محمد باریکانی: صنعت گردشگری به‌ویژه آنچه از آن باعنوان «طبیعت‌گردی» نام برده می‌شود عاملی در راستای تخریب و نابودی طبیعت است یا آنکه قابلیت تبدیل شدن به یکی از محورهای اصلی حفظ محیط‌زیست و کمک به احیای طبیعت را دارد؟

این سؤالی است که همواره 2 گروه از علاقه‌مندان محیط‌زیست، چه آنها که حفظ محیط‌زیست، را در گذار صنعتی ناممکن می‌دانند و چه آنها که توسعه صنعتی را با حفظ محیط‌زیست میسر می‌دانند، هنوز در مسیر جدل علمی و استدلال منطقی هستند.

اکوتوریسم با طبیعت معنا می‌یابد و ارتباط دوسویه انسان- طبیعت و طبیعت- انسان در این شاخه از گردشگری غیرقابل انکار است. اکوتوریسم یا همان طبیعت‌گردی توأم با رعایت موازین زیست‌محیطی و گاه همراه با کمک به احیا و باز زنده‌سازی‌ طبیعت نه‌تنها گامی مؤثر در حفظ اکوسیستم‌ها و جنگل‌ها، به‌عنوان ریه‌های زمین است و در پاکیزگی منابع آب نیز تأثیر دارد بلکه در روند توسعه نیز قادر به شکوفایی اقتصادی و توسعه زیست‌محیطی است.

دکتر ناصر کرمی از کارشناسان محیط‌زیست و از موافقان توسعه طبیعت‌گردی به‌عنوان شاخه‌ای از گردشگری که بتواند به حفظ محیط‌زیست کمک کند، می‌گوید: توسعه طبیعت‌گردی در ایران در چند سال اخیر امر مثبتی است.

ناصر کرمی تخریب‌های زیست‌محیطی را نه به‌دلیل انجام فعالیت‌های اکوتوریسم که به‌دلیل فروپاشی اقتصادی جامعه محلی و روستایی می‌داند.

به گفته کرمی زمانی که اقتصاد روستایی فرومی‌پاشد، مردم فقیر چاره‌ای جز درآویختن با طبیعت ندارند. آنها مجبور به قطع درختان و تولید سوخت می‌شوند، شکار می‌کنند، دینامیت به رودخانه‌ها می‌اندازند و یا با آلوده کردن رودخانه‌ها به سموم شیمیایی، به صید بی‌رویه می‌پردازند.

آن طور که ناصر کرمی می‌گوید، تنها راه کاهش فقر در جامعه محلی دچار اقتصاد فروپاشیده، البته با هدف حفظ محیط‌زیست، رونق اکوتوریسم است.

این کارشناس ارشد در حوزه محیط‌زیست اما اتفاقات اخیر در حوزه گردشگری کشور را چندان سازنده نمی‌داند و می‌گوید: اینکه طبیعت‌گردی در ایران ترویج شود امر خوبی است ولی متأسفانه آنچه اکنون در حوزه توسعه زیرساخت‌های گردشگری اتفاق افتاده و توسعه یافته است متأسفانه مخرب و آلاینده بوده و منافع اقتصادی نیز ندارد.

کرمی با اشاره به تفاوت‌های گردشگری با صنعت گردشگری گفت: در صنعت گردشگری، گردشگر با تور جابه‌جا می‌شود و برای همه خدمات هزینه پرداخت می‌کند و همین موضوع موجب اشتغال‌زایی در صنعت گردشگری می‌شود. وی همچنین بر مزیت‌های سفر با تورهای ضابطه‌مند گردشگری به‌ویژه در اکوتوریسم اشاره می‌کند.

کرمی ادامه می‌دهد: کمپ‌های طبیعت‌گردی که براساس اصول زیست‌محیطی ایجاد شده‌اند تأثیر مثبتی بر حفظ محیط‌زیست دارند. این کمپ‌ها اصول طبیعت‌گردی را رعایت می‌کنند و حتی جای مناسبی برای گردشگران هستند. گردشگر با استفاده از خدمات کمپ‌های طبیعت‌گردی، دیگر نیازی به قطع درختان برای آتش‌روشن‌کردن در جنگل ندارد؛ از خدمات مناسب استفاده می‌کند و علاوه بر احترام به طبیعت و آشنایی با مزیت‌های طبیعت می‌تواند به اشتغال‌زایی در جامعه بومی نیز کمک کند.

کرمی به‌عنوان یکی از موافقان طبیعت‌گردی معتقد است که با ایجاد کمپ‌های طبیعت‌گردی حتی می‌توان بسیاری از معضلات اجتماعی را نیز حل‌و‌فصل کرد، ضمن آنکه توسعه طبیعت‌گردی می‌تواند به ساکنان مناطق بومی و محلی اعتماد به‌نفس بدهد؛ مثلا می‌تواند به ایل و عشیره، زیبایی آن را تذکر بدهد.

کارشناس ارشد محیط‌زیست در پیش‌بینی خود از آینده اکوتوریسم و طبیعت‌گردی می‌گوید: نشانه‌های مثبتی در توسعه اکوتوریسم وجود دارد؛ یکی اینکه علایق زیست‌محیطی در میان جوان‌ها بیشتر است، دوم اینکه آژانس‌های گردشگری علاقه بیشتری به اکوتوریسم و حضور در طبیعت پیدا کرده‌اند و دیگر آنکه مدیران جدید گردشگری توجه ویژه‌ای به طبیعت و محیط‌زیست دارند.

ناصرکرمی در پایان اینگونه نتیجه‌گیری می‌کند که اکوتوریسم به‌عنوان یک فرصت برای طبیعت و همچنین توانمندسازی جامعه محلی باید مورد توجه باشد نه به‌عنوان تهدید!

در سوی دیگر دکتر پیمان یوسفی‌آذر که البته در یادداشتی که در این پرونده از وی منتشر شده به موضوع جنگل‌ها پرداخته و معتقد است که طبیعت‌گردی در ایران با سویه‌های مخرب آن شناخته می‌شود. یوسفی‌آذر می‌گوید: اکوتوریسم ملاحظه‌شده هنوز در ایران جا‌نیفتاده که این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. وی با تأکید بر مدیریت پایدار جنگل‌ها می‌گوید: قوانین مربوط به جنگل و طبیعت در بخش گردشگری در ایران دارای خلأ قانونی است.

یوسفی‌آذر می‌افزاید: در سوی دیگر باید دید که تا چه اندازه گردشگر ایرانی و اصولا جامعه ایرانی را با جنبه‌های اکوتوریسم مخرب آشنا کرده‌ایم که ضربه‌ای به طبیعت وارد نشود.

وی با اشاره به این موضوع که ورود و بازدید از بسیاری جنگل‌های ایران رایگان است، می‌گوید: درحالی که مدیریت مشارکتی جنگل‌ها حرف روز دنیاست؛ متأسفانه در ایران شاهدیم که در جنگل زیبای ارسباران مردم با هر وسیله‌ای وارد جنگل می‌شوند، از ذخایر آن استفاده نادرست می‌کنند و هیچ هزینه‌ای نیز برای آن نمی‌پردازند، در حالی‌که باید هزینه نگهداری، پاکسازی و استفاده از جنگل‌ها از گردشگر گرفته شود.

یوسفی‌آذر تأکید می‌کند: در بسیاری از جنگل‌های اولیه و بکر جهان مردم اجازه ورود ندارند چون این جنگل‌ها عامل حفظ تنوع ژنتیک هستند.

کارشناس جنگل‌ها می‌گوید: جنگل‌های کشور به صورت روزافزون دچار هجوم هستند و بازدیدکنندگان از آنها حتی یک ریال هم بابت حضور در این مناطق هزینه نمی‌کنند. بنابراین اکوتوریسم نیازمند رویکرد جدید در ساختارهای قانونی است و باید قانونی باشد تا اگر گردشگر در طبیعت دچار اشتباه و موجب آسیب‌رسیدن به آن شد همانجا جریمه شود. وی با انتقاد از احداث تأسیسات ناهمخوان با مناطق طبیعی و جنگلی با هدف گردشگری می‌گوید: در یکی از جنگل‌های کشور رستوران سه‌طبقه با سنگ و سیمان احداث می‌شود که از نظر اکوتوریسم واقعا مردود است و متأسفانه هیچ برخوردی نیز با آن صورت نمی‌گیرد.

کد خبر 167112

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز