موضع‌گیری‌های پیشین رئیس پلیس راهور ناجا و مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در زمینه ممانعت از شماره‌گذاری خودروهای فاقد این استاندارد این امید را در دل مصرف‌کنندگان داخلی زنده کرده بود که این بار دستگاه‌های اجرایی تأمین حداقل حقوق مصرف‌کنندگان خودروهای ساخت داخل را مدنظر قرار داده و چانهزنی شرکت‌های خودروسازی و دست‌اندرکاران صنعتی برای تعویق در اجرای این قانون ره به جایی نخواهد برد. اما اکنون تنها با سپری شدن نخستین ماه الزام به اجرای این قانون، زمزمه‌های عقب‌نشینی دستگاه‌های اجرایی از موضع‌گیری‌های قبلی به گوش می‌رسد.
وجود 2 قانون برای الزام به نصب کیسه ایمنی هوا در خودروهای سواری ساخت داخل را شاید بتوان از 2 منظر مورد توجه قرار داد. براساس نگرش نخست مصوبه شورای‌عالی استاندارد برای نصب یک ایربگ در خودروهای ساخت داخل و افزایش تعداد ایربگ اجباری به 2 براساس مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو با توجه به ضرورت این استاندارد در تأمین ایمنی خودروهای سواری صورت گرفته است و بیانگر دغدغه‌های سیاستگذاران برای تأمین ایمنی سرنشینان خودروهای داخل است.
این رویکرد با موضع‌گیری برخی مسئولان شرکت‌های خودروسازی در زمینه عدم‌ضرورت رعایت این استاندارد در خودروهای ساخت داخل مغایرت دارد. شاید بتوان روی دیگر سکه وجود 2 مصوبه برای نصب کیسه ایمنی هوا را مصداق مثل قدیمی سنگ بزرگ علامت نزدن دانست. بدان معنا که آیا این امکان وجود دارد تا شورای سیاستگذاری خودرو و مسئولان وزارت صنایع و معادن به‌عنوان نزدیک‌ترین دستگاه‌های سیاستگذاری و اجرایی کشور به شرکت‌های خودروسازی از کم و کیف تأمین کیسه ایمنی هوا برای نصب در خودروهای ساخت داخل اطلاعی نداشته و بدون اطلاع از میزان تولید داخل و مشکلات واردات آن تعداد ایربگ‌ها را به 2 افزایش داده‌اند؟! یا اینکه این مصوبه چندان جدی نبوده و برای تسلی خاطر مصرف‌کنندگان داخلی از دل‌مشغولی‌های دست‌اندرکاران بخش صنعت برای افزایش ایمنی خودروهای ساخت داخل به تصویب رسیده است، چگونه می‌توان انتظار دغدغه تأمین ایمنی سرنشینان خودروهای ساخت داخل را مبنای مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو تلقی کرد.
از زمان‌بندی تا تعویق
نخستین بار شورای‌عالی استاندارد در سال1385 نصب کیسه ایمنی هوای راننده را از ابتدای سال1389 برای خودروسازان ایرانی اجباری کرد اما در پی تمدید یک ساله برنامه چهارم توسعه و به تاخیر افتادن برنامه پنجم، اجرای این مصوبه هم به تاخیر افتاد و سررسید آن به آغاز سال1390 موکول شد. با این شرایط بود که شورای سیاستگذاری خودرو متشکل از انجمن‌های خودروسازان و قطعه سازان، مسئولان وزارت صنایع و‌معادن، مؤسسه استاندارد، شرکت‌های بزرگ خودروسازی، پلیس و برخی دیگر از فعالان صنعتی خودرو تشکیل شده است، در سال1387 تصویب کرد که خودروسازان ملزم به نصب دو کیسه ایمنی هوا روی همه سواری‌های خود از ابتدای سال1390 هستند.
با این شرایط برخی خودروسازان امیدوار بودند که مصوبات مربوط به اجبار نصب کیسه ایمنی هوا روی خودروهای سواری در آخرین جلسه شورای سیاستگذاری خودرو در سال‌گذشته که با حضور وزیر صنایع و معادن برگزار شد، مورد بازنگری قرار گیرد اما به گفته حاضران در این جلسه، مسئله مربوط به کیسه ایمنی هوا در این جلسه اصلا مطرح نشد. بعد از این جلسه در حالی که هنوز مشخص نبود که بالاخره مصوبه شورای‌عالی استاندارد اجرا خواهد شد یا خیر، محسن صالحی‌نیا، رئیس دفتر نیرومحرکه و خودرو وزارت صنایع و معادن، به ایسنا گفت که بنا نیست مصوبه‌های مربوط به نصب کیسه ایمنی هوا روی سواری‌ها تغییر کند.
بنابراین خودروسازان همچنان موظف هستند طبق مصوبه شورای‌عالی استاندارد کیسه هوای راننده و طبق مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو، 2 کیسه ایمنی هوا را روی تمام سواری‌های تولیدی‌شان نصب کنند. در کشاکش اظهارنظرهای مسئولان برای الزام خودروسازان به نصب اجباری کیسه ایمنی هوا بود که خبرهایی در مورد ارائه برنامه زمان‌بندی تجهیز خودروهای سواری تولید داخل به کیسه ایمنی هوا به گوش رسید. جایی که احمد نعمت بخش، رئیس انجمن خودروسازان، در مورد تجهیز نشدن برخی خودروها به کیسه ایمنی هوا گفت: وزارت صنایع و معادن از محدودیتهای موجود بر سر راه خودروسازان مطلع بوده و در همین راستا تصمیم گرفته که به جای توقف تولید خودروها اقدام به ارائه برنامه زمان‌بندی کند تا خودروسازان بتوانند در چارچوب آن اقدام به تجهیز خودروهای خود کنند.
این دیدگاه در حالی مطرح شد که محسن صالحی‌نیا، رئیس بخش خودرو و نیرومحرکه وزارت صنایع و معادن تأکید کرده بود، مسئله لغو اجباری شدن نصب ایربگ روی خودروهای سواری تولید داخل مطرح نشده است و همه خودروهای سواری داخلی تا پایان امسال به یک یا 2 کیسه ایمنی هوا مجهز خواهند شد؛ اما با توجه به برخی محدودیتهای به‌وجود آمده، این تجهیز به تاخیر افتاده است. ارائه برنامه زمان‌بندی به‌خودرو‌سازان در شرایطی مطرح می‌شد که جواد نجم‌الدین - مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو- در مراسم آغاز به کار این شرکت در سال1390 تجهیز خودروها به کیسه هوای راننده را جزو برنامه‌های سال‌جاری ایران‌خودرو اعلام کرده بود اما برخی مسئولان شرکت سایپا از امکانپذیر نبودن نصب این استاندارد اجباری در برخی محصولات خود خبر می‌دادند. با این شرایط بود که صالحی‌نیا اعلام کرد، همه خودروها از ابتدای سال1391 مجهز به یک یا 2 کیسه ایمنی هوا خواهند شد.
درخواست تعویق تا دی ماه
در حالی که رئیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و مسئولان راهنمایی و رانندگی بر رعایت این استاندارد اجباری از ابتدای امسال تأکید داشتند، خبرهایی از درخواست خودروسازان برای تعویق اجرای این قانون تا دی ماه امسال منتشر شد. جایی که مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران اعلام کرد، خودروسازان داخلی درخواست کرده‌اند که از دی ماه امسال نصب 100درصدی کیسه ایمنی هوا روی محصولاتشان را آغاز کنند. فریدون بلغاری افزود: البته این کار مشروط به تایید شورای‌عالی استاندارد بوده و هنوز با آن موافقت نشده است.
با این وجود این بار گفتمان مسئولان مؤسسه استاندارد تغییر کرده بود و بلغاری با بیان اینکه در دنیا فقط 3 تولیدکننده اصلی ایربگ وجود دارد تصریح کرد، خودروسازان داخلی برای واردات ایربگ با مشکلاتی مواجه شده‌اند که این موضوع ناخواسته آنها را در تنگنا قرار داده است؛ اما به هرحال راه‌های زیادی پیدا شده تا ایربگ مورد‌نیاز خودروهای تولید داخل تأمین شود. این دیدگاه در حالی مطرح می‌شد که مدیرعامل یکی از شرکت‌های تولیدکننده ایربگ در ایران اعلام کرده بود، مشکلی برای تأمین و تولید ایربگ متناسب با نیاز خودروسازان داخلی نداریم و انبارهای ما مملو از ایربگ‌هایی است که منتظر سفارش‌دهی برای نصب روی خودروها هستند.
پیش از آن نیز علی‌اکبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن اعلام کرده بود، در مورد یکی دو مدل خودرو، شرکت‌های خودروسازی داخلی نتوانستند برنامه نصب ایربگ را به موقع عملیاتی کنند و مشکلات و محدودیت‌هایی در این زمینه داشتند که در حال مذاکره با مؤسسه‌استاندارد برای حل این مشکل هستند. متعاقب مطرح شدن این دیدگاه بود که وزیر صنایع و معادن با دفاع از استاندارد بودن خودروهای ساخت داخل از تعویق احتمالی رعایت این استاندارد در برخی خودروهای ساخت داخل خبرداد. اکنون خبرهایی در زمینه نصب این استاندارد اجباری در خودروهای سواری ساخت داخل تا پایان سال مطرح است و به‌نظر می‌رسد چانهزنی خودروسازان و مسئولان صنعتی بر الزامات مطرح در زمینه جلوگیری از شماره‌گذاری خودروهای فاقد کیسه ایمنی هوا از ابتدای امسال توسط مسئولان مؤسسه استاندارد و پلیس راهنمایی و رانندگی غلبه کرده و برای سال آینده نیز راه گریز از اجرای این استاندارد اجباری باز خواهد بود.
