اما آنچه در این سال‌ها شاهدش هستیم کم‌کاری این کارگردان سینماست؛ اتفاقی که قصد داریم در این مجال در مورد چرایی‌‌اش از صباغ‌زاده بشنویم. «خاک و آتش» بهانه‌ای می‌شود تا بتوانیم سراغ او برویم و دقایقی در مورد آخرین ساخته‌‌اش و آنچه این روزها بر او می‌گذرد، صحبتی داشته باشیم.
- شما جزو نخستین نسل فیلمسازان سینمای ایران در دوره پس‌از انقلاب هستید و آثار خوبی از خود به یادگار گذاشته‌اید، اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که پس از ساخت خانه خلوت شما مسیر دیگری را برای ادامه فعالیت‌تان انتخاب کردید. از دلیل تغییر رویه کاریتان کمی برایمان می‌گویید.
فکر نمی‌کنم راه بدی را رفته باشم و تمام فیلم‌هایی که در این سال‌ها ساخته‌ام فیلم‌های نسبتا مطرحی بوده‌اند. اگر فرضتان این است که چرا فیلم‌های اجتماعی نمی‌سازم و آن راهی را که شروع کرده بودم ادامه ندادم، به این دلیل است که شاید به نوعی شرایط مناسب نبوده و آن سوژه‌هایی که در ذهن من بودند شرایط ساختشان فراهم نشده. از طرفی به دو تا از فیلم‌های من در این سال‌ها لطمه وارد شد. یکی «صبحانه برای دو نفر» بود که مرحوم خسرو شکیبایی در آن ایفای نقش کرده بود و یکی هم «پیشنهاد 50میلیونی» که باز هم مرحوم شکیبایی در آن حضور داشت و متأسفانه هر دوی این آثار با شکست اقتصادی مواجه شدند و به‌همین دلیل احساس کردم این نوع سینمای جدی دیگر آن بازخوردی را که می‌بایست، ندارد.
- دلیل این اتفاق را شما در چه می‌دیدید؟
به‌دلیل اینکه فیلم‌های سطحی کمدی به شدت بازار را فراگرفته بود و هم در سینما و هم در بخش فیلم‌های ویدئویی از این آثار بیشتر استقبال می‌شد، به همین خاطر من هم تصمیم گرفتم که مدتی دیگر فیلم نسازم و چندین سال این کار را انجام ندادم تا اینکه قسمت شد و دست به ساخت خاک و آتش زدم؛ به‌دلیل اینکه خیلی دوست داشتم فیلمی تاریخی بسازم. پس از آن هم شرایط به شکلی فراهم شد و سراغ «راه بهشت» رفتم؛ به‌دلیل اینکه این اثر فیلمنامه خیلی خوبی داشت و خودم هم علاقه‌مند بودم در این زمینه فیلم بسازم، اقدام به این کار کردم. به هر حال فکر می‌کنم من راه بدی را نرفته‌ام و تا اینجای کار، مسیر خوبی را طی کرده‌ام. من فکر می‌کنم اگر از فیلمی استقبال می‌شود یا نمی‌شود دلیل بر خوب یا بد بودن آن فیلم باشد.
- کمی هم در مورد انتخاب سوژه‌ای که داشتید توضیح می‌دهید؛ با توجه به اینکه سراغ سوژه‌ای تاریخی رفتید که چندان در میان مخاطبان با استقبال روبه‌رو نمی‌شود.
من به این سوژه و فضای آن از قبل علاقه‌مند بودم و دوست داشتم در زمینه رشادت مردم بلوچستان و به‌طور کل مرزداران کشورمان چه در شمال، چه در غرب، شرق و... فیلمی بسازم، اما به‌دلیل فضا و موقعیت اقلیمی‌ای که این شهر داشت بیشتر مورد نظر من بود و از آنجا که این قصه، قصه‌ای پرتنش و جذاب بود، تصمیم به ساختش گرفتم.
- مسئله‌ای که در مورد فیلم شما و به‌طور کلی آثار تاریخی وجود دارد این است که این فیلم‌ها در سینمای ایران فروش بالا و راضی‌کننده‌ای ندارند. ریشه این اتفاق را شما در کجا می‌بینید؟
در این اتفاق دلایل مختلفی نهفته است که یکی از آنها بازمی‌گردد به اینکه مخاطبان با مسائل، موضوعات و فیلم‌های تاریخی خیلی آشنایی ندارند و از طرفی این آثار هم نیاز به اطلاع‌رسانی وسیع دارند تا ذهن مردم برای پذیرش آن آمادگی داشته باشد و از دیگرسو می‌بینیم که سال‌هاست در سینمای ایران این قبیل فیلم‌ها اکران نمی‌شود. مسئله دیگر به سالن‌های سینما مربوط می‌شود. ما متأسفانه در این سال‌ها به خاطر کمبود سالن‌های سینما عذاب می‌کشیم و از طرفی به علت حجم بالای تولید، آثار روی هم انبار می‌شوند و در مقطعی می‌بینیم که 8-7 فیلم قرار است با هم اکران شوند و برای عملی‌شدن این قضیه مجبور می‌شویم سالن‌ها را بین فیلم‌ها سرشکن کنیم که در نهایت این فیلم‌ها هستند که از این نوع اکران شدن آسیب می‌بینند. از طرفی هم خود مردم هستند که باید ببینیم از این قبیل فیلم‌ها استقبال می‌کنند یا نه؟ اتفاقی که تا به دیدن این فیلم‌ها نروند و از دیدنشان احساس لذت نکنند، نمی‌توانیم نتیجه‌گیری‌ای در موردش داشته باشیم که آیا واقعا مردم به این نوع از سینما علاقه‌مند هستند یا نه.
- با توجه به مضمون فیلم که تاریخی است، هنگام ساخت، تهیه‌کننده کار تا چه اندازه امکاناتی را که برای ساخت آثاری در این ژانر نیاز است در اختیار شما قرار داد؟
چنین کار تاریخی‌ای با وضعیتی که داشت قاعدتا امکانات ویژه‌ای هم می‌طلبید. به هرحال هم سیما فیلم و هم مؤسسه شهید آوینی تلاش خودشان را کردند تا امکانات را به نحو احسن فراهم کنند، اما کمبودهایی هم بود که باعث می‌شد من به ناچار از آنچه مدنظر داشتم، بگذرم. از طرفی با توجه به شرایطی که سینمای ایران در این روزها دارد، مجبور بودیم که هر طور شده با وجود تمام این مسائل کار را به پایان برسانیم.
- آیا عدم امکانات کافی باعث این شد که فیلم هنگام ساخت در بخش‌هایی آسیب ببیند و امروز شما به‌عنوان نقطه ضعف کار به آن نگاه کنید؟
کارهای تاریخی نیاز به سرمایه، تعمق و تامل بیشتری از جانب تهیه‌کنندگان دارد و از سوی دیگر هم این افراد شرایط و سرمایه‌ای که در اختیار دارند، محدود است، البته این اتفاق فقط برای بعضی افراد می‌افتد و عده دیگری نیز هستند که بودجه برایشان باز است و سرمایه فراوانی در اختیارشان قرار داده می‌شود و زمان بسیار مناسبی را هم در اختیارشان می‌گذارند، ولی این اتفاق برای ما نمی‌افتد و محدودیت و مشکلات سر راهمان به‌وجود می‌آید. به هر تقدیر امروز کار به پایان رسیده است و باید به شکل اثری که تمام‌شده به آن نگاه کنیم، چراکه مخاطب دیگر به این موضوع که من چه امکاناتی را هنگام ساخت کم داشتم و به همین دلیل فرضا نتوانستم قطاری را که انگلیسی‌‌ها در آن اسلحه حمل می‌کردند بگیرم، کاری ندارد و فقط می‌خواهد فیلم را ببیند. درنهایت اینکه آنچه موجود است همین چیزی است که امروز بر پرده سینما می‌بینید.
- با توجه به تجربه‌ای که از این کار کسب کردید، اگر بخواهید فیلم دیگری بسازید باز هم سراغ این نوع از سینما می‌روید؟
بله. من کار دیگری نیز در زمینه تاریخی انجام داده‌ام که در حال آماده‌سازی آن برای جشنواره فیلم فجر هستم. راه بهشت عنوان این فیلم است که در ارتباط با دوران حضرت محمد بوده و اثری تاریخی است و در مکه ساخته شده. بازیگران زیادی هم در آن حضور دارند و تا زمان اکرانش توضیح بیشتری در مورد آن نمی‌توانم بدهم.
