دنیای صنعتی به دنیای مجازی تغییر یافته و در این عصر دگرگونی‌ها و تخصصی شدن کارها، وجود متخصصانی ماهر را ملزوم می‌دارد که می‌بایست افرادی دارای دانش، نگرش، مهارت‌هایی لازم جهت سازگاری با این دنیای پرشتاب و متغییر باشند. این افراد باید توانایی شناخت استعدادها و توانایی‌های خود را داشته باشند و بتوانند خود را تغییر دهند و نقش خودکنترلی و خودراهبردی در زندگی خویش را داشته باشند.
کشور ما در دوره‌ای از تحولات قرار دارد که برای رویارویی با آنها می‌بایست به بهروری دست یابد و از منابع انسانی کارآمد جهت رسیدن به کارایی و بهره‌وری بالا استفاده کند. از آنجا که دانش‌آموزان، سرمایه‌های ملی کشور می‌باشند و اینان هستند که تبدیل به منابع انسانی کارآمد خواهندشد بنابراین تربیت این سرمایه از حساسیت خاصی برخوردار است.
دانش‌آموزان آگاه، توانمند درخصوص انجام مشاغل مختلف، در بهروری کشور نقش اساسی خواهند داشت.
از عوامل مؤثر در بهره‌وری، علاوه بر داشتن دانش و تخصص لازم نیروهای انسانی، میزان رضایت و انگیزه آنها از شغل خود است که خود عامل مهمی در مؤثر بودن در هرحرفه است.
دانش‌آموزان در مسیر زندگی خود با انتخاب رشته تحصیلی که نقطه آغاز انتخاب شغل است، سرنوشت خود را عوض می‌کنند. هرچه میزان آگاهی از شغل و میزان رضایت و انگیزه کاری بالا باشد به همان نسبت شرایط روحی و روانی فرد مناسب‌تر خواهد بود و وی کارایی بالا خواهد داشت. بسیاری از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از دانشجویان بعد از پذیرفته‌شدن در دانشگاه متوجه می‌شوند رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کرده‌اند، براساس علایق و استعدادهای آنها نبوده است.
بنابراین ارائه مشاوره در دوران تحصیل جهت راهنمایی شغلی در مدارس، منجر به‌خود‌آگاهی افراد از خود و مشاغل مورد نیاز جامعه می‌شود.
مشاوره در هر زمینه‌ای امری پویا و مؤثر در رشد افراد است. از نظر پارسونز در زمینه شغلی، راهنمایی شغلی و حرفه‌ای مشاوره عبارت است از کمک به فرد که بدان وسیله شغلی را انتخاب کند، برای انجام آن آماده شود و به‌طور موفقیت‌آمیزی به آن ادامه دهد.
مشاوره شغلی، افراد را از توانایی‌ها آگاه، و استعدادهایشان را شناسایی می‌کند و مشاغل مختلف را تجزیه و تحلیل و مهارت‌ها و دانش لازم برای هریک از مشاغل را بیان می‌کند و افراد را از نیازهای شغلی جامعه آگاه می‌سازد.یک مشاور شغلی نقش یک راهنما، تسهیل‌گر، مشورت‌دهنده را در زمینه انتخاب شغلی دارد و افراد براساس اطلاعات حاصل از مشاوره می‌توانند مناسب‌ترین تصمیم را برای آینده شغلی خود بگیرند.
از آنجا که انتخاب شغل و نیاز بازار کار ارتباط تنگاتنگی با انتخاب رشته تحصیلی و دانشگاهی دانش‌آموزان دارد و در نتیجه رضایت آنها از انتخاب و شغل خود کارایی و بهره‌وری را به‌دنبال خواهد داشت، نقش مشاور شغلی در راهنمایی لازم جهت انتخاب شغل براساس انتخاب رشته مناسب و هدایت‌های لازم در این زمینه یک امر ضروری و لازم است.
مشاوره شغلی دانش‌آموزان
یاری رساندن به دانش‌آموزان جهت آگاهی و شناخت در خصوص مشاغل گوناگون و نیازهای بازارکار، انتخاب رشته تحصیلی به‌منظور انتخاب شغل مناسب با توجه به توانایی‌ها، مهارت‌ها، استعدادها و تناسب شغل موردنظر با ویژگی‌های شخصیتی، روانی و جسمانی است. اگر شغل افراد با شخصیت آنها یکسان نباشد نارضایتی به‌وجود می‌آید.از همان دوران اولیه تحصیل، گام‌های اولیه جهت راهنمایی شغلی برداشته می‌شود.
در دوران ابتدایی دانش‌آموزان با مفاهیم اولیه مشاغل آشنا خواهند شد و در رویاهای خود شغل‌هایی را برای خود برمی‌گزینند اما در مقاطع دیگر به‌ترتیب آگاهی نسبت به مشاغل و تمایلات منطقی شکل می‌گیرد.ولی دانش‌آموزان در 2دوره به انتخاب سرنوشت‌ساز در زمینه شغلی خود دست می‌زنند که وجود راهنمایی درست در این دوره‌ها به آینده شغلی آنها جهت خواهد داد.
مشاوره در 2مقطع زمانی بیشترین اثر را در یاری رساندن به انتخاب شغلی دانش‌آموزان دارد:
1- انتخاب رشته تحصیلی در پایان سال اول دبیرستان
2- انتخاب رشته دانشگاهی
ضرورت مشاوره شغلی در سال اول دبیرستان ارتباط با انتخاب رشته در سال اول دارد که سال سرنوشت‌سازی برای دانش‌آموزان خواهد بود. یک مشاور کمک می‌کند تا براساس توانایی‌ها، استعدادها، قابلیت‌های تحصیلی‌‌اش در دروس مربوطه به رشته مدنظر، آن را انتخاب کند که این امر منجر به موفقیت دانش‌آموز می‌شود. اگر انتخاب در این مرحله درست صورت گیرد در انتخاب بعدی مسیر انتخاب راحت‌تر خواهد بود.
تحصیلات دانشگاهی و نوع رشته انتخابی در انتخاب شغل آینده سهم مهمی دارد. یک مشاور آگاه و توانمند، دانش‌آموز را با مشاغل مختلف آشنا می‌سازد و توانایی‌ها و مهارت‌های لازم برای هر شغل را مورد بررسی قرار می‌دهد و بر اساس
منطبق بودن توانایی‌ها و ویژگی‌های دانش‌آموز با مشاغل مورد انتخاب، آنها را در جهت انتخاب درست سوق می‌دهد.
مشاوره شغلی علاوه براین‌که مشاغل را تجزیه و تحلیل می‌کند و مهارت‌های لازم برای هر شغل را بیان می‌دارد، دانش‌آموز را از دروسی که مستلزم گذراندن آنهاست نیز آگاه می‌سازد.
دانش‌آموزی که به رشته خود علاقه نداشته باشد یا براساس رشته دانشگاهی انتخابی، توانایی‌ها و قابلیت‌های لازم را دارا نباشد موفقیت تحصیلی به دست نخواهد آورد و در آینده نیز شغل خود را با علاقه و رضایت انجام نخواهد داد در نتیجه بهره‌وری در کار پایین می‌آید و منجر به از دست رفتن یک نیروی انسانی در کشور می‌شود. حتی نارضایتی و عدم‌انگیزه و نداشتن کارآمدی منجر به فشار عصبی و افسردگی می‌شود. مهم‌ترین عامل در ایجاد علاقه شغلی، آگاهی فرد از قابلیت‌های خود در انجام شغل است که این کار مستلزم یک مشاوره توانمند و راهنمایی‌های مفید و منطقی است.
نحوه مشاوره شغلی دانش‌آموزان
از آنجا که انتخاب رشته تحصیلی مقدمه انتخاب شغل است و انتخاب رشته در سال اول دبیرستان و در دانشگاه راه را برای ورود به مشاغل مختلف وابسته به آن رشته‌ها روشن می‌سازد، یک مشاور توانمند و خلاق می‌تواند، دانش‌آموزان را درخصوص عوامل مد نظر در دودوره آگاه سازد و راهنمایی‌های لازم را در خصوص مراحل زیر جهت هدایت و مشاوره شغلی انجام دهد. زمانی که دانش‌آموزان قبل از انتخاب شغل، شناختی از خود داشته باشند و آگاهی لازم در خصوص شغل مد نظر را کسب کرده و بدانند که شغل انتخابی با ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌هایشان سازگار است یا نه؛ میزان رضایت آنها از شغل انتخابی بیشتر خواهد شد و از نظر روانی در شرایط مساعد به‌سر خواهند برد و
در نتیجه کارایی خود را در کار بالا می‌برند.
مشاور شغلی در تمام این مراحل، راهنمای دانش‌آموز خواهد بود و او را در جهت گرفتن تصمیم عاقلانه و رسیدن به‌خود آگاهی در مورد خود راهنمایی می‌دهد. اگر مشاور شغلی جدی گرفته می‌شد، شاید ما امروز کمتر شاهد ترک و نارضایتی افراد از مشاغل خود بودیم. زمانی که افراد براساس تخصص خود سرکار نباشند و از مهارت‌ها و دانش کافی برخوردار نباشند، نمی‌توان توقع داشت افراد کارآمدی در جامعه باشند. مشاوره شغلی، دانش‌آموزان را از سردرگمی انتخاب از بین هزاران انتخاب رها می‌سازد. یک مشاور کارآمد به دانش‌آموز، شغلی را تحمیل نمی‌کند، فقط راهنمایی‌های لازم را انجام می‌دهد، تصمیم آخر برعهده خود فرد خواهد بود.
