اکنون با گذشت بیش از یک قرن از ساخت خانه نراقی‌ها، این بنا هنوز پابرجاست، اما دیگر صدای پای آشنایی در راه‌پله‌های زیبای آن نمی‌پیچد و فقط گاهی نگاه عابری، بر چارچوب خالی در و پنجره‌های قدیمی‌اش خیره می‌ماند.امروز آنچه از خانه نراقی‌های همدان باقی مانده، کالبدی تاریخی در خیابان شریعتی است که آثار تخریب و دستبرد، در جای‌جای بدنه آن به چشم می‌خورد.
این خانه به تازگی با شکایت مالکان به دیوان عدالت اداری، از ثبت آثار ملی ایران خارج شده است. اسدالله بیات، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان در این باره به همشهری می‌گوید: «پیگیری کردیم اما راه به جایی نبردیم.»
خانه نراقی‌های همدان از نظر تاریخی و معماری اثر ارزشمندی محسوب می‌شود از این رو قرار بود میراث‌فرهنگی همدان این خانه تاریخی را که یکی از بناهای مسکونی زیبا در عصر خویش به شمار می‌رفت، تملک کند اما به‌دلیل تعدد مالکان و کمبود اعتبارات این امر امکان‌پذیر نشد.
با این حال میراث فرهنگی در چند مقطع زمانی بخش‌هایی از این بنا را مرمت کرد. حبیب‌الله رشید بیگی که طی سال‌های 78 تا 80 ریاست سازمان میراث‌فرهنگی استان همدان را بر عهده داشت، در این باره می‌گوید: «در دوره ریاست سید محمد امینی بر سازمان میراث‌فرهنگی همدان، بخش‌هایی از خانه مرمت شد و بعد هم در دوره تصدی من بر این سازمان، 2 بار تعمیرات در خانه نراقی‌ها صورت گرفت. »
رشید بیگی در پاسخ به این سؤال که آیا در آن سال‌ها خانه نراقی‌ها خالی از سکنه بود؟ می‌گوید: «یکی از پیشکسوتان کشتی همدان به نام رضوی که از وابستگان نراقی‌ها بود، در آنجا به همراه خانواده‌اش زندگی می‌کرد. به او سید می‌گفتند و
هر موقع سازمان درباره خانه نراقی‌ها کاری داشت، با او هماهنگ می‌کردیم.»
رضوی که اکنون در قید حیات نیست تا سال 81 در خانه نراقی‌ها ساکن بود و بعد از آن به دلایل نامعلومی از آنجا نقل مکان کرد.
یکی از ساکنان بن بست خوانساری که خانه‌اش در کنار بنای نراقی‌ها قرار گرفته است، می‌گوید: «حدود 8 سال پیش که درِ قدیمی این خانه را بردند، آن بنده خدا (رضوی) هم آواره شد.»مولود عظیمی می‌افزاید: «بعد از نقل مکان رضوی به انتهای بن بست، به جای خانه، خرابه‌ای باقی ماند که همین چند وقت پیش آوار آن را برداشتند و دیوارش را هم سیمان کردند.»
گفته می‌شود خانه نراقی‌ها 2 در داشته که در اصلی آن با کوبه‌های مخصوص زنان و مردان، در بن‌بست خوانساری واقع در محله کبابیان قرار داشت. درِ دیگر که به حیاط اندرونی راه داشت و زمستان نشین خانه بود، به همراه قسمتی از دیوار حیاط منزل، هنگام احداث خیابان شریعتی همدان در دهه‌های 10 و 20 شمسی، در طرح قرار گرفت و به همین دلیل در ورودی بدون هشتی و سلسله مراتب بازسازی شد. البته این بازسازی با مهارت انجام شد و ساکنان خانه اوج هنر آتش‌کاری را در آن زمان در ساخت نرده‌های مشرف به خیابان شریعتی به نمایش گذاشتند.
سال‌ها گذشت و سرانجام در دوره ریاست فرهاد فرزانه بر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همدان (سال 81) خانه نراقی‌ها ثبت ملی شد.
با این‌حال برای مدتی این بنای تاریخی از کنترل مستقیم مالکان خارج شده بود که در همین زمان با دستبردها و تخریب‌های جدی مواجه شد. به گفته یکی از کارشناسان سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان، در سال‌های اخیر نیز برخی از مالکان این خانه تاریخی با مرمتگرانی که قصد جمع‌آوری آوارها، تعمیر سقف و پاکسازی عمومی بنا را داشتند، برخورد کردند.
این کارشناس، می‌افزاید: «برخی در مقاطعی به عمد خانه را دستخوش تخریب قرار دادند و در نهایت با شکایت مالکان به دیوان عدالت اداری، خانه تاریخی از ثبت آثار ملی خارج شد.»
البته متروکه شدن منزل تاریخی نراقی‌ها مزید بر علت شد تا تخریب‌ها شدت پیدا کند به‌طوری که این بنای با ارزش تاریخی که تا یک دهه پیش تقریبا سالم و پابرجا بود، یکباره طی چند سال بی‌رمق شد و اکنون در معرض تخریب کامل قرار گرفته است.خروج این اثر از فهرست آثار ملی با استناد به حکم دیوان عدالت اداری آخرین امید دوستداران تاریخ و فرهنگ ایران را برای احیای خانه تاریخی نراقی‌ها با یأس مواجه کرد.
مسعود علویان صدر، معاون حفظ، احیا و ثبت آثار تاریخی سازمان میراث‌فرهنگی، رویکرد جدید دیوان عدالت اداری را خلاف قانون می‌داند و می‌گوید: «دیوان عدالت اداری به استفساریه‌ای از شورای نگهبان استناد کرده است که پیش از تصویب قانونی در زمینه حفظ میراث فرهنگی صادر شده است در حالی‌که اکنون، قانون وضع شده لازم‌الاجراست.»
اما محمدرضا دلاوری، قاضی اجرای احکام دیوان عدالت اداری در مقاله‌ای که با موضوع خروج آثار ثبت‌شده از فهرست آثار ملی، در پایگاه حقوقی ایران منتشر شده است، می‌نویسد: «بر حکم صادر شده ایرادی وارد نبود و این حکم برابر موازین قانونی صادر شد و به لحاظ قطعی بودن لازم‌الاجراست.»
در حالی‌که طی هفته‌های گذشته بازار بحث و گفت‌وگو درباره خروج آثار تاریخی از فهرست آثار ملی داغ بود، روند تخریب خانه تاریخی نراقی‌های همدان با افزایش بارندگی‌ها، شدت یافته است. دیگر از پنجره‌های مشبک و اُرسی، و اشعار محتشم کاشانی در حسینیه بزرگ این خانه خبری نیست و گذر زمان تزئینات شاه‌نشین خانه را به تاراج برده است.
ورود نابهنگام اتاقک فلزی نگهبانی به گوشه حیاط اندرونی، زنگ خطر نابودی این اثر تاریخی را به صدا در آورده و رنگ‌های آبی و سفید این اتاقک، به شیشه‌های هفت رنگ و گل گرفته بزرگ‌ترین پنجره اتاق روبه‌رو طعنه می‌زند.
درها بازمانده است و پنجره‌های بی‌حفاظ از سرما می‌لرزند. راه پله‌ها در روزهای برفی همدان، راهشان را گم کرده‌اند و با هر قدم به نا‌کجا آباد می‌رسند.
باد از اتاق‌های خالی می‌گریزد و خاکستر کهنه شومینه قدیمی را در انبوه درختان حیاط‌های خانه پخش می‌کند. آنقدر آب به آشپزخانه نفوذ کرده که مطبخ به استخری از گنداب تبدیل شده و حسینیه خانه تاریخی، در حسرت عزاداری ظهر عاشورا در خود فروریخته است.
تنها چیزی که بعد از دیدن بدنه در حال احتضار خانه نراقی‌ها آرامش بخش است، به تماشا نشستن کتیبهای بر ورودی حیاط اندرونی خانه است که روی بدنه سنگی‌اش این آیه حک شده است: «رَّبِّ أَنزِلْنِی مُنزَلًا مُّبَارَکًا وَأَنتَ خَیْرُ الْمُنزِلِینَ*»
* آیه 29 سوره مؤمنون: پروردگارا، مرا در جایی پربرکت فرود آور [که] تو نیک‌ترین مهمان نوازانی.
