یکشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۰ - ۱۱:۰۰
۰ نفر

نظرسنجی‌هایی برای انتخاب بهترین‌های یک دهه، بیش از آنکه نشان‌دهنده نتایجی قطعی باشند، فعالیتی ژورنالیستی و جذابند؛ بنابراین طبیعی است که نتایج حاصل از یک نظرسنجی روزنامه‌ای، نه اثبات آنهایی است که رأی آورده‌اند و نه انکار آنهایی که نامشان بین برگزیدگان نهایی نیست.

کتاب

 با این همه ما سعی کرده‌ایم شیوه نظرسنجی‌مان تا جای ممکن، علمی باشد و نتیجه، تا حد زیادی، بازتاب نظر کلی جامعه ادبی؛ به این منظور، برای انتخاب رای‌دهندگان، 4گروه نویسندگان، منتقدان، روزنامه‌نگاران و ناشران را به‌صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی برگزیده‌ایم و در هر گروه، از 5 نفر نظر خواسته‌ایم.

در این بین، البته گروه ناشران، به‌علت بی‌اطلاعی و نداشتن اشراف کافی به موضوع، سرانجام به 4 نفر تقلیل یافته‌اند، همچنین پیش از این، برای اینکه نتایج بیش از اندازه پراکنده نشود و رأی نهایی، معنادار باشد، 20 نامزد در گروه رمان و 20 نامزد در گروه مجموعه داستان، از بین کتاب‌های منتشرشده در دهه 80 تعیین کرده‌ایم. این کتاب‌ها، همگی از جمله نامزدها و برگزیدگان جوایز ادبی در طول 10 سال گذشته بوده‌اند. با این همه، اگر رای‌دهنده‌ای خارج از فهرست نامزدهای ما انتخابی داشته، رأی مورد نظر در نتیجه نهایی لحاظ شده است. آنچه در جدول آرا می‌بینید، انتخاب‌های 19 ناشر، منتقد، روزنامه‌نگار و نویسنده است که در نهایت با شمردن آرای این 19 نفر، 5 رمان و 5 مجموعه داستان به عنوان برگزیده دهه 80 مشخص شده‌اند.

نکته قابل توجه در نتیجه نهایی، نزدیکی با نتیجه نظرسنجی‌های مشابه است. رمان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» نوشته رضا قاسمی که در تمام نظرسنجی‌ها، رمان برگزیده بوده است، اینجا نیز با کسب 18 رأی از 19 رأی ممکن، رمان برگزیده دهه 80 شده است. این رمان، رمان برگزیده دهه 80 در جایزه نویسندگان و منتقدان مطبوعات نیز شده بود. همین طور در بخش مجموعه داستان، مجموعه «زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود» نوشته امیرحسین خورشیدفر که ازجمله کتاب‌های مورد توجه اهالی ادبیات بوده است، با 10رأی به‌صورت مشترک با «تمام زمستان مرا گرم کن» نوشته علی خدایی که در جایزه منتقدان و نویسندگان مطبوعات، بهترین مجموعه دهه شده بود، اینجا نیز به‌عنوان یکی از بهترین‌های دهه رأی آورده‌ است.

اما شاید علاوه بر همه نکاتی که می‌توان درباره یک نظرسنجی در نظر گرفت، به این نکته نیز لازم باشد توجه داشته باشیم که متأسفانه بسیاری از اهالی مطبوعات، نویسندگان و ناشران، تعداد کمی از آثار را خوانده‌اند و آنچه به‌عنوان برگزیده انتخاب می‌کنند، درواقع انتخاب آنها از بین کارهایی است که مطالعه کرده‌اند، نه انتخابی از بین همه کتاب‌های موجود؛ این نکته البته اجتناب‌ناپذیر است، ولی اعتبار نظرسنجی‌هایی از این دست را به‌صورت جدی کاهش می‌دهد. در دهه 80 حدود هزار اثر داستانی، به جز آثار عامه‌پسند منتشر شده است و رأی‌گیری از همین 19نفر که برعهده صادق وفایی بوده، کاری بسیار دشوار و وقت‌‌گیر است.

کاملا روشن است که از این‌بین، تنها آثاری که نامزد جوایز می‌شوند یا جایزه‌ای را دریافت می‌کنند، در اذهان باقی می‌مانند و آرا نیز با توجه به همین کتاب‌ها داده می‌شوند، در حالی که همیشه هستند رمان‌ها و مجموعه‌هایی که به هزار دلیل روشن و ناروشن، توجه فعالان عرصه نشر و ادبیات را برنمی‌انگیزند، در هیچ جایزه‌ای دیده نمی‌شوند و به‌طور کلی به آنچه شایسته‌اش هستند نمی‌رسند، اما آثاری بسیار قابل تامل و ماندگارند. تنها برخی از این آثار، سال‌ها بعد دوباره زنده می‌شوند و حقشان را از ما می‌گیرند!

هیچ تردیدی نیست که نظرسنجی ما نیز از این قاعده‌ها مستثنا نیست و آنچه نشان می‌دهد، تنها بازتابی است از نظرات بخشی از جامعه ادبی ایران. شاید اندکی جابه‌جایی در نفرات این رای‌گیری، نتیجه را تا حدود زیادی، به‌ویژه در 3-2 کتاب آخر برگزیده، تغییر دهد. اینها همه البته در گذر زمان اصلاح خواهد شد. شاید اینطور کارها، دست‌کم مخاطبان اندک ادبیات داستانی ایران را به خرید آثار داخلی ترغیب کند وگرنه مخاطب نهایی، همیشه، زمان است.

بهترین‌های ادبیات دهه 80 از نگاه 19 نویسنده، منتقد ، روزنامه‌نگار و ناشر

رای دهندگان عنوان مجموعه داستان رمان
محمدعلی جعفریه ناشر باغ ملی، آویشن قشنگ نیست، برف و سمفونی ابری، ‌ها کردن،نیمه سرگردان ما من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی، نگران نباش
کاوه کیائیان ناشر زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، بلبل حلبی، شب‌های چهارشنبه، برف و سمفونی ابری، ‌ها‌کردن شب ممکن، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، آداب بی‌قراری،
عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک، نگران نباش
اسماعیل حسن‌زاده ناشر قلعه پرتقالی رود راوی، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها
اعظم کیان‌افراز ناشر باغ ملی، بلبل حلبی، شاخ، آویشن قشنگ نیست،
روباه و لحظه‌های عربی
همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی، عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک، کتاب بی‌نام اعترافات، درخت انجیر معابد، صورتک‌های تسلیم
علیرضا بهنام منتقد عاشقیت در پاورقی، شاخ، ‌ها کردن، باغ ملی، اگر ابرها بگذارند همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، عقرب روی پله‌های راه‌آهن، نفس‌تنگی، کتاب اعتیاد و دوقدم این ور خط
حسن محمودی منتقد زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، جایی دیگر،
تمام زمستان مرا گرم کن، باغ ملی، احتمال پرسه و شوخی
من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، از شیطان آموخت و سوزاند،چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی
شهلا زرلکی منتقد برف و سمفونی ابری، آویشن قشنگ نیست، جایی دیگر،عاشقیت در پاورقی، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، دیگر اسمت را عوض نکن، شب ممکن
خلیل درمنکی منتقد عاشقیت در پاورقی من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، رودراوی
مجتبی پورمحسن منتقد تمام زمستان مرا گرم کن، برف و سمفونی ابری، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، ‌ها کردن، آن گوشه دنج سمت چپ همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، از شیطان آموخت و سوزاند، آداب بی‌قراری
جواد افهمی نویسنده ایستادن زیر دکل فشار قوی، نیمه سرگردان ما درخت انجیر معابد، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، پرنده من، رود راوی
مهدی ربی نویسنده تمام زمستان مرا گرم کن، باغ ملی، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، قلعه پرتقالی، در گریز گم می‌شویم درخت انجیر معابد، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، احتمالا گم شده‌ام، نگران نباش، شب‌ممکن
علی‌اصغر شیرزادی نویسنده زمستان مرا گرم کن، باغ ملی، حنای سوخته، دوباره از همان خیابان‌ها، بلبل حلبی من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، شب ممکن، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی
آیت دولتشاه نویسنده تمام زمستان مرا گرم کن، عاشقیت در پاورقی، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، برف و سمفونی ابری، آن گوشه دنج سمت چپ شب ممکن، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، من او، عقرب روی
پله‌های راه‌آهن اندیمشک
محمد کشاورز نویسنده حنای سوخته، تمام زمستان مرا گرم کن، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، قلعه پرتقالی درخت انجیر معابد، من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی، کتاب بی‌نام اعترافات
رضا زنگی آبادی نویسنده تمام زمستان مرا گرم کن، در گریز گم می‌شویم، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، دوباره از همان خیابان‌ها، بلبل حلبی همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی، شهری که زیر درختان سدر مرد، درخت انجیر معابد
فریاد شیری روزنامه‌نگار تمام زمستان مرا گرم کن، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، دوباره از همان خیابان‌ها، برف و سمفونی ابری، جایی دیگر
شهری که زیر درختان سدر مرد، آداب بی‌قراری، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم، رود راوی
یزدان سلحشور روزنامه‌نگار تمام زمستان مرا گرم کن، در گریز گم می‌شویم، نیمه سرگردان ما، مادمازل کتی، بلبل حلبی
آهسته وحشی می‌شوم، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، رود راوی، آداب بی‌قراری
یاسر نوروزی روزنامه‌نگار تمام زمستان مرا گرم کن، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، جایی دیگر، برف و سمفونی ابری، شاخ
از شیطان آموخت و سوزاند، شب ممکن، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها، من او
محمدهاشم اکبریانی روزنامه‌نگار
درخت انجیر معابد، چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم، همنوایی شبانه،ارکستر چوب‌ها

نتیجه نهایی نظرسنجی در بخش رمان و مجموعه داستان

ردیف نام رمان نویسنده تعداد رای نام مجموعه داستان نویسنده تعداد رای
1 همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها رضا قاسمی 18 رای تمام زمستان مرا گرم کن علی خدایی 10 رای
2 رودراوی ابوتراب خسروی 11 رای زندگی مطابق خواسته تو پیش می رود امیرحسین خورشیدفر 10 رای
3 چراغ‌ها را من خاموش می کنم زویا پیرزاد 8 رای برف و سمفونی ابری پیمان اسماعیلی 7 رای
4 من ببر نیستم پیچیده به بالای خود تاکم محمدرضا صفدری 7 رای باغ ملی کوروش اسدی 6 رای
5 شب ممکن حسن شهسواری 6 رای بلبل حلبی محمد کشاورز 5 رای
کد خبر 147270

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ادبیات و کتاب

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز