انجام بدهیم. همچنین بیماری‌های قارچی و پوستی و ناهنجاری‌های مادرزادی که 50درصد آن قلبی عروقی است در میان کودکان مشاهده می‌شود. به گفته بیاتی سوختگی نیز یکی از صدمات جاری در اردوگاه است که به‌دلیل کوچک بودن محل زندگی پناهندگان و جمعیت بالای آنها در واحدها این اتفاق به‌صوررت روزانه رخ می‌دهد. بیماری‌های اعصاب و روان نیز در میان پناهندگان به‌ویژه در زنان به‌دلیل همان فرهنگ چندهمسری زیاد است.
آن طور که بیاتی می‌گوید فقر فرهنگی یکی از عوامل جدی عدم‌رعایت مسائل بهداشتی در میان پناهندگان است. به‌عنوان مثال ممکن است در همین مهمانشهر فردی را بیابید که میلیون‌ها تومان پول داشته باشد ولی نداند که حتی توالت بهداشتی چیست؟ حسام زندرحیمی، پزشک مهمانشهر نیز درخصوص بیماری‌های رایج در میان پناهندگان افغانی می‌گوید: اسهال، بیماری‌های پوستی و قارچی، پوکی استخوان و کم خونی به‌دلیل نوع تغذیه از بیماری‌های رایج پناهندگان است.
طایفه هایی که حق تحصیل نمی دهند
حق تحصیل به‌عنوان یکی از حقوق ذکر شده در بندهای اعلامیه جهانی حقوق کودک در مهمانشهر ساوه رعایت می شود. ولی آنچه ادامه تحصیل به‌ویژه در میان دختران و پسران پناهنده را سخت می‌کند، فرهنگ سنتی خانواده‌های افغانی است که در موضوع ادامه تحصیل به‌ویژه در میان دختران سرسختی نشان می‌دهند. عسگری مدیر یکی از شیفت‌های مدرسه کودکان پناهنده افغانی در مهمانشهر ساوه می‌گوید: 7کلاس راهنمایی که 3کلاس آن دخترانه و 4کلاس نیز پسرانه است در دوشیفت کاری اقدام به آموزش تحصیلی به کودکان پناهنده می‌کنند. اکنون 720دانش‌آموز دختر و پسر در مقطع ابتدایی و 210دانش‌آموز در مقطع راهنمایی در حال تحصیل در مهمانشهر هستند. 11دانش‌آموز افغانی نیز که موفق به ورود به مقطع دبیرستان شده‌اند با امکان سرویس حمل‌ونقل که بافیا با همکاری دفتر کمیساریای عالی پناهندگان در تهران انجام داده است به یک دبیرستان معمولی در شهر ساوه می‌روند و پس از پایان کار مدرسه به مهمانشهر بازگردانده می‌شوند. از مدیر مدرسه درخصوص ممانعت والدین کودکان پناهنده افغانی درخصوص ادامه تحصیل کودکان به‌ویژه دختران می‌پرسم. عسگری می‌گوید: اعتقادات طایفه‌ای و قبیله‌ای متفاوت است.
برخی خانواده‌های افغانی تعصب بسیار زیادی دارند و اجازه تحصیل دختران در دوره راهنمایی را نمی‌دهند. بنابراین هر اندازه از مقطع ابتدایی به مقطع راهنمایی حرکت کنیم از تعداد دانش‌آموزان کاسته می‌شود. درحالی‌که میزان قبولی کودکان در مقطع ابتدایی 95درصد برآورد می‌شود و در مقطع راهنمایی نیز وضعیت قبولی دختران به‌مراتب بیشتر از پسران پناهنده است.
حامدی‌پور یکی از مدیران مدرسه کودکان پناهنده در مهمانشهر ساوه می‌گوید: متأسفانه خانواده‌های پناهنده توجه زیادی به تحصیل کودکان نشان نمی‌دهند. کودکان پناهنده حتی در تعطیلات نوروز کار می‌کنند و بیشتر آنها در جمع‌آوری ضایعات به همراه پدرانشان به‌کار گرفته می‌شوند. والدین به دختران اجازه تحصیل پس از دوره ابتدایی را نمی‌دهند. تنها طایفه هراتی‌ها از اهل تسنن و هزاره‌ها از شیعیان اجازه تحصیل فرزندانشان را می‌دهند. مذاکرات زیادی با خانواده‌ها برای اجازه تحصیل به کودکان انجام شده ولی آنها اجازه بیرون آمدن دختران از خانه را نمی‌دهند. دختران بختیاری حتی اجازه رفتن به مدرسه را ندارند و والدین می‌گویند که آنها را فروخته‌اند. او می‌گوید که برخی کودکان حتی در مدارس تیزهوشان نیز قبول شده‌اند که خانواده اجازه رفتن آنها به مدرسه را نداده است.
خانواده‌های پناهنده اجازه تحصیل کودکان خود را نمی‌دهند و این اقدام اگرچه ناقض کنوانسیون حقوق کودک از سوی خانواده است ولی کمیساریای عالی پناهندگان در تهران راهکار تازه‌ای برای تشویق خانواده‌ها به صدور اجازه تحصیل برای فرزندان اندیشیده است. 4لیتر روغن خوراکی اضافه در ماه در ازای اجازه خانواده به‌منظور ادامه تحصیل کودکان به‌ویژه دختران پناهنده راهکاری است که اکنون در مهمانشهر ساوه اجرایی شده است. آن طور که مدیر مدرسه محل زندگی پناهندگان افغانی می‌گوید اکنون 50خانه دارای رایانه هستند و تلفن همراه نیز در تمامی مهمانشهر وجود دارد. تنبلی و انحراف چشم نیز به گفته مسئولان مدرسه کودکان پناهنده یکی از معضلات است که خانواده‌ها به بهانه‌های مختلف از جمله فقر مالی توجه زیادی به درمان آن نشان نمی‌دهند. آن طور که حامدی‌پور می‌گوید10مورد انحراف چشم در میان دانش‌آموزان افغانی مشاهده شده است.
2 دهه پس از مهاجرت
در محله آچیک زهی‌ها از طایفه پناهندگان بختیاری افغانستان به‌دنبال تنها دانشجوی دانشگاه آزاد از میان بیش از 5هزار پناهنده افغانی می‌گردم. همسایگانش می‌گویند به دانشگاه رفته است. به خانه حسینعلی محسنی در محله هزاره‌ها می‌روم. مریم دختر 30ساله خانواده که دارای دو فرزند از مردی است که به گفته خودش تعادل روانی ندارد کنار دار قالیبافی‌اش ایستاده است. می‌گوید آنچه بر دار بسته است یک قالی از نوع دوزر است. مریم 2سال است که در حال بافتن قالی است و می‌گوید که به‌دلیل مشکلات هنوز نتوانسته قالی را به پایان برساند. این پناهنده افغانی که از پنج سالگی در ایران به سر می‌برد می‌گوید: تا پایان راهنمایی درس خوانده و به‌دلیل مشکل مالی قادر به ادامه تحصیل نبود. به گفته این پناهنده افغانی درصورت پایان یافتن بافت فرش و تحویل آن به فرش فروش شهر ساوه 500هزارتومان درآمد خواهد داشت.
خانه حسینعلی محسنی که به گفته خودش سال ها پیش به ایران آمده و از آن تاریخ تاکنون در مهمانشهر ساوه زندگی کرده است بسیار کوچک است. خانواده 9نفره محسنی که به همراه 7نوه16نفر می‌شوند در 2 اتاق 6متری زندگی می‌کنند. حسینعلی محسنی که 50سالگی را نیز پشت سر گذاشته است می‌گوید: 21روز در جبهه افغانستان علیه ارتش شوروی جنگیدم ولی بعد از آن برای فرار از جنگ با خانواده‌ام از شهر بامیان افغانستان به ایران آمدیم و از آن تاریخ تا به امروز که 21سال شده است به افغانستان بازنگشتم. چند کبوتر سپید و پرنده خانگی در حیاط کوچک خانه محسنی به این‌سو و آن‌سو می‌روند. پاسخی درخصوص تمایل او به بازگشت داوطلبانه نمی‌شنوم و از خانه‌اش بیرون می‌آیم.
مهمانی که باز نمی گردد
عبدالمتین بختیاری یکی از بزرگان طایفه بختیاری افغانستان که 43سال سن دارد و در همان لحظه ورود دستار سپیدش را جابه‌جا کرد و با حرکت دست خوشامد گفت از مسجد طایفه بختیاری‌ها بیرون آمده است. او صاحب 4فرزند است و 2دخترش در مقطع ابتدایی مشغول به تحصیل هستند. گفت‌وگوی ما در میان خاکی که در محوطه مهمانشهر با وزش باد به هوا بلند شده است ادامه داشت. او می گفت: بختیاری‌ها پیش‌تر درس خواندن دختران را بد می‌دانستند ولی الان اگر ما به‌عنوان بزرگان شورا اجازه تحصیل دخترانمان را ندهیم دیگران هم این اجازه را نخواهند داد. با خانواده‌ها نیز صحبت کرده‌ایم و به آنها گفته‌ایم که تمام بدبختی‌هایمان از بیسوادی و ناآگاهی است تا آنها هم ترغیب شوند فرزندانشان را برای تحصیل به مدرسه بفرستند. از رئیس شورای هفت نفره پناهندگان افغانی در مهمانشهر ساوه می‌پرسم که از زندگی در اردوگاه رضایت دارد و اینکه با پناهندگان در مورد بازگشت داوطلبانه مذاکراتی داشته است؟ می‌گوید: سال 64 از مرز تایباد به ایران آمدم و همین که تاکنون اینجا زندگی کرده‌ام نشان می‌دهد که از این وضعیت رضایت دارم. ولی برای بازگشت به افغانستان نمی‌توانیم تشویقشان کنیم. چون اگر به آنها بگویم که بازگردند این حرف به‌خودم باز خواهد گشت و پناهندگان خواهند پرسید چرا خودت به افغانستان نمی‌روی؟ بنابراین وقتی خودم به افغانستان بازگشت نمی‌کنم و نمی‌توانم آنجا زندگی کنم چطور می‌توانم دیگران را تشویق به بازگشت کنم. بزرگ طایفه پناهندگان بختیاری افغانستان نیز با هجوم نیروهای شوروی سابق به ایران آمد و آن طور که می‌گوید امیدوار بود که با رفتن کمونیست‌ها و آمدن احمدشاه مسعود به افغانستان بازگردد.
بختیاری می‌گوید: کمونیست‌ها رفتند ولی روز به روز وضعیت بدتر شد. جنگ دیگری شروع شد و طالبان آمد. در آن شرایط به آینده کشورمان خوشبین نبودیم که خود و مردم را راضی به بازگشت کنیم. سالهای دیگر هم آمریکایی‌ها به افغانستان حمله کردند و دیگر علاقه‌ای برای بازگشت نماند.
خارج از روستای طراز ناهید را در حالی ترک می‌کنم که انبوه کودکان پناهنده در کانال آب مهمانشهر در حال شنا هستند و مادرانشان اندکی بالاتر لباس‌ها و ظروف‌شان را شست‌وشو می‌کنند. اینجا جایی دورتر از روستای طرازناهید، عبدالمتین بختیاری بزرگ شورای اجرایی طایفه‌های پناهنده به دوردست بیابان خیره شده است. نگاهش نوستالژیک بامیان را برایش تداعی می‌کند و پناهندگان افغانی جایی دورتر از روستای طراز ناهید در شهر یاقوت‌های سرخ ایران روزی دیگر را در دنیای پناهندگان سپری کرده‌اند.
