دستهای آلوده را فراموش نکنید

این که مثلاً‌ در نیوجرسی 22 نفر کارشان به بیمارستان کشید و حال دو نفر از آنها وخیم اعلام شده است. یا این که 14 نفر در لانگ آیسلند به دنبال مصرف غذاهای آماده (فست‌فودها) مسموم‌ شده‌اند.
جالب اینجاست که هفته گذشته، خبر مسمومیت حدود 400  دانشجوی یزدی که در اثر مصرف آب یا غذای آلوده به میکروب، بیمار شده و حتی 164 نفر از آنها در مراکز درمانی بستری شده و تحت سرم درمانی قرار گرفته بودند، نیز منتشر شد و کارشناسان این اپیدمی را هم به «ای کولای» نسبت دادند. این در حالی است که نیمه آبان ماه امسال نیز، «ای کولای»، موجب بیماری نزدیک به یک صد نفر از دانشجویان آموزشکده حضرت رقیه(س) یزد و تعدادی از دانشجویان اهواز شده بود.
با توجه به گزارش‌های منتشر شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آمریکا یک نوع خطرناک میکروب «ای کولای» یا «اشرشیاکلی»، حدود هفتاد و سه هزار نفر آمریکایی را در طول یک سال گذشته مسموم کرده که 61 نفر از آنها فوت کرده‌اند.
همچنین همه‌گیری وسیعی در سال 1996 در کشور ژاپن حدود 6 هزار نفر از مردم را بیمار کرد. با این اوصاف، نمی‌خواهید بیشتر با این باکتری موذی آشنا شوید؟
«اشرشیاکلای»یا «ای کولای» یک باکتری است که می‌تواند دستگاه‌های مختلف بدن را درگیر ‌کند. شایع‌ترین عفونت‌ها در دستگاه ادراری و دستگاه گوارش ایجاد می‌شوند. مثلاً‌ یک گونه از آن مسبب ایجاد «اسهال مسافران» است و بیماری زمانی ایجاد می‌شود که غذا یا آب آلوده به ذرات میکروسکوپی (که در اغلب موارد از مدفوع حیواناتی مثل گاو منتقل می‌شود) مورد استفاده قرار گیرد.
اغلب عفونت‌ها در طی 24 تا 48 ساعت اول ورود میکروب‌ها به بدن، علائم خود را آشکار می‌کنند، درواقع مسمومیت با ای‌کولای معمولاً پس از 3 تا 4 روز آشکار می‌شود و در بعضی افراد تا 8 روز بعد هم امکان بروز دارد. مهمترین علامت مسمومیت؛ تهوع و سپس استفراغ است و به دنبال آن دل پیچه است و اسهال (گاهی خونی)، تب و دردهای شکمی بروز می‌کند.
مرگ در می‌زند
یکی از مواردی که به مسمومیت با «ای کولای»، اهمیت ویژه‌ای می‌بخشد، بروز بعضی عوارض خطرناک به دنبال این عفونت است. مثلاً‌ در 3 تا 5 درصد موارد و به خصوص در کودکان، بین 2 تا 6روز پس از ورود میکروب به بدن عارضه‌ای به نام «نشانگان خونریزی دهنده اورمیک» (Hus : سندرم همولیتیک اورمیک) می‌شود که در آن، بیمار دچار خونریزی شدید و نارسایی کلیه ‌شده و حتی در برخی موارد مرگ رخ می‌دهد.حالا این مورد را در کنار این واقعیت در نظر بگیرید که ای‌کولای یکی از مهمترین علل مسمومیت غذایی در شیرخواران، مخصوصاً‌ آنهایی است که با بطری تغذیه می‌شوند.حالا اگر از «ای کولای» ترسیده‌اید، پس همین جا  باید این نکته را یاد‌آوری کرد:از آنجایی که مراجعه سریع به پزشک در اولین مراحل مسمومیت، از بروز اختلالات بعدی و مرگ، جلوگیری می‌کند، بنابراین، با بروز چنین علائمی در کودک به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید:
1 - بروز عوارضی مثل بی‌حالی شدید، نبض آرام یا تند، نفس‌های سریع و کوتاه (نفس نفس زدن)، احساس سرما ورنگ‌پریدگی شدید.
2 -  اسهال یا دفع شدید آب از بدن که طبیعتاً‌ همراه عوارضی مثل خشکی شدید دهان، آب دهان غلیظ و چسبناک، سرگیجه و کاهش فشار خون است.
3 -  اسهال خونی.
4 - اختلال حواس و تأخیر در یادآوری موقعیت مکانی یا زمانی.
ساندویچ‌های خطرناک
بسیاری از افراد از طریق مصرف گوشتها و مرغ‌هایی که خوب پخته نشده‌اند، مسموم می‌شوند.  این باکتری همچنین می‌تواند در سبزیجات برگی مثل اسفناج وجود داشته باشد (در سال گذشته 3 نفر در اثر مصرف اسفناج‌های کالیفرنیایی بسته‌بندی شده آلوده فوت کردند و بیشتر از 200 نفر در اثر این باکتری مسموم شدند.)
گاهی نیز آلودگی به علت مصرف آب میوه‌های غیرپاستوریزه و بسته‌بندی نشده (آب‌میوه‌های موجود در دکه‌های کنار خیابان)، شیرهای غیرپاستوریزه و یا ساندویچ‌های مرغ و گوشتی که خوب پخته نشده‌اند و یا کاهوهای آلوده به میکروب در سالادهای رستورانها و یا مخلفات داخل ساندویچ‌ها، ایجاد می‌شود توجه کنید مکان رستوران یا قیمت غذاهای ارائه شده در هر رستوران یا مغازه‌ای دلیل بر تمیزی آن نیست!وقتی افراد پس  از دستشویی، دست‌های خود را نشویند، این باکتری ممکن است از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا کند.
حالا که صحبت از انتقال این میکروب شد، بد نیست به نتایج یک مطالعه جدید هم اشاره کنیم. چندی پیش محققان دریافتند که ظروف حاوی مس، از رشد میکروبها جلوگیری می‌کند، پژوهشگران مرکز تحقیقات میکروب‌شناسی کاربردی انگلیس، دریافته‌اند که دوره رشد باکتری اشرشیاکلی، بر روی ظروف مسی و برنجی، بسیار کوتاهتر از ظروف استیل است.در این بررسی مشخص شد که دوره رشد باکتری ای‌کولای روی ظروف استیل 34 روز، بر ظروف برنجی 4 روز و روی ظروف مسی فقط 4 ساعت است. با توجه به خاصیت ضدمیکروبی این فلز، پژوهشگران امیدوارند با استفاده از آن در ساخت ظروف آب میوه، نگرانی‌های موجود در خصوص آلودگی آب میوه‌های بسته‌بندی شده، برطرف شود.
ازخودتان مراقبت کنید
دستورات بهداشتی برای پیشگیری از مسمومیت، آن قدر تکرار شده‌اند که دیگر کسی حوصله ندارد آنها را بخواند، ولی شاید بد نباشد که دستورالعمل‌های ما را بخوانید، تردید نداشته باشید که در این فهرست به نکات جدید برخواهید خورد.
1 - در بسیاری از موارد با پختن صحیح مواد غذایی می‌توانید خطر ابتلا به بیماری را نصف و یا حذف کنید، چون باکتریها در دماهای متفاوت رشد می‌کند، از آنجایی که غذای آلوده شده به میکروب‌ها، اغلب ظاهر و بوی طبیعی دارد و شما متوجه آلودگی نمی‌شوید، باید غذا را به‌طور کامل بپزید تا میکروب‌ها از بین بروند. بهترین حالت   برای گوشت و گوشت چرخ کرده 40 درجه سانتی‌گراد، برای مرغ 70 و برای مرغ کامل (قطعه قطعه نشده) 80 درجه سانتی‌گراد حرارت است. مرغ و گوشت و ماهی کاملاً باید تغییر رنگ بدهند.
2 - میکروب‌ها از طریق چاقو، قاشق، تخته آشپزخانه، رنده و... منتقل می‌شوند، بنابر این با کاردی که گوشت را تمیز می‌کنید؛ میوه پوست نکنید و ظروف آشپزخانه، چاقو و سایر وسایلی را هم که به کار برده‌اید، با آب داغ و صابون بشویید، این قبیل بی‌احتیاطی‌ها گاهی جبران‌ناپذیر است.
3 - بعد از رفتن به دستشویی، تعویض پوشک بچه، تماس با حیوانات و بعد از دست زدن به مواد غذایی خام به ویژه گوشت، مرغ و ماهی دستانتان را با آب گرم و صابون بشویید.
4 - غذاهای پخته را در کنار مواد غذایی خام قرار ندهید. هنگام تهیه و یا نگهداری غذا، گوشت، مرغ و ماهی خام را دور از سایر مواد غذایی قرار دهید. این کار نقش مهمی در جلوگیری از انتقال میکروب‌ها دارد. هیچ‌گاه گوشت خام و پخته را در یک طبقه از یخچال قرار ندهید، گوشت خام را در طبقات پایین یخچال یا فریزر بگذارید تا قطرات آب و خون آن روی غذاهای زیر نچکد.
5 - گوشت خام را با دقت و در کیسه‌های محکم نگهداری کنید به نحوی که آب گوشت از کیسه خارج نشود و غذاهای تهیه شده از گوشت و مرغ را جدا از سایر مواد غذایی نگهدارید.
6 - دستمال آشپزخانه را زود به زود بشویید، اگر از ماشین ظرفشویی کمک می‌گیرید حتماً از آب داغ استفاده کنید. در رابطه با شستشوی میوه‌ها و سبزی‌ها هم به ویژه اگر نمی‌خواهید آنها را بپزید وقت ویژه‌ای به خرج دهید. توصیه ما این است که سبزی‌ها را علاوه بر مواد ضدعفونی کننده با چند قطره مایع ظرفشویی هم بشویید این کار تخم انگل‌ها چسبیده به سبزی‌ها را جدا می‌کند و به خاطر داشته باشید که بعد از شست‌وشوی مواد غذایی، آنها را به بسته‌بندی اولیه‌شان برنگردانید.
7 - اگر غذایی را دو بار گرم کرده‌اید، باید بلافاصله و تا وقتی هنوز گرم است آن را میل کنید، این غذا به هیچ وجه نباید برای بار دیگر گرم شود.
8 - غذاهای کنسروی نیمه استفاده شده را در محفظه‌های غیرقابل نفوذ در یخچال قرار دهید و باقیمانده مواد غذایی را حتماً با کشیدن نایلون یا نگهداری در ظروف دردار، یخچال بگذارید.
9 - اگر احساس ناراحتی و یا درد در ناحیه شکم خود دارید، بهتر است برای دیگران غذا درست نکنید.
10 - این مواد غذایی فقط به درد سطل آشغال می‌خورند: آنهایی که تاریخ مصرفشان گذشته است، غذایی که بوی مناسبی نمی‌دهند و آنهایی که قارچ یا کپک روی آنها دیده‌اید.
پیشرفت‌های تکنولوژیک
در بعضی کشورهای پیشرفته، امروزه گوشت‌های قرمز و مرغ‌هایی که حاوی مواد مقابله کننده با باکتری «ای‌کولای» است وارد بازار شده است. مثلاً پژوهشگری در دانشگاه تگزاس با استفاده از  ترکیبی  از چهار باکتری متفاوت تولید‌کننده اسید لاکتیک در گوشت گاو، خطر آلودگی به دو باکتری خطرناک سالمونلا و ای‌کولای را تا 99/99 درصد کاهش داده است و جالب است که این ترکیب طعم گوشت را هم تغییر نداده است.
البته از اسید لاکتیک در سال‌های اخیر برای کنترل باکتری ای‌کولای در گاوهای شیرده و دام زنده استفاده شده است. پژوهشگران دانشگاه پردو نیز دو فناوری کم‌هزینه ابداع کرده‌اند که قادر است از بیماری‌های غذایی مانند شیوع اخیر ای‌کولای در اسفناج آلوده پیشگیری کند.
این دو فناوری در کنار هم، میکروب‌های غذایی را به سرعت تشخیص داده و نابود می‌کنند. شیوه اول، استفاده از یک لیزر برای شناسایی و تشخیص انواع مختلف باکتری‌ها است که سرعت آن سه برابر و هزینه آن یک دهم فناوری کنونی است.
در نوع دوم، از گاز دی‌اکسید کلرین برای کشتن میکروب‌ها در میوه و سبزی‌های تازه استفاده می‌شود. این فناوری در مقایسه با فناوری‌های کنونی که عمدتاً بر شستن و پاک کردن محصولات متکی است و نمی‌تواند میکروبی مانند «ای‌کولای» را کاملاً از بین ببرد، پیشرفت مهمی محسوب می‌شود.
از آنجایی که باکتری ای‌کولای در روده حیوانات خونگرم یافت می‌شود، به‌طور طبیعی بیشتر محصولات را آلوده نمی‌کند.بنابراین با رعایت سیاست‌های سخت‌گیرانه بهداشتی مانند مدیریت آب و کود در پیشگیری از شیوع این میکروب، به راحتی می‌توان به این باکتری غلبه کرد.
در انتها بد نیست بدانید تنها ده سلول باکتری ای‌کولای برای ایجاد بیماری در انسان کافی است اما در مورد میکروب‌های دیگر هزاران یا میلیون‌ها سلول لازم است تا موجب بروز بیماری در انسان شود.