این همان توریستی است که ورود هر 10 نفر آن یک شغل ایجاد میکند. این یک تعریف علمی و فنی است در باره توریست صنعتی.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چندی پیش اعلام کرد در 9 ماهه اول سال جاری تعداد توریستهای ورودی به کشور 71 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. به نظر شما شمار اعلام شده از سوی این سازمان چقدر با تعریف پیشگفته از توریست واقعی انطباق دارد؟
این گزارش قصد دارد از زوایای مختلف این موضوع را بررسی کند.
پناهجو یا توریست؟
فعالان بخش خصوصی، کارشناسان و نمایندگان مجلس آمار ارائه شده از سوی سازمان میراث فرهنگی را صحیح نمیدانند. اگر بخواهیم کمی با تساهل و تسامح به قضیه نگاه کنیم تنها از ظاهر امر و حتی بدون استناد به نظر کارشناسان، میتوان پرسید چگونه 71درصد بر تعداد گردشگران واقعی افزوده شده در حالی که چنین افزایشی در مراکز خرید، سایتهای تاریخی، طبیعی و حتی در سطح شهر محسوس نیست.
الیاس نادران در گفت وگو با میراث خبر این رقم را واقعی نمیداند و میگوید: «آمار واقعی ورود گردشگر به ایران با توجه به شرایط کنونی سیاسی و اقتصادی کشور رقمی پائینتر از این رقم است، اما آنچه رئیسجمهور ارائه کرد، آماری با تفسیرهای خاص خود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. این آمار را با تفسیر خاص آنها میتوان پذیرفت، اما به طور کلی آنچه گردشگر واقعی نامیده میشود، متفاوت از این پیشبینیها است.»
این در حالی است پیش از این رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گفته بود این آمار را با استناد به اعداد و ارقام ارائه شده از سوی مرکز گمرک ایران ارائه داده است.
پرسش آن است که «تفسیرهای خاص» سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر کدام مبنا
بوده است.
کارشناسان چه میگویند؟
المیرا ایلیاتی، کارشناس گردشگری در این خصوص میگوید: «اصولاً اینگونه آمار دادن درست نیست.
برای آمار دقیق باید تعداد تورهای ورودی را استخراج کرد و اصولاً استفاده از مرجعی همچون گمرک کاملاً نادرست بوده و آمار ارائه شده از سوی این نهاد، قابل استناد نیست. مرجع این گونه آمارها (کمیته تورهای ورودی) است نه گمرک.»
وی میافزاید: «بنا بر تعریفی کلی، توریست به کسی گفته میشود که حداقل یک شب و حداکثر یک سال را خارج از محل سکونت خود بهسر ببرد. در این صورت مثلاً کسی که وارد ایران میشود و تنها یک چای میخورد توریست است. اما حتی همین موضوع نیز در ایران قابل بحث است چون این چای با آب و برق یارانهای تهیه شده است و در واقع این نوع گردشگر نهتنها درآمدزا نیست بلکه مضر هم هست.
اما توریست صنعتی مقولهای دیگر با تعریفی متفاوت است که بر طبق آن توریست از امکانات مختلف همچون هتل، مراکز خرید، مناطق دیدنی و... با پرداخت پول استفاده میکند.»
ایلیاتی میافزاید: «اما مشکل ما چیز دیگری است. برای نمونه، پیلهوران مرزی در مرزهای کردستان و آذربایجان اجازه دارند به دفعات وارد مرزها شده و از آن خارج شوند. اما اولاً آمدن و رفتن اینها بخشنامهای است.
یعنی مثلاً دولت در یک سال شرایط ورود آنها را آسان میکند و سال بعد قانون دیگری وضع میکند که منجر به کاهش تعداد آنها میشود. خلاصه آن که این گونه آمار دادن، «بازی آماری» است. اگر قرار باشد اینطور با قضیه برخورد کنیم آن وقت میتوانیم سالی را پیدا کنیم که فیالمثل در مقایسه با 9 ماهه امسال توریسم 100 درصد کاهش داشته
باشد!»
نظر بخش خصوصی چیست؟
فخرالسادات غنی، مدیر مؤسسه طبیعت در پاسخ به این پرسش که آیا واقعاً گردشگری در 9 ماهه اول امسال 71 درصد رشد داشته میگوید: «ما در سالهای گذشته دستکم چند تور حدود 20، 30 نفره گردشگر خارجی داشتیم، اما امسال همان تورها را تنها با دو سه نفر برگزار کردیم.»
وی اضافه میکند: «البته عمده فعالیت ما در حوزه گردشگری داخلی است و باید بگویم در این حوزه رشدی در حدود 50 درصد داشتهایم.»
راحله حسنلویی، مدیر یک آژانس نیز در پاسخ به این پرسش میگوید: «به نظر من این آمار صحیح نیست. مشتریان ما حدود 70، 80 درصد کاهش داشتهاند. برای نمونه پارسال برای 22 بهمن ما حدود 25 مسافر برای کیش داشتیم، در حالی که امسال در همین زمان، به 5، 6 مورد محدود شد. یا در سالهای گذشته هفتهای یکی، دو مورد بلیت برای دوبی میفروختیم، اما امسال بهطور متوسط، همین تعداد بلیت را در یک ماه میفروشیم.»
آرش نورآقایی، تورلیدر، نیز در پاسخ به این پرسش میگوید: خود من تور لیدری هستم که مجوز تورگردانی خارجی و داخلی را دارم. اما در 4 ماهه اخیر تنها 1 مورد گردشگر خارجی داشتهام! کم و بیش همین وضعیت در مورد دیگر همکارانم هم صادق است.
در واقع میتوانم بگویم من هر هفته همکارانم را در محل انجمن میبینم و این نشان میدهد که خبری از توریست خارجی نیست!»
منصور قاسمی، تورلیدر و فعال در حوزه گردشگران ورودی به کشور است. وی در پاسخ به این پرسش میگوید: گردشگران ورودی نهتنها افزایش نیافتهاند بلکه میتوان گفت حداقل 70 درصد کاهش یافتهاند. من پارسال 11 گروه خارجی را بردم اما امسال این تعداد به 3 گروه کاهش یافت. میتوانم بگویم در 15 سال گذشته امسال بدترین سال برای گردشگری، دستکم در حوزه کاری من بوده است.»
بر مبنای آنچه که گفته شد از یک میلیون گردشگر مورد ادعای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چند درصد توریست واقعی بودند، حضور آنها در کشور به توسعه اشتغال کمک کرده است و باعث افزایش درآمد ارزی کشور شده است؟
آیا نباید یک بار برای همیشه تصمیم بگیریم هر آوارهای را که گاه برای خوردن یک وعده غذای سیر وارد مرزهای کشور میشود توریست نام ندهیم؟
